Accessibility links

Кайнар хәбәр

Human Rights Watch Qazaxstanda politik häm media ireklekläreneñ çiklängän buluın tänqitliy.


Human Rights Watch oyışması, Qazaxstan xökümäte politik opponentların ezärlekläve belän şuşı yılda bulaçaq parlament saylaularınıñ irekle häm ğadel bulu mömkinlegen kimetä dip belderde. Human Rights Watchnıñ bu raportı belän Yevropada İminlek häm Xezmätätşlek oyışmasınıñ çirattağı räise Solomon Passyneñ Almatada press-konferensiädä äytkännäre arasında qapma-qarşılıq bar.

Human Rights Watchnıñ bügen iğlan itelgän raportında Qazaxstan xökümäte közen parlamentqa bulaçaq saylaulardan alda politik oppozitsiäne ezärleklävdä ğäyeplängän. Oyşmanıñ süzçese Vanessa Saenen xanım Brusseldä yasağan çığışında bolay dide.

Audio

"Bezneng töp borçıluıbızğa qazaxstan xökümäteneñ bu yılda bulaçaq parlament saylaularınıñ irekle häm ğadel ütü mömkinlegen kimetüläre säbäp bulıp tora. Alar monı citdi tänqitçelärne media häm säyäsättän çittä totu yulı belän eşlilär."

Bu xaqtağı 53 bitlek raporttan şul añlaşıla. Xökümät oppozitsiä ağzaların uylap çığarılğan ğäyeplävlär belän mäxkämägä birä, alarnı eştän quu belän kisätä. Barlıq çaralar alar nindi dä bulsa post öçen üz kandidatlıqların quymasınnar öçen kürelä. Törmägä yabılğannar arasında, 2001-nçe yılda Qazaxstannıñ Demokratik Saylauı Partiäsen oyıştırğan citäkçelär Galımjan Jakianov häm Muxtabar Abliyazov ta bar. Abliyazov uzğan ayda irekkä çığarıldı. Xökümättäge koorupsiäne tänqitlägän oppozitsiä jurnalist Sergey Duvanov ta uzğan yılda qulğa alınğan, soñğaraq irekkä çığarılğan ide. Qazaxstanıñ ombusman bülegendä eşlävçe Vyaçeslav Kaliyujnı bolarnı döres tügel dip kire qaqtı.

Audio

Ul dävam itep tağı bolay dide.

Audio

Nyu Yorktağı jurnalistlarnı yaqlau komitet prezident Nazarbayevqa Qazaxstanda mätbuğat ireklegeneñ qısıluına häm bäysez jurnalistlarnıñ ezärleklänüenä borçılu beldergän xat yazdı. Human Rights Watchnıñ raportında xökümätneñ qayber oppozitsion törkemnärne saylaularda qatnaştırmau öçen eşläve telgä alınğan. Oyışma süzçese Saenen de moña qağılıp bolay dide

Audio

"Qazaxstan xökümäte saylaularda terkälä alğan partiälär sanın çiklärgä tırışa. 2002-nçe yılda qanunğa kertelgän üzgäreşlär säbäple yä ışanıçsız yaki çittän aqça yardäme alalar digän bulıp terkälä alğan xäräkätlär sanı 19-dan 9-ğa töşte."

Oyışma, qanunğa esasän tieşle dokumentlarnı äzerlägän här politik partiä şunduq terkälergä tieş dip taläp itä. Saenen Yevropada İminlek häm Xezmätätşlek oyışması 1999-nçe yılda ütkärelgän prezident häm parlament saylaularında xaramläşülär buldı digän näticägä kilgänen dä iskä töşerde. Läkin, Almatağa vizit belän kilgän Yevropada İminlek häm Xezmätätşlek Oyışmasınıñ çirattağı räise Solomon Passy Nazarbaev belän bulğan oçraşudan soñ press-konferensiädä yasağan çığışında Qazaxstanda bu ölkädä progress bar dip belderde.

Audio

"Qazaxstanda demokratiä tözü ölkäsendä soñğı 10 yılda zur progress buldı häm xalıqara cämağätçelek monı tanırğa tieş. Bu eş 10 yıl elek kenä başlandı. Şul säbäple progress ayruça möhim."

Läkin, demokratiä tözü ölkäsendä progressnıñ buluı, Human Rights Watch raportında telgä alınğan ezärlekläv häm çiklävlärneñ bulmauın añlatmıy.

Färit İdelle, Praga.
XS
SM
MD
LG