Cirle xakimiätlär federal agentlıqlarnıñ regionadağı bülekçäläre östennän kontrolen yuğalttılar. Cirle bäyläneşlärne özü häm Mäskävgä turılıqlılqnı üzterü öçen xezmätkär regulär räveştä almaştırıla. Cirle xakimiätlär belän qanunarnı başqaruçı agentlıqlar, mäxkämälär häm eşquarlıq arasındağı elekke elemtälär yuqqa çığarıldı. Prezident ilçeläre federal programmalarnıñ ğämälgä quyıluı öçen basım yasılar , gubernatorlar belän prezident arasındağı oçraşularnı oyıştıralar , üz okruglarındağı käsepne häm xalıqara ekonomik xezmättäşlekne kontrol itälär. 7 okrug öçen iqtisadi täräqqiät planı äzerlände.
Kreml töbäklärdä üz kontrolen nığıtu öçen gubernator saylaularınnan da osta faydalandı. Putin väkilläre FSB türälärenneñ Voronej häm Smolenskta häm İnguşetiädä gubernator saraylarına kerep utırularına ireştelär. Läkin, Kursk häm Tverdä moña ireşä almadılar . Läkin, gubernatorlarnı almaştırmağanda da , Mäskäv Federal Şurağa saylap alğan kandidatlarnı cibärü häm regional eşquarlıqne kontrol itüe belän regionnarğa basımın köçäytte. Aftordan sitat.
Federal sistemanı reformalaunıñ töbe-tamırında xakimiät mäsäläse tora. Bu gubernatorlarğa qarşı suğış iğlan itüne añlatmıy. Mäsälä Yeltsin çore räsmi şäxesläre äle dä täsirle bulğan prezident administratsiäsen uratıp, regionnarda quät agentlıqları , yäğni qorallı köçlär, iminlek häm qanunı ğämälgä quyu köçläre östennän kontrol urnaştıruda.
Reforma programmasınıñ artında baştan uq siloviklar tordı. Kürsätmälär çığaru häm alarnı ütäv öçen generallar kiräk ide. Annan başqa regionnardağı siloviklarnı, prezident väkilläreneñ ştabın häm federal inspektorlarnı başqa kem idarä itä alır ide ? Prezident väkilläre üz vazıyfaların ütädelär dip äytep bula. Alar xalıq sanın aludan alıp Milli Tulay Produksiäne üsterägä häm Rusisä mädäniäten canlandıruğa qädäre prezidentnıñ töp inisiativalarında qatnaşalar. Generallarnıñ kiräge qalmadı kebek. Ber general Sant Petersburg xökmäteneñ ağzası belän almaştırıldı. Könyaq Federal Okrugı başlığı Viktor Kazantsev almaştırılaçaq digän xäbärlär yüri. Şulay da okruglar äle üz köçendä qalaçaq kebek. Çönki alar öç basqıçtan , Putin väkilläre, inspektorlar häm cirle räsmi şäxeslärdän torğan üzäkläşterelgän yaña çeltärneñ töp elementları bulıp toralar İñ möhime federal okruglar politik sistemanıñ ber öleşenä äyländelär, alarnı beterü büten strukturanıñ cimerelüenä kiterä ala. Läkin, przident väkilläreneñ danlı künnäre ütte. Federal reforma yaña basqıçqa basa. Vertikal häm horizontal xakimiät strukturasın nığıtu , regionnarnı konsolodatsiäläv häm idarä itelgän demokratiäne här qatlamda nığıtu östendä ğadäti eş bara. Läkin ber närsäne onıtmasqa iräk- 7 federal okrug Putin rejimınıñ nigeztaşın täşkil itä. Putinneñ yuğarıdan birelgän ämerlären ütägän, buysınğan, cavaplılıq bülengän , eşquarlıq häm grazdannıq cämğiäte dävlät kontrolendä torğan berdäm cämğiät buldıru planı öçen federal okruglar kiräk. Nikolay Petrov üzeneñ maqäläsen bolay dip tämamlıy.
Putinneñ reforma säyäsäteneñ maqsäte barlıq xakimiätne federal üzäktä tuplau yulı belän Kremlneñ xakimiäten üsterü häm regionnardağı quät agentlıqların yulğa kertü. Şuşı säyäsätneñ uñışlığı Putinneñ berençe prezidentlıq möddätendä küz aldında totqan töp maqsätenä ireşüen añlatır ide. Ä töp maqsät- Çiklänmägän xakimiät.
Färit İdelle, Praga.