Bu atna başında internetta tarala başlağan yaña kompyuter virusı Tatnet cämäğätçelegen dä bitaraf qaldırmadı. Kompyuterlar turında yazuçı basmalar, MyDoom virusı İnternet tarixında iñ zur epidemiägä säbäpçe buldı, digän fiker belderde. Çeltärdäge tatar qullanuçılarınıñ kübese, virus belän tanışıp ölgerde inde. Bu xaqta forumnarda da süz buldı.
Üz kompyuterığıznı niçek awırudan saqlarğa? Bu xaqta sistema idäräçese, yäğni kompyuterlar sälämätlege öçen cawaplı belgeç Bulat Fäyzullin belän äñgämä qordıq.
: Virustan saqlanu öçen berdänber yul – e-mailğa kilgän şikle xatlarnı açmaw. Häm antivirus programmaları yärdämendä dä alarğa qarşı torırğa mömkin. Küp kenä internet säxifälärendä – şuşı yaña çıqqan virusqa qarşı programmalar buşlay taratıla. www.kaspersky.ru saytında da anıdiy programma bar.
Açulanğan xatnı tanu öçen, anıñ kemnän kilüenä häm eçendä nindi yazular buluına, nindi faillar berketelüenä iğtibar itärgä kiräk. MyDoom virusı xatnıñ eçenä – «sezneñ räsemegez berketelmäde», yäki «şriftlarnı döres saylamağansız», yäki «xatığız barıp citmäde», digän cömlälärne tığıp cibärergä mömkin. Xäylä şunda yäşerengän dä, sez «närsä ikän bu» dip, berketelgän failnı açıp qarıysız da, virus şunda sezneñ kompyuterığızğa ütep kerä.
Belgeçlär äytüençä, viruslı xatnı, cibärüçeneñ isemennän dä çamalap bula – sandra, linda, ann, steve, brian häm başqa çit il atlı, häm dä tanış bulmağan keşelärdän e-mail kilä ikän, bu virus tügel mikän, dip şiklänä alasız.
Global çeltärdän kiräkmägän äyberlärne suyır aludan tış, virus kompyuterğa da zıyan kiterergä mömkin. Äğär programma sanağığızğa ütep kerä ikän, belgeçlär anı, hiç şiksez däwalarğa kiñäş itä.
Ä bezneñ äñgämädäşebez fikerençä, bu MyDoom virusı alıp kilgän kizü ozaqqa barmas, ber-niçä atna eçendä yuq bulır.
Bu atnada «2003nçe Yıl tatarı» digän bäyge çın mäğnäsendä başlanıp kitte. Oyıştıruçılarnıñ berse - İrek Bikkinin tawış birü säxifäseneñ açıluı xaqında xäbär itte häm tawış birülär başlanıp ta kitte.
Saytnıñ adresı www.yuldash.com/poll/. Älege säxifägä www.yuldach.com tanışular saytındağı bäylänmälär aşa da çığıp bula. Tatar gäzite - www.peoples.org.ru/tatar saytnıñ konferensiäsendä dä, tawış birü säxifäsenä çığu yulı kürsätelgän.
Dimäk xäzergä «2003 Yıl tatarı» bäygesendä 15 ir-at qatnaşa. Älegä anda Bäläbäy tatar gimnaziäse direktorı Nurmöxämmät Xösäyenov alda bara. Anıñ öçen 20 tawış birelgän. Annan soñ, cämäğät eşleklese Räfis Kaşapovnı kürep bula, ul 18 tawış cıyğan. Ğalim Räşit Sunäyev häm jurnalist Rimzil Wäli öçen 11-är keşe tamğa quyıp kitkän. Annan soñ, säyäsi kiñäşçe Rafail Xakimov, ğalim Damir İsxaqov, eşmäkär Ralif Safin häm başqa bilgele şäxeslärne dä kürergä mömkin.
Bäygeneñ ikençe öleşe – iñ mäşhür tatar xatın-qızı öçen tawış birügä dä küz salıyq. «Yıl tatar xatın-qızı» bulırğa layıqlı xanımnar häm tutaşlar isemlege ozaq waqıt 1 genä keşedän tordı. Amerikan ğalimäse – Suzan Wertheim ide ul. Ämma uylıy torğaç, nämzätlär 15-kä cieldı.
Xäzerge waqıtta, berençe urında, Finländiädäge tatar cırçısı Cämilä Nizametdin bara, anıñ öçen 41 tawış birelgän. Annan soñ yawlıq kiep pasport räsemenä töşü xoquqı öçen köräşkän xatın-qızlar tora, alarğa 24 keşe xuplaw beldergän. 3nçe häm 4nçe urında Avstraliä tatarı Zölfiä Kamalova häm Tatarstan xökümäte räise urınbasarı Zilä Wälieva bara. Alardan soñ Çallıda «çirkäw cimerüçelär» digän isem belän tanılğan 3 pensioner xanımnı kürergä mömkin. Çulpan Xammatova, şaxmatçı Alisä Ğällämova, cämäğät eşleklese Fäwziä Bäyrämova, amerikan ğalimäse Suzan Wertheim, tennisçı Dinara Safina da 2003nçe yılnıñ iñ mäşhür tatar xatın-qızları isemlegenä kergän.
Bäygene oyıştıruçı İrek Bikkininnıñ äytenä qarağanda, 10 kön öçendä tawış birü baraçaq, annan soñ 15 keşedän yartısı ğına qalaçaq, häm annan soñ – iñ küp tawış birgän 1 ir-atnı häm 1 xatın qıznı «2003nçe yıl tatarları» dip iğlan itäçäklär. Bäygeneñ näticäse xaqında aldağı tapşırularda xäbär itärbez. Ä kem üze kürergä teli, www.yuldash.com/poll/ adresına kerep, qarap çığa ala.
Bu atnada tatar internetında xalıq-ara tatar başqort cırı festivaleneñ ütkärelüe häm anıñ saytı açıluı xaqında xäbär taraldı. 7nçe häm 8nçe mayda Mäskäwdä xalıqara tatar-başqort cırı ütärgä tieş ikän. Çara bik qupşı bulırğa oşıy. Bu xaqta sayttağı yazular söyli. Festival’neñ internet säxifäse belän tanışırğa teläsägez. www.tbfest.ru adresın cıyıp kerä alasız. Festival’neñ embleması da matur ğına, 20 ilneñ bayrağı tügäräkkä tezelep kitkän, urtada çäçäk räseme urnaşqan. Läkin şuşı 20 il bayrağı arasında Başqortstannıqı bulsa da, Tatarstannıñ eläme yuq. Bu xaqta «Tatar gäzite» forumında bäxäs bulıp aldı. Saytta festival’dä qatnaşuçılar isemlege belän dä tanışırğa mömkin. Anda barlığı 60 artist häm törkem kürsätelgän. Oyıştıruçılar öçen tatarça söyläşü bik awır küräseñ, artistlarnıñ isemnäre xata belän yazılğan. Mäsälän Zäynäp Färxetdinova digändä, ber xäref almaşıp kitkän, Rafail belän Dinä Latıypovlarnıñ isemnärendä dä kiräkmägän tamğalar kergän, «Qazan yegetläre» törkemeneñ isemendä isä, «s» xärefe östälep, mäğnäsez süz kilep çıqqan. Häm iñ qızığı, 20 yıl elek wafat bulğan Zifa Basirova da niçekter isemlekkä eläkkän. Saytnıñ inglizçä bülege bar, ä tatar häm başqort tellärendägese yuq. Xalıqara tatar-başqort festivale saytı www.tbfest.ru adresında urnaşqan. Tatarlarğa bäyle internet säxifälärendä, tatar telendäge büleklärneñ bulmawı bu säxifägä genä qaramıy. Bu atnada www.intertat.ru elektron gazetası Aqtanış rayonınıñ saytı tatarça tügel dip tänqitläp yazdı. Anı www.intertat.at.tt säxifäseneñ tatar bülegendä, inde xäzer uq, uqırğa mömkin. Ä tatar säxifälärendä tuğan telne qullanu mä’säläse xaqında «Tatnet» tapşıruın kiläse çığarışında ğına söylärebez.
Bikä Timerova.
