Qazan şähärendä tatar tele ni xäldä?

26 dekaber könne Qazan milli mädäniät üzägendä Qazan şähäre sovetı üzeneñ 18 sessiäsen däwam itte. Comğa könne deputatlar başqalada mäğärif ölkäsendäge xällär belän tanıştı, şulay uq 2003-2007 yıllarda Qazanda yäşäwçe xalıqlarnıñ tellären saqlaw häm üsterü programmasınıñ ütäleşe xaqında kiñäşläşte. Tellär turındağı programma xaqında Qazan şähäre xakimiäteneñ Milli eşlär buyınça bülek citäkçese İrek Mansur ulı Arslanov çığış yasadı. Älege programma başqalada inde 5 yıl eşläp kilä ikän. İrek Arslanov süzlärenä qarağanda, anıñ nigezendä şaqtıy eş başqarılğan – 4 meñgä yaqın keşe tatar tele kurslarında uqıp çıqqan, şähär televideniäsendä efirğa çığa torğan tatar telendäge tapşırularnı sanı kübäygän, törle milli bäyrämnär oyıştırılğan, kitapxanälärgä tatar telendä kitaplar alıp birelgän. Şulay uq şähär transportı öçen tuqtalışlarnı ike däwlät telendä äytep bara torğan avtoinformatorlar alınğan, mädäniät yortları öçen milli kostyumnar da tegelgän. Läkin Tellärne saqlaw programması ütäleşeneñ iñ açıq misalı bulıp – Qazanda uñışlı ğına eşläp kilüçe küpmillätle yäkşämbe mäktäbe tora. Anda xäzerge köndä 22 millätneñ bülege eşläp kilä. Qazan 294 balalar baqçasınnan 68 – tatar balalar baqçası, ä 189dan 47 mäktäp tatar telle. Läkin şunısı ayanıç, bıyıl tatar tele uqıtuçılarınıñ sanı 100 keşegä kimegän. Xäyer, anıñ qarawı, İrek äfände süzlärenä qarağanda, alarnıñ eş sıyfatları artqan.

Läkin problemalar da yuq tügel ikän. Sessiädä, mäsälän, Qazanda açılğan Duslıq yortı barlıq anda eşçänlegen alıp barırğa teläwçe millätlärne dä sıydıra almıy. Başqalanıñ yubileyına qädär bu citeşmäwçänlekne yuq itärgä buldılar. İrek Arslanov notığınnan kürengänçä, Qazanda tellärne üsterü ölkäsendä başqa alay ällä ni zur, xäl itelmägän problemalar yuq ta ikän. Moña xätta şähärneñ xakimiät başlığı Kamil İsxaqov ta aptırap, İrek äfände, sezneñ dokladta beraz kritika süzläre bulsa, ul tağın da äybäträk yañğırar ide, digän fiker äytte. Xäyer, Tatarstan başqalasında tatar teleneñ torışın notıq aldınnan kürsätelgän videoyazma kürsätte buğay. Anda ber xanım tatar telendä beleşmä alırğa mataştı. Operator xanımnıñ, Min añlamıym, rusça söylägez diüenä, ul Min urısça belmim şul cawap birgän ide dä... Menä öyrängäç şaltıratırsız alaysa digän qırt kiskän tawışnı ğına işetep qaldı ul. Şulay itep, tatar teleneñ üsüe süzdä häm törle citäkçelärneñ notıqlarında ğına qalmasmı soñ? Qızğanıçqa qarşı, comğa könne ütkän şähär sovetınıñ sessiäsendä yañğırağan notıq älegä bu sorawğa yuq dip cawap birergä mömkinlek tudırmıy.

25 dekaber könne Tübän Kama şähärendä sintetik maylar zavodı açıldı. Anda prezident Mintimer Şäymiev, premyer-ministr Röstäm Miñnexanov tä qatnaştılar. Räsmi yañalıqlarğa qarağanda, älege şirkät çığara torğan produktsiä Tatarstanda da ğına tügel, xätta Rusiädä dä älege citkerelmägän ikän. Şul uq könne Röstäm Miñnexanov Kuybışev timer yulı citäkçelege belän dä oçraştı. Respublika premyer-ministrı Miñnexanov häm Vyaçeslav Lemeşko Tatarstan belän Kuybışev timer yulı arasında xezmättäşlek turında kileşü imzaladılar. Comğa könne, Tatarstan Däwlät Şurası räise Färit Möxämmätşin uzıp baruçı yılğa näticälär yasap, İntertat.ru säxifäsenä respublika parlamentınıñ eşçänlege xaqında söyläde. Anıñ süzlärenä qarağanda, 2003 yılda Däwlät Şurasında 451 soraw qaralğan, 61 qanun häm 537 qarar qabul itelgän. Bıyıl bez bik küp möhim häm kiräkle eşlär başqardıq, şaqtıy näticäle eşçänlek alıp bardıq, kiläse yılğa byudjetnı da qabul ittek, dide Färit Möxämmätşin. Şulay uq ul, kiläse çaqırılış parlamentında rayon xakimiätläre başlıqlarınıñ bulmawına belderde.

Gölnaz İlgizär