Accessibility links

Кайнар хәбәр

Vladimir Putinne prezident itep saylaw ilneñ kiläçäge öçen qurqular uyata


Rusiä prezidentı Vladimir Putin, aldan kötelgänçä, tağın 4 yıl xakimiattä qalu xoquqın qazandı, yäkşämbe könne uzğan saylawlarda ul birelgän tawışlarnıñ 71 protsenttan artığın yawladı. Tulısınça diärlek prezidentqa tuğrı bulğan parlament, prezidentqa yaqın keşelärdän genä torğan xökümät häm däwlät tarafınnan kontrol'' itelgän mäğlümat çaraları belän Rusiäne aldağı 4 yılda närsä kötä?

Vladimir Putin häm bigräk tä anıñ tirälege telägänenä ireşte, ikençe prezidentlıqnı da ul berençesendäge kebek ük tawış birüneñ ikençe turın ütkärmi genä yawladı, alay ğına da tügel, birelgän tawışlarnıñ 71.2 protsentı belän Putin başqa nämzätlärgä qarağanda öç märtäbä kübräk yaqlaw qazandı. Bu aña kiläçäktä üz säyäsäten ütkärü öçen formal'' yaqtan ğına tügel, äxlaqi yaqtan da zur teräk bulıp tora. Bu sanğa niçek ireşü, bigräk tä 80-90 protsent yaqlaw kürsätkän qayber respublikalardağı saylawçığa basım yasaw alımnarı ayırım mäs''älä bulıp tora, älbättä. Läkin niçek kenä bulmasın, sovet çorınnan soñ berençe märtäbä Mäskäwdäge yuğarı citäkçe xäzer şul xätle zur xakimiatkä iä bulaçaq. Dikäbrdä uzğan saylawlarda Putin Dumanıñ tulısınça üzenä tuğrı buluına ireşte, yaña premyer-ministr ul üze saylağan keşe, anıñ ministrları da prezidentqa ni däräcädä yaqın torularına qarap bilgelände, bar ere mäğlümat çaraları däwlät, yäğni yänä şul uq Kreml'' qulında, qayçandır üz süzen üzäkkä qaramıy äytä torğan regional'' citäkçelär köçsezländerelep Mäskäw itägenä yabışqan xäldä. Putinneñ şuşı qüwätkä ireşü tantanasın yäkşämbe kiçen barı tik ber genä närsä - ul da bulsa Manejnıñ dörläp yanuı beraz bozdı, häm ciñüçene Kreml'' artındağı köçle yanğın şäwläse sürätendä iğlan itü dähşätle küreneş ide. Ul üze bar qurqularnı da aldan uq beterergä tırıştı - xäbärçelär belän ütkärgän ber säğätlek oçraşuı barışında Putin, üzen tänqitlägän här ölkädä dä demokratik buraznadan taypılmayaçağına ışandırırğa tırıştı.

Audio, Vladimir Putin

Küp partiäle sistemanı nığıtu, ildä sivil cämğiat qoru, matbuğat ireklegen tä''min itü - Putinneñ şuşı wäğdäläre Rusiädäge qayber keşelärdä bälkem çınnan da ömet uyatadır, läkin anıñ xakimiattäge soñğı yılların küzätep barğannarnı alar aldıy almıy. Qayçandır Duma deputatı bulğan Vladimir Lısenko Rusiä qayber elekke sovet respublikaları saylağan yuldan bara dip isäpli.

Audio, Vladimir Lısenko

Şulay itep, Vladimir Lısenko, Rusiä tizdän Törkmänstan xälendä qala ala dip isäpli. Mäskäwdäge Carnegie İnstitutında eşlägän Nikolay Petrov ta, Putinneñ berençe prezidentlığı häm anıñ yañadan saylanuı, Rusiädä nıq üzäkläşterelgän, avtoritar xakimiat urnaştıru öçen nigez qora dip uylıy. Häm bu, cämğiat öçen genä tügel, xakimiatneñ üze öçen dä problema bula ala di Petrov.

Audio, Nikolay Petrov

Vladimir Putinneñ xakimiatne fäqät üzenä genä tuplawı, anıñ näticäle buluı öçen töp şartnı - xakimiat balansın yuqqa çığara - Nikolay Petrovnıñ qurquı şunnan ğibarät. Ansız ildä yaman qararlarğa kirtä quyu, ğomumän, ildäge wäzğiatne döres itep kürü mömkinlege yuğala häm bürokratiä bar närsäne dä üze telägänçä sürätli başlıy. Här prezident ta, bigräk tä ul qıyu iqtisadi reformalar yasawnı wäğdä itkändä, üz qararlarınıñ döreslegen belü öçen çittän kilgän tänqitkä moxtac, Putin Rusiäsendä näq menä şuşı ölkädä problemalar inde kürenä başladı.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG