Accessibility links

Кайнар хәбәр

Paul Bremer Ğiraq şığıyların Berläşkän Millätlär yardämendä künderergä tırışa


Ğiraq şığıyları Bagdadta bar il buylap mömkin qädär tizräk turı saylawlar iğlan itüne yaqlap cıyın ütkärä, xörmätle tıñlawçılar. Alar fikerençä, demokratiä berençe çiratta saylawlar ütkärüne añlata häm şuña da şığıy wäkilläre, älege taläp belän uramnarğa tağın da kübräk xalıq çığarunı wäğdä itä. Läkin Ğiraqtağı waqıtlı amerikan xakimiate, tawış birüneñ ğadel ütüe öçen älegä şartlar tumağan dip isäpli, häm şığıylarnı üzeneñ şuşı qaraşına künderü eşenä Berläşkän Millätlärne dä cälep itärgä teli.

Ğiraqtağı şığıylar da, waqıtlı amerikan xakimiate dä ildä demokratik cämğiat qoru kiräklege belän nigezdä kileşçä dä, alar moña ireşü yulların şaqtıy törleçä kürä, xörmätle tıñlawçılar. İnde äytelgänçä, il xalqınıñ yaqınça 60 protsentın täşkil itkän häm baş ayatolla äl-Sistani tiräsendä tuplanğan Ğiraq şığıyları, amerikannarnıñ cäygä xakimiatne saylawlar aşa bilgelängän xökümätkä tapşıruın alğa sörä. Düşämbe könne Bagdadta şuşı taläp belän yänä zur ğına uram cıyını ütkärelde, xalıq ağımı 16 çaqrımğa suzılğan ide dip xäbär itelä.

Audio

Baş ayatolla Sistani belän teläktäşlek beldergän Ğiraq şığıyları ildä irekle saylawlar ütkärüne taläp itä, alar, çın demokratiä ul çın saylawlar uzdırunı añlata digän yazular kütärep çıqqan ide. Läkin Ğiraqtağı xakimiatne älegä üz qullarında totqan häm anı cirle idarägä şuşı cäydä tapşırırğa cıyınğan amerikannar, irekle saylawlar öçen Ğiraqta älegä tieşle şartlar tumağan häm waqıtnıñ bik tar buluı säbäple ilneñ yaña xakimiaten saylap tügel, ä waqıtlıça bilgeläp toru qulayraq bulaçaq digän fiker belderä. Monı amerikannar bilgelägän häm ğiraqlılardan torğan Waqıtlı idarä şurası äğzalarınıñ da zur öleşe yaqlıy. Anda il xalqı küpçelegen täşkil itkän şığıy wäkillärennän tış körd, sönni ğäräp, sulçı kommunist ähelläre dä bar. Aları Waşington täqdimen yaqlıy, çönki anda waqıtlı xökümätne, Ğiraqnıñ 18 töbägennän cibärelgän törle dini, milli, säyäsi törkem wäkilläre saylawı qaralğan. Şul wäkillär üzenä kürä küçeş çorı mäclesen täşkil itäçäk häm ul xakimiatne amerikannardan alaçaq waqıtlı xökümät qorırğa tieş bulaçaq. Ä inde saylawlar Ğiraqta kiläse yılda ütkärelä ala, älegä isä anda küpme saylawçı buluı bilgele tügel, alarnı terkäw mäs''äläse xäl itelmägän, tawış birü öçen iminlek buldırılmağan, säyäsi partiälär häm mäğlümat çaraları eşe öçen şartlar tudırılmağan di Quşma Ştatlar yağı. Üz planına fatixanı Ğiraqtağı amerikan xakime Paul Bremer xäzer Berläşkän Millätlär Oyışmasınnan da alırğa teli, şığıylar Bagdad uramnarına çıqqanda düşämbe könne ul New Yorkta ide. Anıñ Kofi Annan belän söyläşülärendä Waqıtlı idarä şurası äğzaları da qatnaşa. Awgust ayında Berläşkän Millätlärneñ Bagdadtağı idaräsenä yasalğan höcümnän soñ general'' sekretar Annan Ğiraq eşlärenä yañadan quşılu mäs''äläsenä bik saq qarıy. Citmäsä, BMO amerikan planın eşläwgä berniçek tä qatnaşmadı, anıñ plannı ğämälgä quyuğa da nindi dä bulsa yoğıntı yasawı ikele. Berük waqıtta Berläşkän Millätlärneñ räsmi wäkilläre, Ğiraqta saylawlarnı aşığıp ütkärü, urtalıq köçlärenä qarağanda radikallarğa kübräk fayda kiteräçäk digän fiker belän dä kileşä. Xalıq törle üzäklär tiräsendä tuplanğan, qotıplaşqan cämğiattä saylawlar uzdıru şul qotıplaşunı häm üzara büleneşne tağın da nığıta ğına dip sürätli BMOdağı qayber räsmilär qaraşın "Financial Times" basması. Bremer Berläşkän Millätlärneñ Ğiraqqa yuğarı däräcäle belgeçlär cibärüen häm alarnıñ baş ayatolla äl-Sistanine ügetläwdä, anı amerikannar planın qabul itügä künderüdä bulışuına, hiçyuğı berär kompromiska kilügä yardäm itüenä ömetlänä.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG