BMOsı häm Dönya Bankı ximäyäsendä Madridta Ğıraqnı tözekländerü öçen yardäm konferensiäseneñ ikençe häm sonğı könendä AQŞ räsmiläre optimistik qaraşta buluların belderde. Alar xätta Ğıraqta AQŞ strategiäsenä qarşı buluçılar da yardäm itärebz digän wäğdälär birä dip äytte.BMO belän Dönya Bankı farzlarına kürä Ğıraqnı tözekländerü öçen 56milliard dollar kiräk. Yaqınça 20milliard dollarnı Quşma Ştatları wäğdä itte. Ämma 2004 belän 2007nçe yıl arasında 36milliard dollar kiräk bulaçaq.AQŞ wäğdä itkän 19,4 milliard dollarnıñ yaqınça yartısı kreditlar formasında dip äytelä. BMO general sekretarı K.Annan xäyriä yardäm biräçäk illärgä Ğıraqta AQŞ okupatsiäseneñ betüen kötmägez,diktatura häm 13yıl sanksiälär belän cimerelgän ilgä xäzer yardäm itegez dip äytte. AQŞ saylap utırtqan Ğıraq idarä şurasınıñ äğzası al Rabuie Ğıraq xalqına wäğdälär tügel ä ekonomikanı ayaqqa bastıru öçen şunduq finans yardäme kiräk dip söyläde. Yardäm biräçäk illär , investorlar öçen Ğıraqtağı xällär , bigräk tä iminlek töp kirtä bulıp tora dip qayğıra. Şura äğzası Allawi Ğıraqta iminlek xälläre yaxşırdı kirtä bulmasqa tieş dip söylägändä Bagdadtnıñ tönyağında ber amerikan soldatınıñ häläk buluı, ikeseneñ yaralanuı turında küñelsez xabär kilep citte.Comğada Madridta çığış yasağan däwlät sekretarı C.Powell bez bälkim dä kiräk bulğan 55-56 milliard dollarnı taba almabız , ämma konferensiä bu mäqsatqa taba atlanğan möhim adım bula ala dide. Powell süzlärençä monda bez ğıraq xalqın yaqlauıbıznı häm yaña Ğıraqnı oyıştıru eşenä yardäm itäçägebezne kürsätü öçen kildek uñışqa ireşü öçen waqıt, qatı eşläw häm hämmäbezneñ comart yardäme kiräkle, ğıraqlılar üzlärenä kiräkle waqıtta kürsätelgän bulışlıqnı ozaq waqıt xäterliyäçäklär dip äytep , Ğıraqta iminlek turındağı borçılularğa tuqtalıp AQŞ häm koalitsiä köçläreneñ Saddam qaldıqların tazartu öçen alıp barğan eşçänlek turında söyläde. C:POwell (audio)
Yardäm itü yulın här kem üze saylayaçaq.Nindi genä räweştä yardäm kürsätmägez , yardäm nigezle bulırğa tieş, çönki kiläse ber niçä yılda Ğıraqnıñ taläpläre bik zur.
Dönya Bankı , İMF häm AQŞ wäkilläre Ğıraqnıñ 120milliard dollar bulğan burıçların ciñeläytü zarurlığı turındaParij klubı belän söyläşä. Çığış yasauçılar irekle, tınıç mul tormışta yäşäwçe Ğıraq buldıru öçen xalıqara yardämneñ ähämiätenä basım yasadı. Bagdadtağı AQŞ sivil administratorı Paul Bremer şirkätlär Ğıraqta qurqınıçsızlıqnıñ tämin itelä almawı investitsiälärne totqarlıyaçaq digän borçılularğa cawap birep,(audio) İminlek rekonstruksiä öçen şart tügel , ämma anıñ ber öleşe bulıp tora , Sonğı 5ayda koalitsiä Ğıraqta 14meñ keçkenä zur rekonstruksiä proyektın tämamladı. Älegä AQŞ yaqınça 20miliard dollar belän yardäm belän isemlekneñ başında torsa, ikençe urında 5milliard dollar belän Yaponiä kilä .Comğada Kuwait belän Suğut ğäräbstäne Ğıraqnıñ rekonstruksiäse öçen 2milliard dollar biräçäklären belderde. Suğut Ğäräbstäne ber milliardnıñ yartısı 2007nçe yılğa qädär Suğutlarnñ täräqiät fondı aşa Ğıraqta mäğarif, sälämätlek saqlau , infrastruktura , yortlar tözü kebek eşlär öçen bireläçäk dip äytte.Kuwait te ber milliard dollar wäğdä itte.Dönya Bankı häm BMO farazlarına kürä Ğıraqnı tözekländerü öçen kiläse 4 yılda 55-56 milliard dollar kiräk. İke könlek cıyında humanitar , rekonstruksiä yardäme, export kreditları häm başqa tör wäğdä
lär belän 17 yarım milliard dollar cıyılaçaq dip kötelä..Şuña Waşiogtonnıñ biräçäk 20milliardnı östägäç 37yarım milliard dollar bulaçaq.Xabärlärgä qarağanda Madridte barğan konferensiä Ğıraqqa kürşe illärneñ birjalarında uñay täsir yasayaçaq.
färidä xämit,praga
färidä xämit,praga