Säläm xörmätle tıñlawçılar, yıl betügä äle şaqtıy waqıt bulsa da, fän dönyasında yılnıñ töp waqiğası inde uzdı diärgä bula. Şuşı atnada Şved akademiäse 2003 yılnıñ Nobel büläklären iğlan itte. Mäglüm ki, bu büläk fän dönyasında iñ däräcäle sanala. Ul ayıruça zur qazanışlar öçen birelä, anı aluçılar tarixqa kerep qala. Ni däräcädä xaqlıdır, ämmä, tege yäki bu ilneñ fän ölkäsendä alıp torğan urının, näq menä Nobellär sanı belän bilgelilär. Bu küzlektän qarasañ, Quşma Ştatlar belän yarışırlıq il yuq, diärgä bula. Menä bıyıl da, Fän ölkäsendä büläklär alğan 9 ğalimneñ 6sı yä Amerikadan, yä anda küçep kilgän, tağın ikese Britaniäle, berse Rusiädän. Xäyer, Sovetlar Berlegennän disäk, bälki döresräk bulır. Çönki, Vitaly Ginzburg belän xäzer Amerikada yäşäwçe Alexei Abrikosovqa Nobelneñ fizika büläge 50nçı yıllarda yasalğan açışlar öçen birelde. Süz uñayınnan, Vitaly Ginzburg doktorlıq disertatsiäsen ikençe dönya suğışı waqıtında Qazanda yaqlağan. Tatasrtan başqalası suğış waqıtında küp kenä mäşxür ğalimnärne sıyındırğan ide. Bıyılğı Nobel bülägen alğan başqa ğalimnärneñ isemnären häm qazanışların sanap tormıym. Bu mäglümätne İnternetta, äytik, Nobel bülägeneñ maxsus säxifäsendä tabıp bula. Bügen isä, başqa ber waqiğa turında söylärgä isäp.
[ Harvard konferensiäsendä "Tatar mäsäläse" ]
Uzğan atnada Quşma Ştatlarnıñ Harvard universitetında Üzäk Yevraziä Tikşerenülär Cämğiäteneñ yıllıq konferensiäse ütte. Şuşı märtäbäle çarada Tatarstan, tatar millätenä bağışlanğan çığışlar da yañğıradı. Menä programmağa kertelgän çığışlarnıñ berniçäse:
- Yaña tatar tarixın yazu: urıs-slavian traditsiäse şik astında - Zamança tatar tele: urıslaşudan kitep, ğäräpläşügä qaytu - Çuwaşstan tatarları: milli yolalar, izge tabınu urınnarı - Rusiädä xalıq sanın alu waqıtında tatar mäsäläse - Qol Şärif mäçete: däwlätsez millät tözü ğälämäte
Sezgä niçekter, minem öçen, Amerikanıñ abruylı Harvard universitetında mondıy çığışlar yañğırawı ğädäti küreneş tügel. Ni öçen çit il, şul isäptän Amerikan ğalimnäre Tatar mäsäläsenä şundıy iğtibar birä? Bu sorawnı min älege konferensiäneñ başında toruçı ğalim, Amerikanıñ Wisconsin-Madison universitetı professorı millättäşebez Yulay Şamiloğılınıñ üzenä birdem. Xäzer sezgä anıñ belän bulğan äñgämäne täqdim itäm.
[ Yulay Şamiloğlı belän äñgämä ] [~15'']
Xörmätle tıñlawçılar, sez Amerikanıñ Wisconsin-Madison universitetı professorı Yulay Şamiloğlı belän äñgämä tıñladıığz. Şunıñ belän Fän tapşıruwı axırına yaqınlaştı. Bügengä sezneñ belän xuşlaşam, isän-saw bulığız.
Ali Gilmi
[ Harvard konferensiäsendä "Tatar mäsäläse" ]
Uzğan atnada Quşma Ştatlarnıñ Harvard universitetında Üzäk Yevraziä Tikşerenülär Cämğiäteneñ yıllıq konferensiäse ütte. Şuşı märtäbäle çarada Tatarstan, tatar millätenä bağışlanğan çığışlar da yañğıradı. Menä programmağa kertelgän çığışlarnıñ berniçäse:
- Yaña tatar tarixın yazu: urıs-slavian traditsiäse şik astında - Zamança tatar tele: urıslaşudan kitep, ğäräpläşügä qaytu - Çuwaşstan tatarları: milli yolalar, izge tabınu urınnarı - Rusiädä xalıq sanın alu waqıtında tatar mäsäläse - Qol Şärif mäçete: däwlätsez millät tözü ğälämäte
Sezgä niçekter, minem öçen, Amerikanıñ abruylı Harvard universitetında mondıy çığışlar yañğırawı ğädäti küreneş tügel. Ni öçen çit il, şul isäptän Amerikan ğalimnäre Tatar mäsäläsenä şundıy iğtibar birä? Bu sorawnı min älege konferensiäneñ başında toruçı ğalim, Amerikanıñ Wisconsin-Madison universitetı professorı millättäşebez Yulay Şamiloğılınıñ üzenä birdem. Xäzer sezgä anıñ belän bulğan äñgämäne täqdim itäm.
[ Yulay Şamiloğlı belän äñgämä ] [~15'']
Xörmätle tıñlawçılar, sez Amerikanıñ Wisconsin-Madison universitetı professorı Yulay Şamiloğlı belän äñgämä tıñladıığz. Şunıñ belän Fän tapşıruwı axırına yaqınlaştı. Bügengä sezneñ belän xuşlaşam, isän-saw bulığız.
Ali Gilmi
