Şuşı ğäcäyep däräcädä qıyu plannar turında Amerikan prezidentı George Bush çärşämbedä NASAnıñ Waşingtondağı baş fatirında kilep belderde:
Audio (George Bush)
"Keşene Ğälämgä çığaru, Ayda nigez buldırıp, tağı da yırağraq, Marsqa oçu öçen bez yaña karaplar töziäçäkbez."
Amerikanıñ Ğäläm İdaräse, NASAnıñ yaña programmasında 2015 yılğa Ayğa keşe cibärü, anda maxsus stansiä tözü, soñnan şunıñ nigezendä Mars planetasına da keşe cibärü qaralğan. 2008 yıldan başlap Ayğa maxsus robotlar cibäreläçäk. Şul uq yılnı yaña qarabnı sınawlar başlanırğa tieş. 30 yıl xezmät itkän Şattllar 2010 yılğa qullanıştan çığarıla. 2015-2020 yıllar arasında yaña ğäläm köymäse Ayğa keşelär alıp kiläçäk. Soñğı tapqır Amerikan astronavtı Ayğa 1972dä ayaq basqan ide. Uzğan ğasırnıñ 60nçı yıllarında Quşma Ştatlar belän Sovetlar Berlege arasında Ğälämne öyränü ölkäsendä qızu köräş bardı. Soñğı yıllarda Amerika belän Rusiä bu tarmaqta xezmättäşlek itä. Xalıqara Ğäläm stansiäse – şuşı xezmättäşlekneñ ber cimeşe ide. Bush süzlärençä, Quşma Ştatlar bu stansiädä eşen 2010 yılğa qädär däwam itäçäk häm üzenä alğan yöklämälären ütäp beteräçäk.
Amerikanıñ yaña Ğäläm programması xärbi maqsatlarda qullanılırğa mömkin häm Ğälämdä yaña yarışqa kiterä ala, digän şöbxälärne aldan kürep, Bush, bu – yarış tügel, bez başqa illärne dä xezmättäşlekkä çaqırabız dide. Atnakiç könne Rusiäneñ berniçä yuğarı däräcädäge belgeçe üzenä kürä cawap belderülär yasadı. Rosaviakosmos başlığı urınbasarı Nikolay Moiseev, yıl axırına Ay häm Marsnı öyränü turında 2015 yılğa qädär Federal programma tözeläçäk, dide. Energiä isemle şirkät belgeçe Leonid Gorşkov süzlärençä, Rusiä Ayğa 2014 yılda, yağni amerikannardan aldaraq menä ala. Häm monıñ öçen alarğa 10 tapqır azraq aqça kiräk. Şulay itep, Ğäläm yarışı, hiçyuğı süzdä, inde başlandı diärgä bula.
Ul arada, yaña programmağa inde şik belderüçelär, Cirdäge eşlär betmi torıp, şul qädäre aqça tügep Ayğa, citmäsä Marsqa menü ni pıçağıma kiräk diyüçelär bar. Britaniäneñ Bristol Universitetında Ğäläm Texnologiäse belgeçe Mark Hempsell alarğa monıdy cawap birä:
Audio (Mark Hempsell)
"Ber yaqtan bu fälsäfi yaqtan möxim, häm ul ğına tügel. Ğälämgä keşe cibärü küp närsäne xäl itergä yärdäm itäçäk: Cirneñ cılınuwı, tabiğıy qazalar kebek mäsälälärne çişergä mömkinlek biräçäk."
Rusiäneñ Ğäläm Şurası äğzası İrek Ğalimov fikerençä, Aydağı energiä çığanaqları, misal öçen tritiy, Cirne energiä qıtlığınnan qotqara ala. Monnan tış Ayda tözelgän stansiälär Cirne asteroidlardan saqlawda, Ğälämne nıqlap öyränüdä nigez bula ala. Qısqası, ğalimnär fikerençä, bu programmanıñ faydası küp. Xäzer bar närsä aqçağa terälä: Amerikan Kongressı Bush sorağan külämdä birerme-yuqmı. 14 yıl elek anıñ ätise, ul çaqtağı prezident George Bushnıñ näq şundıy täqdimen Kongress kire qaqqan ide.
Ali Gilmi, Praga
Audio (George Bush)
"Keşene Ğälämgä çığaru, Ayda nigez buldırıp, tağı da yırağraq, Marsqa oçu öçen bez yaña karaplar töziäçäkbez."
Amerikanıñ Ğäläm İdaräse, NASAnıñ yaña programmasında 2015 yılğa Ayğa keşe cibärü, anda maxsus stansiä tözü, soñnan şunıñ nigezendä Mars planetasına da keşe cibärü qaralğan. 2008 yıldan başlap Ayğa maxsus robotlar cibäreläçäk. Şul uq yılnı yaña qarabnı sınawlar başlanırğa tieş. 30 yıl xezmät itkän Şattllar 2010 yılğa qullanıştan çığarıla. 2015-2020 yıllar arasında yaña ğäläm köymäse Ayğa keşelär alıp kiläçäk. Soñğı tapqır Amerikan astronavtı Ayğa 1972dä ayaq basqan ide. Uzğan ğasırnıñ 60nçı yıllarında Quşma Ştatlar belän Sovetlar Berlege arasında Ğälämne öyränü ölkäsendä qızu köräş bardı. Soñğı yıllarda Amerika belän Rusiä bu tarmaqta xezmättäşlek itä. Xalıqara Ğäläm stansiäse – şuşı xezmättäşlekneñ ber cimeşe ide. Bush süzlärençä, Quşma Ştatlar bu stansiädä eşen 2010 yılğa qädär däwam itäçäk häm üzenä alğan yöklämälären ütäp beteräçäk.
Amerikanıñ yaña Ğäläm programması xärbi maqsatlarda qullanılırğa mömkin häm Ğälämdä yaña yarışqa kiterä ala, digän şöbxälärne aldan kürep, Bush, bu – yarış tügel, bez başqa illärne dä xezmättäşlekkä çaqırabız dide. Atnakiç könne Rusiäneñ berniçä yuğarı däräcädäge belgeçe üzenä kürä cawap belderülär yasadı. Rosaviakosmos başlığı urınbasarı Nikolay Moiseev, yıl axırına Ay häm Marsnı öyränü turında 2015 yılğa qädär Federal programma tözeläçäk, dide. Energiä isemle şirkät belgeçe Leonid Gorşkov süzlärençä, Rusiä Ayğa 2014 yılda, yağni amerikannardan aldaraq menä ala. Häm monıñ öçen alarğa 10 tapqır azraq aqça kiräk. Şulay itep, Ğäläm yarışı, hiçyuğı süzdä, inde başlandı diärgä bula.
Ul arada, yaña programmağa inde şik belderüçelär, Cirdäge eşlär betmi torıp, şul qädäre aqça tügep Ayğa, citmäsä Marsqa menü ni pıçağıma kiräk diyüçelär bar. Britaniäneñ Bristol Universitetında Ğäläm Texnologiäse belgeçe Mark Hempsell alarğa monıdy cawap birä:
Audio (Mark Hempsell)
"Ber yaqtan bu fälsäfi yaqtan möxim, häm ul ğına tügel. Ğälämgä keşe cibärü küp närsäne xäl itergä yärdäm itäçäk: Cirneñ cılınuwı, tabiğıy qazalar kebek mäsälälärne çişergä mömkinlek biräçäk."
Rusiäneñ Ğäläm Şurası äğzası İrek Ğalimov fikerençä, Aydağı energiä çığanaqları, misal öçen tritiy, Cirne energiä qıtlığınnan qotqara ala. Monnan tış Ayda tözelgän stansiälär Cirne asteroidlardan saqlawda, Ğälämne nıqlap öyränüdä nigez bula ala. Qısqası, ğalimnär fikerençä, bu programmanıñ faydası küp. Xäzer bar närsä aqçağa terälä: Amerikan Kongressı Bush sorağan külämdä birerme-yuqmı. 14 yıl elek anıñ ätise, ul çaqtağı prezident George Bushnıñ näq şundıy täqdimen Kongress kire qaqqan ide.
Ali Gilmi, Praga