Accessibility links

2003-nçe yılnıñ Nobel tınıçlıq büläge iäse islamğa zalim xakimiat xas tügel dip belderä


Çärşämbe töştän soñ Norvegiä başqalası Osloda bıyılğı Nobel tınıçlıq bülägen tapşıru tantanası ütte, xörmätle tıñlawçılar. İnde mäğlüm bulğança, aña İrannıñ kürenekle cämäğät eşleklese Şirin İbadi layıqlı dip tabılğan ide. Şundıy zurlaw Şirin xanımğa İranda demokratiä wä keşe xoquqların yaqlawı öçen kilde.

Nobel tınıçlıq bülägeneñ bıyılğı iäse turında süz çığuğa anıñ berençe çiratta İrannan buluwın häm şulay uq berençe möselman xatınına birelüwen iskä alalar. Härtörle xalıqara premiälär arasında iñ abruylısınnan, iñ märtäbälesennän sanalğan Nobel tınıçlıq bülägen bıyıl iranlı Şirin xanım İbadiägä birü xaqında Norvegiäneñ Nobel komitetı äle üktäbrdä ük qarar çığarğan ide. Maxsus altın täñkä, diplom häm yaqınça ber million 400 meñ dollardan torğan büläkneñ üzen tapşıru ğädättä ike aydan soñ ütkärelä. Çärşämbedä Osloda näq menä şul tantana uzdı. Yözlägän qunaq, şul isäptän Norvegiäneñ patşa ğailäse äğzaları da qatnaşqan cıyında Nobel büläge komitetı räise Ole Danbolt Mjos İbadigä möräcäğät itep, şuşı büläk sezneñ söyekle watanığız İranda da üzgäreşlärgä ruxlandırır digän ömettä qalıyq" dip belderde. Çınnan da, bıyılğı Nobel bülägen konservativ, qadimi tärtiplär xökem sörgän İrannıñ aldınğı qaraşlı wäkilenä, citmäsä äle xatın-qızğa birüne küplär, andağı reformaçıl köçlärneñ ruxın kütärü tırışlığı dip bäyäläde. Şirin İbadi üze dä monı şulayraq kürä, anıñ fikerençä, Nobel bülägen qazanu bigräk tä, İranda häm başqa illärdä izelgän xatın-qızlarnıñ xoquqların yaqlaw eşenä zur yardäm bulaçaq.

Audio, Şirin İbadi

"Älege büläk İranda da, annan çittä dä xatın-qızlarğa üz-üzlärenä ışana başlaw öçen yul açaçaq. Qadimi ğädätlär, xatın-qız xoquqların bozu, bigräk tä islam illärendä mäñge däwam itä almıy" di 2003-nçe yılnıñ Nobel bülägen alğan kürenekle cämäğät eşleklese Şirin İbadi. Üz çığışında ul şulay uq zalim xakimiatneñ, basqınlıqnıñ islam ğädätlärenä bötenläy turı kilmäwen äytep, qayber möselman dairäläreneñ demokratiäne kire qağuwı, barı tik alarnıñ üz qulı astındağı xalıqnı awızlıqlap totarğa teläwe belän genä añlatıla dip belderde.

Audio, Şirin İbadi

"Qayber möselmannar, demokratiä wä keşe xoquqları islam täğlimatına häm islam cämğiatenä turı kilmi digän bulıp, asılda basqın xökümätlärne aqlarğa tırışa. Çınnan da, üz xoquqların belgän xalıq belän elekke qadimi alımnar nigezendä idarä itäse ciñel tügel" dip añlata möselman ruxaniläreneñ Könbatıştağı tösle demokratik tärtipkä qarşı çığuwın Şirin İbadi. Läkin ul cämäğätçelek iğtibarın, Könbatışnıñ da soñğı faciğäle waqiğälärne, bigräk tä 11-nçe sintäbr xällären sıltaw itep, xalıqara terrorğa qarşı alıp barğan suğışında keşe xoquqları ölkäsendäge töp qanunnarnı wä prinsiplarnı tupas bozuwına cälep itte. Üz çığışında ul ayırım alğanda, Quşma Ştatlarnıñ Guantanamodağı totqınnarğa qarata nindi möğämälä kürsätüwen tänqitläp çıqtı.

Audio, Şirin İbadi

"Xärbi bäreleşlärdä totqarlanğan yözlägän keşe Guantanamo qultığında, xalıqara Jeneva kileşüwendä, Keşe xoquqlarınıñ ğomumi deklaratsiäsendä qaralğan xoquqlardan mäxrüm itelep aylar däwamında totıla" di Nobel bülägen alu tantanasında yasağan çığışında anıñ bıyılğı iäse, İrannıñ kürenekle cämäğät eşleklese Şirin xanım İbadi.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG