Ul anda qızıqlı fiker äytä. Başta Fänis Yarullin açlı-tuqlı yäşägän yıllarnı iskä ala.: «Bez suğış çorı balaları cirdäge barlıq tereklekne totıp toruçı närsä ikmäk ikänen belep üstek. İkmäk yuq ikän – dönyada ber nindi qızıq yuq». Bu mäqäläsendä ul neft’ne häm ipine bäyli. Menä mäqälädän ber tağın özek.:
«Niçek kenä paradoksal toyılmasın, ipi bezgä neft belän bergä kilde. Monnan 60 el elek bezneñ yaqlarda neft çığa başladı. Bu waqiğanıñ tormışıbızda nindi urın alaçağın küplär añlamadı. Läkin qulına aqça totıp qaramağan awıl yegetläre neft’çe hönären üzläşterep, üç tutırıp aqça ala başlağaç, niçekter, turayıp kittelär. Alarıñ küñellärenä ğorurlıq qayttı. Malay çaqta xıyallanğan, tuyğançı aşarlıq ipine bezgä neft’çelär alıp kilde. ...Neft’çelär belän bergä awılğa elektr utı kilde. Kolxozlarğa küpläp-küpläp texnika qayta başladı. ...» dip yazdı Fänis Yarullin.Yazuçı neft tabunıñ tiskäre yaqları xaqında da xäbärdar bilgele, läkin ul bezneñ yaqlarda neft ikmäk belän gel yänäşädä yörde, neft belän bergä ikmäk üste, dip yaza. Nindi genä ekologik zıyan turında söylämäsennär, yazuçınıñ fikere qatğıy : «ägär Rusiäneñ törle töbäklärendä neft çıqmasa, ilneñ yartı xalqı açtan ayaq suzır ide». Fänis Yarullin biredä, neft’ne suverenlıq belän dä bäyläp kürsätä. Mäsälän ul bolay yaza: «Bez yış qına, «Tatarstanğa suverenitet berni dä birmäde,» - dip zarlanırğa yaratabız. Min säyäsätçe tügel, şağir-yazuçı keşe. Şulay da, suverenlıq bernärsä dä birmäde, digän keşelär belän kileşep betäse kilmi. Respublikabıznıñ härber yortına diärlek gaz kerde, küp kenä awıllarnıñ uramınnan asfal’t yul uza. Cäyelep söyläsäñ, säyäsätkä kerep kitelä. Ä min, äytkänemçä, säyäsätçe tügel. Ämma şağir küzenä dä şaqtıy närsälär kürenä. Menä şähärebezdä metro tözep yatalar.... Tağın ber närsä : tizdän Respublika xalqı Qazanıbıznıñ 1000 yıllığın bäyräm itärgä ciena. Bıyıl Tatarstan neft’çeläre üzläreneñ 60 yıllıq yubileyların uzdırdı. Älmät şähäre 50 yäşen tutırdı. .... Ä suverenlıq ul, minemçä, üz respublikañnı kirtälär belän genä äyländerep alu tügel. Bez üz xalqıbıznıñ olılığın häryaqlap raslap kilergä tieşbez. » - dip yaza Fänis Yarullin.
Yaña yıl aldınnan saylawlar şawqımı barıber tınmadı. Respublika rayonnarında häm şähärlärendä cirle deputatlar cielıp aldı. Başqortstanda saylawlarğa näticälär yasaldı, Däwlät Şurası saylawları köne bilgelände. Московский комсомолец gäziteneñ Tatarstandağı quşımtası bu atnada Däwlät Şurasınıñ kiläse çaqırılış deputatları nindi bulaçağı turında uylandı. Gäzit xäbärçese, kiläse parlament xäzerge kebek uq süzne tıñlawçan bulırmı, digän soraw quya. Prezident, üze dä ber partiä basımı astında yäşäw küñelsez bulır, dip ıçqındırğan ide. Bälkem Tatarstan parlamentında uñ küçlärgä, häm küpmeder oppozitsiägä urın birerlär, dip yaza xäbärçe. Ämma anıñ fikerençä, bik az sanlı oppozitsiäneñ bulğan oçraqta da, tä’sire bulmasqa da mömkin.Gäzit saylawlar ütmi torıp ta, parlamenttağı urınnarnı üzençä bülep quya. Mäsälän, xakimiät firqäse 35 urın alsa, 14 urınnı uñnarğa birsälär, häm 1 ber yäşerten kommunist ütep kersä, Tatarstan böten dönyağa liberal däwlät itep tanılır ide, dip fikerläre belän urtaqlaşa gäzit xäbärçese. Ul şulay uq, parlament räise üz urının saqlap qalır axırsı di, saylawlarğa Dumağa ütä almağan nämzätlärneñ kübese häm azraq bayığan eşmäkärlär dä baraçaq, dip farazlıy. Anıñ isäpläwençä, xäzerge deputatlarnıñ kübese üz urınnarın saqlap qalırğa telär. Daimi eşläçe deputatlardan, Midxät Qormanovnı saqlap qalırğa kiräk, kem bulsa da nıqlap eşlärgä tieş bit, dip gäzit xäbärçese şuşı deputatqa maqtaw süzlären belderä. Tulayım alğanda, gäzit Däwlät Şurası saylawları kötelmägän näticälär dä kürsätergä mömkin, digän näticä yasıy.
Şähri Qazan gäzite dä saylawlar, deputatlar häm qanunnarğa tulı ber gäzit biten bağışlap çığardı. Ber mäqälä avtorı anda «Qızlarnıñ barısı da yaxşı, naçar xatınnar qayan kilä?» digän mäzäktän çığıp, nämzätlärneñ barısı da äybät ide, naçar säyäsätçelär qayan çığa, digän soraw östendä uylana.
«Duma deputatı bula alğan 4 keşeneñ bu saylawlardan töşep qaluın, administrativ basım belän genä añlatu xaqiqätkä bik turı kilep betmäs ide», dip yaza gäzit xäbärçese. «Alarnıñ uñışsızlıqqa ireşüen tulayım respublika häm anıñ xalqı mänfäğätlären tieşençä yaqlıy almawlarınnan ezlärgä kiräk», digän fikerdä tora älege yazmanıñ avtorı. Anıñ Ayrat Xäyrullin turında äytkän süzläre dä qızıqlı. «Sıra qaynatu häm qanunnar çığaru ikese ike närsä bit», dip yaza ul. Ämma şul uq waqıtta, «yäş, ğäyrätle eşmäkärneñ Rusiä parlamentında da uñışlı eşläyäçägenä ışanam», dip ikençe törle fiker belderä.
Yıl axırı digändä jurnallar da, yıl yomğaqların yasadı. Qazan utları jurnalınıñ 12nçe sanı çıqtı häm anda 1 yıl eçendä basılğan äsärlärneñ isemlege dönya kürde. Tışlıqta, rässam Änwär Säyfetdinovnıñ «Tatar qızı» räseme basılıp çıqtı. Jurnal Xarras Äyupnıñ «Bez – qoyaştan» isemle äsäre belän açılıp kitä. «Çäçmä äsärlär» säxifäsendä Qawi Latıypnıñ «Ädrän diñgez» digän povest-istälege basılıp çıqtı. Ğosman Sädäneñ şiğerlär tuplanması da iğtibarnı cälep itä. Ğäläm «module» turında yaza ul... Almaz Ğimadievnıñ «Balalar öçen xikäyälär»e dä jurnalda urın alğan. Şulay uq, Färit Miñnegali isemle avtor «Qazan uramnarı ni söyli?» digän yazma belän çığış yasıy. Ul anda başqala uramnarı buylap yörgändä tuğan fikerlär belän urtaqlaşa. Mäsälän ul, «Latış uqçılarınıñ Qazanğa nindi fayda kitergäne bar?», digän soraw quya. Adoratskiy uramın da avtor Xudäkov uramında alıştırırğa täqdim itä. Yazmanıñ axırında ul, tatar xalqı öçen qäderle isemnärne Tatarstannan çittä dä mäñgeläşterergä kiräk, digän fiker äytä.
Bikä Timerova.