Bu atna azağında Tөnjaq Kiper Tөrek Cөmhuriyäte Prezidentı Rauf Denktaşnıñ 24-nçe Martta Şvetsariäneñ Zurih şähärendä ütkäreläçäk cıyılışqa qatnaşmayaçağın belderüwe borçılu tudırdı. Şuşı ciyılışqa Kiperneñ Grek өleşe belän ber rättän Tөrkiyä belän Gretsiäneñ väkilläre dä qatnaşçaqlar. Şuşı ciyılışta Kiper mäsäläsen cişü buyınça mөhim adımnar atlanaçaq dip kөtelä ide. Denktaş Avropa Berlege bezne aldata di.Ul Tөrkiyägä birgän vägdälären urnına citkezgän buluların äytte. Denktaş kileşügä ireşü өçen Kiper Tөrek tarafınıñ bulmasa bula almıy torğan şartları bar, Grek yağınıñ bolar turında cigenü yasarğa niyeteneñ bulmawın kürdek, tübän komissiälärdä barğan sөyläşülärdä tөp temalarda kileşmävçänleklär bar, läkin bu mäsälälär yuğarı säyäsi instansiegä, yäğni bezgä kiterelmäde, ä bolar soñgı ciktä Kofi Annan aldına kitereläçäk häm Tөrek yağı kire qağa almayaçağı ber boyrıq aldında qalaçaq dip belderde. Denktaş ber ük waqıtta ABneñ dä Tөrek yağın aldağan buluwı turında äytte. Anıñ süzlärençä, başta Tөreklärgä qayber çığarmalar tanılaçağın äytkän bulsalar xäzer monı kire qağalar häm Kiperneñ AB-nä ağzalığı tämamlandı ber nindi dä çığarma bula almıy dilär. Bu vazğiyättä minem Şvetsariyägä baruwım dөres bulmayaçaq, biredä qalıp çınbarlıqlarnı xalqıma äytergä tiyeşmen dide. Denktaş jurnalistlarğa azağı xäläkät belän betäçäk ber yulğa kitmäm dip tä belderde. Denktaşnıñ çığışı Tөrek xөkümäte tarafınnna uñay qarşı alınmadı. Premier Erdoğan da Tөrkiyä Cөmhuriyäte xөkümäte dä azağı xäläkät belän betäçäk ber yulğa kitmäs dip Denktaşqa bulğan reaksiyesen belderde. İnde Kiper sөyläşülerendäge kierenkelek şulay itep kөntibenä mengäç utrawnıñ imenlek häm saqlanuwı өlkäsendä Afinada diplomatlar däräcäsendä başlağan sөyläşülerdän ber näticä çıqmadı häm bu mäsälä dä Şvetsariädäge dürt yaqlı sөyläşülärgä qaldırıldı. Qısqası Kiper mäsäläsendä uñayğa taban täräqqiät bulaçaq mı, kem dä belmi kebek.
Tөrkiyänäñ tөnyağında Gөrcistanda da, kөnyağında Suriyädä dä säyäsi häm imenlek problemalarınıñ betkäne yuq. Soñgı atnalarda citdi qurqınıç xällär tudı. 12-nçe Martta Tөrkiyäneñ kөnyaq kürşese Suriyädä Kөrtlär belän Ğäreplär arasında bäreleşlär çıqqan unlap keşe ülgän ide. Suriädäge kөrtlärneñ baş kütärüwe Tөrkiene citdi räweştä borçıdı. Çөnki ber yaqtan İraqtağı Kөrdlär bäysez däwlät tөzü aldında toralar, ä san yağınnan iñ küp Kөrd isä Tөrkiyädä yäşi. Alarnıñ idän astı partizan oyışması PKK belän barğan qorallı bäreleş 15 yıl däwam itkän 30 meñ keşe ülgän ide. İnde Tөrkiyä üzendäge Kөrtlärnäñ Ğıyraq yaki xäzer Suriyädäge kөrtlärne ürnek alıp qabat baş kütärülerennän өrkä. Başqa süzlär belän äytkändä Yaqın Kөnçığıştağı här ber tınıçsızlıq Tөrkiyägä yä turıdan turı yä qia räweştä täsir itä.
Şul säbäple dä bu atnada Yordaniyä patşası Ğabdullanıñ räsmi vizit belän Ankarağa kilgüwe diqqätne cälep itte. Patşa xatını Raina, Premier Minister Faysal el-Fayez, Tışqı Eşlär Ministere Mervan Muaşir belän Ankarağa kilep tөşte. Anı Prezident Sezer qarşı aldı. Ul AQŞ-nıñ “Kiñäytelgän Yaqın Kөnçığış” projektına qarşı “Yaña Yaqın Kөnçığış” proyektı belän kilde. Ul yasağan çığışında, ike ilneñ xezmätdäşlege rayonda tınıçlıq belän stabillekne tämin itügä zur өleş kertäçäk dide. Ul ayruça AQŞ tarafınnan alğa sөrelgän “Kiñäytelgän Yaqın Kөnçığış” projektınıñ çınbarlıqqa turı kilmäven, ä Tөrkiyägä rayonda aldınğı kөçe rolen biräçäk üz proyektın täqdim itte. Ul Yaqın Kөnçığışnı yañadan formalaştıru kiräklege өlkäsendä barlıq illärneñ dä ber ük fikerdä bulularına basım yasadı. Patşa Ğabdulla Ğıyraqtağı täräqqiätlergä dä borçıluwın äytte. Şunan soñ ul üz delegatsiyäse belän İstanbulga kitte. Biredä anı Premier Erdoğan qarşı aldı. Xөrmetenä Dolmabahçe Sarayında sıy mäclese birelde. Ul biredä bez yağımlı Mөselmannar radikal Mөselmannarğa Qorän bolay äytmi dip äytergä tiyeşbez dide.Ul ayruça Tөrek eşquwarları belän oçraşuwında ike il arasındağı ekonomik mөnäsäbätlärne yaxşırtu өlkäsendä hämmä närsäne eşläyäçäge väğdäsen birde.
Bu atnada Mäğarif Minesterlege belän Yuğarı Uqu Oyışması arasında YUO-sı qanunına qayber üzgäreşlär kertü buyınça barğan sөyläşülär kөrçekkä terälde. Oyışmanıñ räise Prof. Erdoğan Teziç arabızda ışanıç qalmadı, xөkümät ayruça ber kiñäş mäclese tөzegän, bez üzara kileşkän maddälerne dä alarğa tikşertä dide. Mäğarif Minestere Hüseyin Çelik tä bez kem belän kiñäşläşäbez ul bezneñ eşebez dide. Qısqası xөkümät belän universitetlarnıñ tartışı däwam itä. Ämma xөkümät universitetlarnıñ finans mömkinleklären qısıp alarnı tezländeregä tırışa.
Äxtäm İbrahim, İstanbul
Tөrkiyänäñ tөnyağında Gөrcistanda da, kөnyağında Suriyädä dä säyäsi häm imenlek problemalarınıñ betkäne yuq. Soñgı atnalarda citdi qurqınıç xällär tudı. 12-nçe Martta Tөrkiyäneñ kөnyaq kürşese Suriyädä Kөrtlär belän Ğäreplär arasında bäreleşlär çıqqan unlap keşe ülgän ide. Suriädäge kөrtlärneñ baş kütärüwe Tөrkiene citdi räweştä borçıdı. Çөnki ber yaqtan İraqtağı Kөrdlär bäysez däwlät tөzü aldında toralar, ä san yağınnan iñ küp Kөrd isä Tөrkiyädä yäşi. Alarnıñ idän astı partizan oyışması PKK belän barğan qorallı bäreleş 15 yıl däwam itkän 30 meñ keşe ülgän ide. İnde Tөrkiyä üzendäge Kөrtlärnäñ Ğıyraq yaki xäzer Suriyädäge kөrtlärne ürnek alıp qabat baş kütärülerennän өrkä. Başqa süzlär belän äytkändä Yaqın Kөnçığıştağı här ber tınıçsızlıq Tөrkiyägä yä turıdan turı yä qia räweştä täsir itä.
Şul säbäple dä bu atnada Yordaniyä patşası Ğabdullanıñ räsmi vizit belän Ankarağa kilgüwe diqqätne cälep itte. Patşa xatını Raina, Premier Minister Faysal el-Fayez, Tışqı Eşlär Ministere Mervan Muaşir belän Ankarağa kilep tөşte. Anı Prezident Sezer qarşı aldı. Ul AQŞ-nıñ “Kiñäytelgän Yaqın Kөnçığış” projektına qarşı “Yaña Yaqın Kөnçığış” proyektı belän kilde. Ul yasağan çığışında, ike ilneñ xezmätdäşlege rayonda tınıçlıq belän stabillekne tämin itügä zur өleş kertäçäk dide. Ul ayruça AQŞ tarafınnan alğa sөrelgän “Kiñäytelgän Yaqın Kөnçığış” projektınıñ çınbarlıqqa turı kilmäven, ä Tөrkiyägä rayonda aldınğı kөçe rolen biräçäk üz proyektın täqdim itte. Ul Yaqın Kөnçığışnı yañadan formalaştıru kiräklege өlkäsendä barlıq illärneñ dä ber ük fikerdä bulularına basım yasadı. Patşa Ğabdulla Ğıyraqtağı täräqqiätlergä dä borçıluwın äytte. Şunan soñ ul üz delegatsiyäse belän İstanbulga kitte. Biredä anı Premier Erdoğan qarşı aldı. Xөrmetenä Dolmabahçe Sarayında sıy mäclese birelde. Ul biredä bez yağımlı Mөselmannar radikal Mөselmannarğa Qorän bolay äytmi dip äytergä tiyeşbez dide.Ul ayruça Tөrek eşquwarları belän oçraşuwında ike il arasındağı ekonomik mөnäsäbätlärne yaxşırtu өlkäsendä hämmä närsäne eşläyäçäge väğdäsen birde.
Bu atnada Mäğarif Minesterlege belän Yuğarı Uqu Oyışması arasında YUO-sı qanunına qayber üzgäreşlär kertü buyınça barğan sөyläşülär kөrçekkä terälde. Oyışmanıñ räise Prof. Erdoğan Teziç arabızda ışanıç qalmadı, xөkümät ayruça ber kiñäş mäclese tөzegän, bez üzara kileşkän maddälerne dä alarğa tikşertä dide. Mäğarif Minestere Hüseyin Çelik tä bez kem belän kiñäşläşäbez ul bezneñ eşebez dide. Qısqası xөkümät belän universitetlarnıñ tartışı däwam itä. Ämma xөkümät universitetlarnıñ finans mömkinleklären qısıp alarnı tezländeregä tırışa.
Äxtäm İbrahim, İstanbul