Accessibility links

Кайнар хәбәр

Äzerbaycanda prezident saylawları: näticä bilgele bulsa da, analitiklar, säyäsättä yaña çor başlana, dip sanıy


Sovet çorınnan birle distä yıllar xakimiättä torğan Häydär Aliev urınına prezident bulıp anıñ ulı İlham saylanaçağında şiklänüçe yuq sıman. Ämmä, şuña da qaramastan, analitiklar fikerençä, bu saylawlardan soñ Äzerbaycan säyäsätendä yaña çor başlanaçaq.

15 üktäber saylawları Äzerbaycan ike yıl elek Yevropa Şurasına quşılğannan birle berençese bulaçaq. Tik menä Baqıdağa wazğiät şul uq sovet çorın xäterlätä. Saylawlarda xakimiät partiäse wäkile, xäzerge prezident Xäydär Alievnıñ ulı, 41 yäşlek İlham ciñer dip kötelä. Bar däwlät maşinası, zamança tel belän äytkändä "administrativ resurs" anıñ faydasına eşli. Küzätüçelär äytüençä, xakimiättäge elita İlhamnı ciñderü öçen saylaw tartmaların üzläre tutırıp çığarğa äzer. Äzerbaycannıñ bäysez Turan xäbärlär agentlığı belgeçe Hasan Quliev, bu saylawlar ğädel bulmayaçaq, dip sanıy:

Audio (Hasan Quliev)

Xäzerge waqıtta Amerikada däwalanıp yatqan Häydär Aliev saylawda qatnaşudan baş tartqannan soñ, namzätlär isemlegendä 8 keşe qaldı. Opozitsiädäge namzätlärneñ küp bulsa ikese İlhamğa qarşılıq kürsätep qarıy ala. Şularnıñ berse – Musavat, yağni Tigezlek partiäse citäkçese İsa Ğämbär. Kiçä Reuters agentlığına birgän äñgämäsendä ul da, xalıq minem yaqta, läkin xakimiät xärämläşügä baraçaq, dip belderde:

Audio (İsa Ğämbär)

Opozitsiä citäkeçläre äytüençä, xalıqta İlhamğa qarata xuplaw yuq, ğädel saylawlar bulsa ul ottıraçaq. Däwlät tarafınnan ütkärelgän fiker beleşülär isä, kiresençä, xalıqnıñ küpçelege elekke säyäsätne däwam itü yağında dip belderä. Yul ayında çit ilgä däwalanuğa kiter aldınnan Xäydär Aliev, üktäber saylawları "demokratiä östenlegen" kürsätäçäk dip beldergän ide. Ämmä opozitsiä wäkilläre çiklängän mömkinleklär, mäglümät çaralarına ütep bulmawğa, alarğa qarşı köç qullanularğa zarlana. Şul uq waqıtta İlham Aliev sürätläre här poçmaqta diärlek. Xalıqara oyışmalar bu wazğiätkä borçılıp, tawış birülärne küzätep baraçaqların belderde. Ay başında Quşma Ştatlar däwlät departamentı wäkile Richard Boucher da, Amerikanıñ dustı bulğan Äzerbaycanda Waşington xalıqara taläplärgä cawap birgän saylawlar kötä dip belderde:

Audio (Richard Boucher)

15nçe üktäberdä bez irekle häm ğädel saylawlar kötäbez. Bu saylawlarnıñ Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek Oyışması taläplärenä turı kilüwe bik möxim."

Äzerbaycannıñ üzendä küplär, Amerika da, başqa illär dä İlham Alievnı xuplıy, digän qaraşta. Moña dälil itep alar ike ay elek kenä premier-ministr itep bilgelängän İlhamnıñ küp kenä dönya citäkeçläre belän oçraşıp çığuın kiterä. Yevrazia fondı dip atalğan ğäyre-räsmi oyışma citäkçese Rişat Rizakuliev monı bolay añlata: çit il investorları Äzerbaycanğa inde millionlağan dollar aqça salğan, häm anda berençe çiratta totrıqlılıq buluın teli:

Audio (Rişat Rizakuliev)

İsa Ğämbärdän qala İlham Alievqa qarşılıq kürsäterlek tağın ber namzät bar – Milli Bäysezlek partiäse citäkçese Etibar Mammadov. Tik bar mäsälä şunda, opozitsiä urtaq namzät buldıra almadı. Etibar, üzeneñ elekke köndäşe İsa Ğämbär belän berläşüdän baş tarttı. Belgeçlär fikerençä, opzoitsiäneñ şuşı berläşä almawı, anıñ üz başına bulaçaq. Baqıda çığa torğan bäysez Zerkalo isemle gäzit küzätüçese Azer Räşitoğlı süzlärençä, bu saylawlardan xäzerge opozitsiä yuqqa çığaçaq:

Audio (Azer Räşitoğlı)

Şulay itep, Xäydär Alievnıñ 30 yıllıq xakimiättä toruwı axırına yaqınlaşa. Küzätüçelär fikerençä, almaşqa anıñ ulı kilsä da, bu Äzerbaycanda yaña çor başlanuwın kürsätä. İham Aliev xakimiättä qalırğa teläsä, ul anı üzgärtergä tieş bulaçaq.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG