Bäysez fiker beleşü institutı Pew Research Center for People and the Press-tä älege waqıtta Pew Global mönäsäbätlär proyektı belän citäklägän AQŞnıñ eleke däwlät sekretarı M.Albright sişämbedä dönya küläm fiker beleşü näticäläre iğlan itelgän mätbuğat oçraşuında bolay dip äytte(audio)
Fiker beleşü näticäläre AQŞqa qarata ışanıçnıñ kimüen kürsätä.Citäkçelärebez yalğanladı dip ışanğan keşelär sanı, minemçä bik tä ciddi mäsälä bulıp tora.
Ğıraq suğışı başlanğannan soñ ber yıl ütkäç Yevropa häm yaqın könçığışnıñ 9 ilendä ütkärelgän fiker beleşü Amerikağa qarata qänäğätsezlekneñ kimemäün, kiresençä ber yılda artuın kürsätä.Yordaniä,Marokko,Pakstan wä Törkiä Waşington belän nıq elemtädä torğan illär bulsa da bu illär xalıqlarınıñ zur öleşe , yaqın könçığışnıñ neftın üz qaramağına quyu häm dönyada östenlek itü öçen AQŞ terrorğa qarşı suğış alıp bara digän qaraş belderä.Eşneñ qızığı şunda Germaniä wä Fransiädä zur küpçelek näk äytep kitkän möselman illäre xalqı kebek uylıy . Tik Rusiä, Britaniä häm Amerikada xalıqnıñ zur öleşe çınlap ta terrorğa qarşı suğış bara dip inana Terrorğa qarşı suğışnı yaqlaw artqan berdänber il Rusiä, anda xalıqnıñ 73% yaqlap çıqqan. Bu san Amerikağa töngäl. Fiker beleşü ütkärelgän illärneñ bersendä genä Quşma Ştatlarında ğına xalıq Ğıraq suğışı, islamçı terrorğa qarşı köräştä progressqa alıp bardı dip ışana. Pew Üzägeneñ direktorı Andrew Kohut press konferensiädä fiker beleşü, Amerika xakimiäte häm anıñ mäqsatlarına qarata könbatış yevropa häm yaqın könçığışta bik tirän ışanmawçanlıq buluın açıp saldı dide Kohut(audio)
Bez 2003nçe yılnıñ may ayı belän çağıştırğanda bu fiker beleşüdä uñayraq mönäsäbät kötkän idek.Kiresençä yevropada Amerikağa qarata ışanmawçanlıq artqan ä möselman illärendä açu bulsa da bıraz kimi töşkän dip söyläde.
Yevropanıñ 5ilendä yäşäwçelärneñ küpçelege fiker beleşüdä Yevropa Berlege iminlek mäsälälärendä bäysezräk häm AQŞ kebek köçle bulsa yaxşı bulır ide dip äytkän.Kohut yevropalılar amerikan xakimiäten kontrol astında totarğa teli disä Albright trans atlantik partnärlığında psixologik upqın turında söyli. Albright(audio)
Transatlantik upqını Ğıraq suğışı säbäple xasıyl buldı häm çınbarlıqta upqın kiñ bulıp qala birä.Yevropa belän AQŞ arasındağı partnörlıq psixologiäse urının ber yaqta berberse belän yarış psixologiäse ikençe yaqta kire qağu psixoloiäse aldı dip äytte.
Fiker beleşü ütkärelgän möselman illärendä xalıq AQŞ säyäsätenä açulı ä Osama bin ladennı isä uñay bäyäli. Kohut süzlärençä (audio) Pakstan, Marokko xalqınıñ zur öleşe Osamağa yuğarı bäyä birä. Törkiädä isä alay tügel .Ämma Törkiädä fikre soralğannarnıñ 31% Ğıraqta amerikannarğa häm başqa könbatış keşelärenä qarşı oyıştırılğan intihar höcümnäre aqlana dip beldergän.
Kohut äytep kitkän möselman illärendä AQŞqa qarata açu bik yuğarı bulsa da , may ayındağı fiker beleşü belän çağıştırğanda bıraz ğına kimegän.Germaniä, Rusiä,Fransiä Yordaniä, Pakstanda zur küpçelek G.Bush häm T.Blair Ğıraqnıñ küpläp üterü qoralları turında yalğan söyläde dip qarıy.
Elek Bush administratsiäsendä eşlägän xäzer Waşingtonda Strategik häm Xalıqara Tikşerülär Üzäge diretörı bulıp eşläwçw Patrick Cronin Fiker beleşü faş itkän faktlar borçu tudıruçı kire qağu Waşingtğa qıyın bulaçaq.Cronin(audio)
çın xakimiät, sonğı çiktä başqalarına täsir itep konsensusqa kiterü säläte.AQŞ bu ölkädä yaxşı eş eşlämäde.Bu säyäsi belderü tügel ä täcribägä tayanğan fakt dide.
Terrorğa qarşı suğışnı yaqlaw küp kenä illärdä kimede. Äytelgäneçä Rusiädä genä arttı 73% M.Albright moñı Putin belän Bush arasındağı duslıq belän añlata . Bu elemtälär Putinğa Rusiädä sivil irekleklärne qısu, Çeçnädä AQŞnıñ tänqitı bulmıy, keşe xoquqların bozarğa däwam itü mömkinçelegen birä dip äytte M.Albright . Amerika Dönyadağı üz pozitsiäsenä niçek qarıy Dönya Amerikanı niçek bäyäli digän mäsälädä direktor Kohutnıñ qaraşı mondıy: Amerika tışqı säyäsätendä başqa illärneñ mänfäğätlären küzdä totamı yuqmı digän mäsälädäge upqın in kiñ. AQŞ äyye küzdä totabız disä , dönyanıñ zur öleşe yuq di, Bu upqın taralmıy, kiresençä üsä genä bara dip äytä fiker beleşü üzägeneñ direktorı.
färidä xämit,praga
färidä xämit,praga