Accessibility links

Кайнар хәбәр

«Tatarstan» jurnalınıñ Mart sanına küzätü


Bu jurnal Tatarstan Respublikası xökümäte häm redaksiäneñ xezmät kollektivı cimeşe. Jurnalnıñ soñğı 3 sanında respublikada bulğan möhim ictimaği-säyäsi waqiğalarğa analiz belän açıla.

«Putinnıñ bişençe yazı»- säyäsät belgeçe M.Xäyrullin yazmasınıñ iseme şulay atala.Ul anda Vladimir Putinnıñ dürt yıllıq prezidentlıq eşçänlegenä bäyä birä.V.Putinnıñ ilneñ aldınğı töbäkläreneñ liderı bulğan M.Şäymiev belän üzara mönäsäbätläre nindi, üzäk belän Tatarstan arasında möğämäläse kiläçäktä niçek qorılır kebek sorawlarğa üzeneñ fikerlären belderä.

«Xökümät mönbäre»rubrikası astında jurnal bu yulı Premyer-ministrı urınbasarı, iqtisat häm sänäğät ministrı Aleksey Paxomovnıñ «Miqdardan sıyfatqa küçü yulında»dip atalğan yazmasın täqdim itä. Anda TRsı rayonnarı häm şähärläreneñ 2003 yılğı sotsial''-iktisadıy üseşenä centekle analiz birä häm 2004 yılğa burıçlar bilgelänä.

Tatarstan awılı, anıñ xalqınıñ xäle turında «Bäxetleme soñ sin awıl ğailäse? dip atalğan sotsiologiä fännäre doktorı Lidiya Karseva häm psixolog Chulpan Şafranskaya yazmasında täfsilläp söylänä. Bu yazma Tatarstan agrobiznes xezmätkärläreneñ belemen kütärü institutı belän berlektä sotsiologik ezlänülär näticälärenä nigezlänep yazılğan.

Ğosman Ğömärneñ «Nur»lı eşlär, nurlı ğämällär»dip atalğan yazmasında jurnalnıñ qunağı iqtisat fännäre kandidatı«Nur» cämğiäteneñ general'' direktorı Mannaf Säğdeev belän äñgämä birelä.

Jurnalnıñ daimi säxifäse - «Tügäräk östäl» bu yulı tatar estradasınıñ ütkäne , bügengese häm kiläçägenä bağışlanğan. Ğinwar başında ütkän «Tatar cırı»2003» festivale xaqında jurnalistlar, muzıka belgeçläre, cırçılar, şağirlär tatar estradasınıñ bügenge xäle turında fiker alışalar, anı üsterü yulları xaqında kiñäşläşälär. Bu tügäräk östäldä qatnaşqan muzıka belgeçe, professor Mäxmüt Niğmätcanov bezgä interv''yu birgän ide. Anıñ fikerlären tıñlıyq äle:

«Tatar estradasınıñ 95 yıllıq tarixı bar. Tatar estradası XX gasır başında uq Kamil Motiği Töxfätullin icatında formalaşa başlıy. Qazanda konsert uzdırırğa röxsät ala almağaç, ul berençe çığışın Saratov şähärendäge konservatoriäneñ keçkenä orkestrı belän uzdıra. Orkestr, döresräge , instrumental'' ansambl'' öçen äsärlärne ataqlı professor L. Rudol''f eşkärtä.

Sovet çorında estrada öçen kadrlar äzerläwgä iğtibar citmäde. Ä inde Qazanda artistlar küp waqıtta üzeşçänlek däräcäsendä, tabiğät birgän talant yärdäme belän genä säxnägä çıqtılar. Ä estrada artistları , rejisserlar, dirijerlar baletmeysterlar Mäskäwdä uqıp qayttılar.Qazan muzıka uqu yortları utızınçı yıllarda milli estrada, Däwlät milli ansamble öçen kadrlar üsterü turında äle qayğırtmıylar ide. Döresen äytkändä ,anda milli sänğät''ne töptän belgän uqıtuçılar da yuq ide.(sol’fedjio uqıtqan M.Mozafarovnı iskä almağanda).»,-dide ul.


Häwäskärlek estradabızğa zıyan salmasın öçen ni eşlärgä? Bu sorawğa söyläşüdä cawap ber buldı- sänğät sovetlarınıñ rolen üsterergä kiräk,«Xudsovet cırlarnı kisep,kislorodnı yabar öçen tügel, yärdäm itär öçen kiräk»-,digän fikerlär dä yañğıradı.

Muzıka belgeçe Säydäş Ğarifullin äytkän fikerdän ber özek:

«Närsä eşlärgä kiräk? Minemçä, eş muzıka belgeçlären äzerli torğan oyışmalarğa barıp törtelä.Tirän kul''tura, yuğarı belem, milli añ kiräk.Älbättä sälät tä kiräk . Zurdan qubıp söyläşsäk, milli konservatoriä kiräk.»,-dide ul.

Tatarstan jurnalınıñ mart sanında tatar cırı turındağı bäxäskä däwam bularaq bastırılğan «Mäñgelek moñ» mäqäläse dä iğtibarğa layıqlı. Mäqälä avtorı Rimzil Wäliev yazğan şuşı mäqälädän ber özek:

«Närsä ul tatar bulu? Tırış, ziräk, ğilemle, namuslı,sabır bulu belän berrättän tatar keşesenä moñlı, bay küñelle bulu kileşä. Üzeñne tatar itep xis itü, tatarça söyläşü, tatarça yılaw, kölü, sağınu, moñlanu, tatar cırına mökibbän kitep anı tıñlaw.Buldıra alğan qädär cırlaw. Ä bügenge tatar xatınnarı, analarıbız üz narasıylarına kiç sayın bişek cırın tıñlata mikän soñ? Milli rux, yäşäw räweşe, moñ belän tärbiäläw onıtılmıymı? Ällä şul säbäptän qayber balalarıbız bäğersez, moñsız, imansız bulıp üsäme ikän? Tuğan telebezneñ maturlığı, ruxi baylıqlar, töslär, awazlar sisteması, köyläre küñelenä señderelgän buında ğına totrıqlı milli üzañ, çın tatarlıq tärbiälänergä mömkin. Tatar muzıkantları häm cırçıları Fäyzulla Tuişev, Räşit Vahapov, Fäxri Nasretdinov, Gölsem Söläymanova, Färidä Kudaşeva, Zifa Basıyrova, Ğabdulla Räximkolov, İlham Şakirov, Sara Sadıyqova, Älfiä Afzalova kebek xalıq mäxäbbäten yaulağan zatlar da distä meñ çaqrım aralar ütep, xalıqnı üz moñı belän oçraştırğan»,-dip yaza mäqälä avtorı.

Menä xalıq cırların iñ zatlı, iñ legendar cırçılar başqaruında yazdırıp, bizäp,näq şul utlı-şawlı «Piramida»ğa kilüçelärgä teş ütärlek bäyägä, yäğni keremsez itep satılğan ber «plastinka»çıqtı. Xäzergäçä äytkändä SD, lazer tälinkäseneñ iseme belän da iğtibarnı yaulıy torğan «Mäñgelek moñ» cıyıntığı dan öçen tügel, ä can öçen tudırılğan, küñel buşatır öçen här ğailädä bulsa ğına da milli moñnı saqlawda özelmäs altın ber cep bulır ide.

Mäqälä avtorı süzen tämamlap şundıy fiker äytä:

Milli inqiraz, milli mädäni faciğä cır yazmışınnan başlana. Dimäk moñnarıbıznıñ yäşäw, taralu forsatı iñ berençe çiratta näq menä şul şou-biznes, dömber-şaltırlı quştırnaqlarda "mäğnäsez" estrada cırları häm «zäwıqsız» telefestivall''lär belän bäyle. Xalıqnıñ, bigräk tä yäşlärneñ qatnaşınnan başqa cırlarıbız onıtılaçaq. Ğomumän,alardan başqa kiläçäk tä yuq. Ä yäşlär mädäniäten törle millät sänğät''läre integrasyiäsennän, aranjirovka standartlarınnan, tele-radiokanallardan, wideokliplardan, xit-paradlardan başqa küz aldına kiterep bulmıy. İmanım kamil- estrada olimpiadasında başqalardan qalışu, ciñelü, fol''klornı, xalıqçan milli sänğat''ne zamana mädäniäte, zäwıqları, şaw-şuları belän kileşterä almaw cırıbıznı, millätebezne gür quyınına saluğa tiñ ber cinayät bulır ide. Bu xälgä ük töşmäbez dip uylıym»,- dip tämamlıy avtor menä şuşı kötelmägän häm qarşılıqlı ruxtağı yazmasın.

Qısqası «Tatarstan» jurnalınıñ mart sanı uquçılarnı qızıqsındırırlıq aktual'' yazmalarğa bay. Alar citdi temalarğa milli qaraş taşlıy.

Mälikä Basıyr, Qazan
XS
SM
MD
LG