Accessibility links

Mäskäw yäşläre tik yatmıy


Sanap kitsäñ Mäskäwdä tatar oyışmaları barlıqqa kilügä 15 yıllap waqıt ütkän dip äytergä bula. Şuşı waqıt eçendä bu oyışmalarnıñ eşe tatarlarğa närsä birde soñ? Berär törle ez qaldırdımı millättäşlärneñ uy-fikerlärendä, millätne ğöref-ğädätlärne saqlawda nindi öleşe bar bu oyışmalarnıñ? Ägär dä şundıy soraw barlıqqa kilä ikän, barı tik ber genä cawap ta ul oyışmalarnıñ eşe buşqa kitmägänlekne añlata ala. Ul da bulsa, ictimaği eşlärgä şuşı un-unbiş yıl eçendä üsep citkän yäşlär kilä başladı. Dimäk, başlap yörüçelärneñ tırışlığı buşqa kitmägän dip äytergä bula. Şulay itep, üzgärtep qorular başında barlıqqa kilgän “Tuğan tel” oyışması bülenä torğaç, yegermeläp başqa oyışmalar barlıqqa kilgän ide, Xäzerge köndä Mäskäw yäşcläre arasında da şundıy xäl küzätelä. Tik başta şunısın äytergä kiräk, Mäskäwdä ictimaği oyışmalar biş yıl elek milli-mädäni möxtäriät qısalarında berläşte, ä menä Mäskäwdä bügenge köndä yäşlär arasında xällär niçegräk tora soñ? Mäskäwdä iñ başta yäşlärneñ “Miras” dip atalğan oyışması barlıqqa kilgän ide. Tik ul oyışmanıñ eşe ber yaqtan yäşlärne diskotekalarda berläştersä dä, ictimaği eşlärdä alar başqarğan eşlärne ataw ciñel tügel. Bälki başlanğıç öçen anısı da kiräk bulğandır. Tik soñğı yıllarda çit il muzıykasına biülär oyıştırğan ul diskotekalarğa bitaraf bulğannarnıñ yaña oyışmaları da barlıqqa kilä başladı. Şulardan “Mäskäwneñ student yäşlär cıyılışı” dip atalğan oyışmanı atarğa bula. Alar bıyıl oyışmalarınıñ biş yıllığın da bilgeläp üttelär. Ul oyışma Tatarstandağı yäşlär oyışması «Sälät» belän dä tığız bäyläneştä tora. Läkin şuşı könnärdä Mäskäw yäşläreneñ ör yaña tağı ber oyışması barlıqqa kilüe mäğlüm buldı. Alarnıñ äle iseme dä yuq. Läkin alğa quyğan burıçları häm programmaları başqa oyışmalardan citdi ayırılıp tora. Berençedän bu oyışma Mäskäwneñ tatar milli mädäni möxtäriäte qarşısında, anıñ yäşlär bülekçäse bulıp oyışqan. Һäm alar bıyıl Mäskäwdä Saban tuyın oyıştıruda häm Asadullayıv yortında, yäğni elekke mädäni üzäk qaytarılğaç, anda tärtip urnaştıru, yuu, çistartuda da üzläreneñ öleşlären kertkännär. Һäm milli mädäni üzäktä nindi genä çara ütkärelmäsen, yäşlärneñ bu törkeme üzläreneñ yärdämnären kürsätergä äzer toralar. Şunısın da äytergä kiräk, alar bu eşläre öçen tüläw mazar ğına tügel, xättä räxmät tä taläp itmilär. Äyterseñ illençe yıllardağı Timur komandası. Alar inde bügenge könnän ük yätim balalarğa yärdäm oyıştırunı da qayğırtalar. Tatar balaları ğına bulğan andıy yortlar yuq, ä menä Mäskäwneñ Musa Cälil uramında yätimnär yortı bar ikän. Bez alarğa yärdäm kürsätergä qarar qıldıq, dide oyışma liderlarınıñ berse Märyäm. Oyışma kütärgän mäs`älälär dä iğtibarğa layıq. Yäşlärneñ başqa oyışmalarında andıy temalarğa söyläşülär bulğandır dip äytä almıym. Mäsälän yaña ğına barlıqqa kilgän bu oyışma “21nçe ğasırda tatar yäşläre” digän proekt buyınça tügäräk östäl temaları planlaştırğan. Ul proyekt eçendä “Bez nindi mädäniätkä qarıybız», «Mäğlümätlek ğasırında tatar yäşläre», «Tatarlar säyäsi, mädäni mägärif möxitendä», «Din häm islam mädäniäte», «Fän bügen häm biredä», «Xäzerge Rusiädä tatar xalqınıñ totqan urını», «Rusiä xalqınıñ berse bulğan tatar milläteneñ aktual' mäs'äläläre”, Һäm başqalar. Soñğı ike ay eçendä äytep ütelgän temalarğa bu oyışma berniçä tügäräk östäl ütkärgän inde. Bu tügäräk öställärdäge söyläşülär näticäsendä yaña oyışmanıñ konsepsiäse dä, Qazan häm Mäskäw yäşläre arasında tığız mönäsäbätlär urnaştıru planı da tikşerelgän. Yäşlär üz oyışmalarında berençe çiratta tatar telen öyränüne qayğırtalar. Çönki küpläre Mäskäwdä tuıp üskän häm tel öyränü berençe çiratta. Alar şulay uq idarä, säyäsät, sänğät temalarına seminarlar ütkärüne dä planlaştırgannar. 6nçı dekäber könne bu oyışma üzeneñ çirattağı oçraşuın Karyera temasına bağışlağan ide. Һäm alar “Sinen öçen karyera närsä ul, eşkä urnaşqanda üzeñne niçek totarğa kiräk, üz eşeñne niçek başlap cibärergä digän temalarnı tikşerdelär. Ä inde 14nçe dekäberdä bulaçaq tügäräk östäl «İdel bolğarlarınıñ barlıqqa kilüe digän temanı yaqtırtaçaq. Bu oçraşuğa alar tanılğan ğalimnär, ike professor Äğdäs Burxanov häm Äbdulxan Äxtämcannı çaqırğannar. Bu oyışmanı ike qız Ğaliä belän Märyäm oyıştırıp cibärgän. Ğaliä texnologiä universitetınıñ öçençe kursında, Märyäm Gumanitar universitetnıñ bişençe kursında uqi. Һäm alar ikese dä tatarnıñ zıyalı yäşlären üz yannarna tuplawnı maqsat itep quyğannar. Oçraşuğa kilgän yäşlärneñ isemnären atap kitü dä ber quanıç birä Marat, Räşit, Äxmät, Daniär, Rafayıl, Elnara, Elmira, Damir, Nadiä, Röstäm häm başqalar. İñ başta min bu oyışmanıñ liderları Ğaliä Ğafurova häm Märyäm Kalinkina belän söyläştem. Qızlar älegä tatarça belmilär şuña kürä söyläşü dä rus telendä bardı. Min alardan, Mäskäwdä yäşlär oyışması ber genä tügel, berniçä, nigä soñ tağı yaña oyışma yasarğa qarar qıldığız dip soradım. Alar miña, berençedän, bez milli-mädäni möxtäriät qısalarında, alarnıñ yäşlär oyışması bularaq terkälergä uylıybız, ikençedän, bezdän alda oyışqan yäşlär oyışmalarınıñ berse dä bez kütärgän problemalarnı tikşermi, şul uq waqıtta bez alar belän dä bergä eşläwdän baş tartmıybız , bälki bezneñ oyışma tatar yäşläre xäräkäte bulıp üsep kitär dip belderdelär. Ayırım alğanda Märyäm, bu oyışma minem tormışımnıñ maqsatı bulırğa da mömkin dip belderde.Ä menä Salaxov Rafayıl Mäskäwdä tusa da tatarça äybät kenä söyläşä.

Min Mäskäwneñ neft' häm ğaz institutında ikençe kursta uqim. Mäskäwdä tusam da, äti–äni ğailädä tatarça söyläşkängäder min tatarça yarıysı ğına söyläşäm. Annan soñ min yıl sayın Qazanğa qaytam. Äti belän änineñ tuğan cirläre Bawlı belän Norlat rayonında da bulam. Qazan miña bik qatı oşıy. Meñ yıllıq tantanalarına da qaytırmın dip planlaştıram. Min monda küp kenä tatar yäşläre belän tanıştım. Alarnıñ kübese Apas rayonınnan. Alar barısı da tatarça söyläşä belälär.

Bu oyışmanıñ kiläçäge turında nindi fikerläreñ bar?

Şulay tırışıp eşläsäk berär närsä kilep çığar dip uylıym. İnde närsäder eşlänä dä, - dide Rafayıl.

Şulay itep, Mäskäwdä tatarnıñ yaş zıyalıların berläştergä omtılğan, tatar milläte öçen aktua' bulğan mäs`älälär belän şöğıllänergä äzer torğan yaña yäşlär oyışması barlıqqa kilde dip äytergä bula.

Mäskäw, “Azatlıq” radiosı, Näzifä Kärimova

XS
SM
MD
LG