Accessibility links

Кайнар хәбәр

Baylar cırı kemgä kiräk?


Beläsezme, tatar cämäğätçelegen bügen närsä berläşterä? Awıllarda mal ürçetü, bala-çağa üsterü, uqırğa kertü, aqça tabudan ğayre urtaq mäşäqät yuq dip uylasağız - yalğışasız. Tatar yörägen cilkenderä torğan närsä cır. Cırlar bäygese xäzer at çabıştırudan da qaynarıraq. Küptän tügel, 11 ğinwarda Piramida tamaşalar üzägendä ütkän «Tatar cırı-2003” festivalendä qatnaşuçılarnı, milli ruxsız, şaltır-şoltırlı cırlarnı, bilet bäyälären zähär süzlär belän sügü modağa kerep kitte. Tatarstan - Yaña ğasır televideniese aşa festival'neñ soñğı könendä ütkän aş mäclesen turıdan turı kürsätte. Piramidanıñ 1200 keşelek zalına aş öställäre quyıldı häm anda 3 meñ sum bilet alğan 500 xälle tamaşaçı tämle aş aşap, säxnädäge cırçılarnı tıñlap, biyu-sikerülärne qarap utırğan ide. Menä şuşı xälne (festival'neñ üze ekrannarda tulısınça yaqtırtılmadı äle) televizor aşa kürgän ağay-ene tämam yarsıdı. Küplär äle dä suınıp betä almıylar.
Şähri Qazan gäzitendä iqtisatçı Möbaräk Musin sallı-allı fikerlär bastırğan. Ul äytä, yäşlär säxnägä menep üzläreneñ icadi yözen kürsätep ölgermilär, artlarında 4-5 keşelek biyu ansamble päydä bula. İqtisadçı Möbäräk äfände şuşı podtansovkanı teläsä kem cırlağanda artta biep toruına qanäğät tügel. Tüläw artist kesäsennän tügel, di Möbäräk äfände, ä bezneñ, tamaşaçılarnıñ kesäsennän.
Ä menä İdris Gäziewneñ podtansovkası yuq, di iktisadçı Möbäräk äfände. Şulay da, anı alqışlarğa kümdelär. Konsertlarnı elek ike keşe alıp barsa, xäzer dürtäw, di Mödäris äfände. Çönki bazar şartları, bazar bäyäläre 5-6 keşe alıp baruğa da mömkinçelek tudıra. Ä şulay oyıştıru, minemçä, säxnäne bizämi. Qısqası, ike keşe başqarırlıq eşne dürtläwläp alıp baralar, ber yaqtan El'za Äxmätcanova, İdris Gäziev çirattağı nomerlarnı iğlan itä, ikençe yaqtan - Salawat belän Rezeda Şäräfiewa yarışa. Yäğni, alıp baruçılar - 4, ämma rentabellek tübän. Şunda Arqadi Raykinnıñ balerina ayağına dinamo tağıp, elektr toğı çığaru turında xıyalı iskä töşä.
Ayfara törkeme yegetläre yalanğaç tängä galstuk asıp çığuğa da iqtisadçı häm tamaşaçı Mödärris dustıbız qanäğät tügel. Çınnan da, ütüklängän qara käçtüm, aq külmäktän säxnägä çıqqan bulsalar, Ayfara yegetläre ädäpleräk kürener ide.
Watanım Tatarstan gäzetasında elegräk Asiä Yunıysovanıñ Baylar cırı-2003 digän mäqäläse çıqqan ide. Biletları qibat bulğaç, konsert aldınnan, Piramida qarşında inomarkalar torğaç, tamaşaçılarnıñ kieme zatlı, qıäfätläre tuq bulğaç, çınnan da bu baylar cırı bäyräme bulıp çığa. Bay bulmağannarnıñ açu qabara, sıynfıy inqilabi xislär qabına. Gäzit uquçıldarnın xatlarında bu sizelep tora. Döres, härkemneñ küñelenä xuş kilgän artist yäki cır da şul festival' bizmänenä salınğan ikän. Äytik Robert Miñnullin süzlärenä Osqar Usmanov yazğan «Talbişek” cırın başqaruçı İlnar Säyfiewne häm şuşı cırnı bik maqtıylar. İdris Gäzievqa, Zölfiä Kamalovağa häm başqal qayber cırçılarğa da tel tiderüçe yuq. Dimäk, bu konsert bik tä üzençälekle, küp yözle bulğan ikän.
Cırçılarnı häm festival' oyıştıruçılarnı, säxnägä çığuçılarnıñ futbolqaların, sviterların prinsipial' tänqitläw, Färit Taişewnıñ güzäl aq kästüme belän soqlanu milli köräşnıñ ruxın därtänderde. Al'ternativ fikerlär d” tua. İldar Xösäenov isemle millättäşebez Watanım Tatarstanda maşinalı, yaxşı kiemle, tuq çıraylı tamaşaçılarnı yaqlıy. Böten keşe dä yarlı-yabağa, xäyerçe genä bulırğa tieş digän närsä bik ozaqqa kerep utırğan bezneñ küñelgä, di ul. Bötenebez dä xäyerçe dip xaqimiätne sügärgä, tuyğançı zarlanırğa öyrändek. Tamağı ipigä tuymağan keşegä moñayırğa, zarlanırğa qala, di İl'dar äfände. Tatar gel şulay mesken, moñlı, xäsrätle bulıp qına yäşärgä tieşme inde? Anıñ da keşeçä yäşärgä, zamança bulırğa xaqı bardır bit. Ä bezneñ meskenlek qaywaqıt şundıy däräcägä barıp citä ki, bez anıñ belän ğorurlana başlıybız. Avtor lyumpenlıq çiren menä şulay faş itä. Häm aña qarşu äytü qıyın.
«Meskenlek belän ğorurlanu cünlegä iltmi inde ul. Babaylar tişek çabata kigän, çerek bäräñge aşağan, salam tüşäktä yoqlağan dip, xäzer kiredän taw quışına kerergä quşasızmı? Piramida, Boz sarayı, Basket-xoll, taw şuu kompleksları tözü öçen açırğalınmasqa kiräk”, di ul.
Zamança cırlar turında söylägändä, ölkännär ber urında, yäşlär ikençe ber poçmaqta söyläşsen ide. Äbi-babaylar Mälikäne, yäş cilkänçäk Älfiä Avzalovanı yäki Usman Älmiewne tikşersä, milli mädäniätnı küklärgä kütärä almabız.
Menä şulay milli moñbelän zamança estradanı çäkeşterep qışqı ozın tönnärne ütkäräbez. Yöz yıl elek tä şulaylayraq qışlağanbız, xäzer dä şulay. Şul arada Ameriqa cırçısı üzeneñ yarım negrlarça repertuarı belän Mäskäwgä kilep, Kreml'däge Syezdlar sarayında çığış yasap, här bilet öçen 60 meñ sum tülätkänen söylägän idek. Cırnıñ yırtığı yuq. Här ilneñ, här zamanıñ, här dairäneñ üz zäwığı diäse kilä. Qarşılıqlı äkämät şunda, İlham Şakirov kebek güzäl cırçılarıbız häm alarnıñ küplärgä tanış altın repertuarı audio, videokassetalar räweşendä az taratıla. Kasset çığaruçılardan sorap beldem- klassik cırlarıbız, mäñgelek moñnarıbız nindi tiraj belän çığa? İñ küp digändä, 2-3 meñ tiraj belän çığa ikän. Ä tege küpçelek sügä torğan, yarıymbilgesez şaltır-şoltırlarnı 100-150 meñ tiraj belän ürçetälär. Çönki alarnı tıñlap, ber ni uylamıyça yal itü öçen satıp aluçılar küp ikän. Qullanuçısı bulğaç tovar çığa. Ä can aqtara torğan moñnarıbıznı tıñlaw - ul zur xezmät häm milli añ taläp itä. Ä yäş buınnıñ küpçelege moña äzer tügel. Tamaşa käsebe, şou- biznes üz qanunnarı buyınça yäşi. Yäşlärneñ tezgene alar qulında, başqalar qulında.
Qısqası, şul cırnı tegeläy cırlıylar, bolay cırlamıylar, dip kütärelep bärelmäskä ide. Bigräk tä, keşelär yal itkän waqıtta 4 konferans'yenıñ rentabellelege, podtansovqa dip atalğan artta biyuçelärneñ eş xaqı turında baş watıp torası yuq. Çönki bu xäl, balerinanıñ ayaq barmağı öçen berär dinamo bäyläp, elektr toğı eşlätergä öndägän ağaynı xäterlätä. Sänğat bar, massaküläm mädäniät bar, iqtisad bar. Üz teleñdä yılarğa da, kölärgä dä, räxätlänep biergä dä nasıyp bulsın.
Braziliädä härkem futbol trenerı buğan kebek, bezneñ xalıqta da härkem cırçılar prodyuserı. Ä tuğan teldä radio tıñlağan, gäzit kitap uqığan, jur uq cır kassetların alıp kaytıyvp öendä yañğıratqan millättäşlärebez genä çın zaman keşeläre. Çın xikmät

iäläre

alar.
Rimzil Wäli, Qazan
XS
SM
MD
LG