Accessibility links

Hamas citäkçeseneñ üterelüe AQŞnıñ Yaqın Könçığış säyäsäten üzgärterme?


Hamas başlığı Äxmät Yasinnıñ üterelüen Yevropa citäkçeläre tänqitläp çıqsa, amerikan räsmiläre – salmağraq qaraş belderde. İzrael tarafınnan "bezneñ ben Laden" dip yörtelgän keşeneñ üterelüe Washingtonnıñ Yaqın könçığış säyäsätenä nindi yoğıntı yasar?

Quşma Ştatlar üzläre monı kire qaqsa da, ğäräp dönyası Washingtonnı İsraelneñ yaqın tarafdarı itep kürä. Añlaşıla ki, düşämbedä jurnalistlar amerikan räsmilärenä "sez Äxmät Yasınnıñ ütereläçägen aldan beldegezme?" digän soraw belän xöcüm itte. Yevropa citäkçeläre kebek kisken tänqitlämäsä dä, amerikannar bu xälgä "borçılu belderde". Ä menä "aldan belü"gä kilgändä, Aq Yort ta, däwlät departamentı da, bez aldan bernindi kisätü almadıq, digän cawap qaytardı. Aq Yortnıñ matbuğat wäkile Scott McCellan:

Audio (Scott McCellan)

"Bu wazğiättä bez taraflarnıñ ikesen dä çıdamlı bulırğa çaqırabız. Qabatlap äyttäm, bez aldan bernindi kisätü almadıq."

Washingtonnıñ aldan kisätelmägän buluın İzrael dä rasladı. Ämmä ğäräplär moña ışanmıy. Härxäldä Hamas törkeme, Washingtonnıñ Äxmät Yasinnı üterügä fatixa birgänenä şiklänmi, häm monıñ öçen Quşma Ştatlardan üç alaçağın belderde.

Amerikan räsmiläreneñ berençe belderüläre, çınlap ta, Washington bu üterüne raslağan digän xis qaldırdı. Äytik, iminlek kiñäşçese Condoleeza Rice märxüm Yasinnıñ terorçı buluına basım yasadı, ä menä İzraelgä tel tidermäde. Başqa räsmilär wazğiätne tözätergä tırışsa da, bu ışandırırlıq bulıp kürenmäde.

Ğiraq suğışı, tabılmağan küpläp üterü qoralı sürätendä Quşma Ştatlarnıñ Yaqın könçığışta abruyı bolay da tübän ide. Äxmät Yasinnıñ üterelüe isä anı tağı da töşerde. New Yorktağı Tışqı mönäsäbätlär şurasında Yaqın könçığış proyekt citäkçese Henry Siegman süzlärençä, Quşma Ştatlarnıñ Yaqın Könçığışta demokratiä urnaştıru xıyalı da xäzer soraw astında:

Audio (Henry Siegman)

" Zur Yaqın könçığışta demokratiä, üzgäreşlär, säwdä üsterü kebek xıyallarnı tormışqa aşıru xäzer tağı da qıyınlaşa."

Näq şul süzlärne Amerika tarafınnan alğan sörelgän "yul xaritası" dip atalğan solıx planı turında äytep bula. Bu planğa kürä Fälestin Üzidaräse Hamas kebek suğışçı törkemnärne üze yuq itergä tieş ide. Äxmät Yasinnıñ üleme näticäsendä Üzidarä zäğiflände, Hamas, kiresençä, qaharmanğa äylände. Fälestin uramnarında bügen Hamasqa qarşı süz äytüçe qalmadı.

İñ möxime, älegä Waşingtonda bu säyäsätneñ üzgärüenä işarä itkän närsälär kürenmi. Düşämbedä däwlät departamentı süzçese Richard Boucher, Yasinnıñ üterelüwe, älbättä, töbäktäge kierenkelekne tağı da arttıraçaq, dide. Ä menä Washington İzraelne, mondıy üterülärne tuqtatırğa çaqıraçaqmı, digän sorawğa, Boucher mondıy cawap birde:

Audio (Richard Boucher)

"Bez bar taraflarnı çıdamlı bulırğa, töbäktä kierenkelek artuğa kitergän ğämällärdän totılıp qalırğa çaqırabız. Konkret çaralarğa kilgändä, min älegä berni äytä almıym."

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG