Tügäräk östäldä Qazan şähäre mäğärif idäräse urınbasarı Marat Lotfullin, Bötentatar ictimaği üzäge räise Räşit Yagfärov, törle yuğarı uqu yortı ğalimnäre, “Mäğärif” berlege wäkilläre qatnaştı.
Tügäräk östälneñ töp teması tatar tele uqıtılışın üsterü, milli mäğäriftä yaña yullar tabu ide. Läkin qatnaşuçılar älege tema qısalarında ğına tuqtalıp qalmadılar. Süz härwaqıttağıça şähärdäge rus häm tatar mäktäplären çağıştırıp qarawğa barıp totaştı. Nişläp Tatarstanda rus mäktäplären açarğa bina bar da, tatar mäktäplären açarğa yuq, nişläp urıs mäktäplärendä uquçılar köçleräk belem alıp çığa işe sorawlar quyıldı. Qazan şähäre mäğärif idäräse urınbasarı Marat Lotfullin isä tatar mäktäplärendä dä, urıs mäktäplärendä dä törle uquçılar buluın bilgeläp uzdı. Barı elitalı mäktäptä genä balalar saylap alınğanğa ber başqa yuğarı toruların äytte. Äydägez tügäräk östäldän älege mäs’älägä qarağan özekne tıñlap qarıyq.
Rus mäktäpläre san buyınça kübräk, şuña kürä alar köçleräk bulıp toyıla. Annarı mäktäpneñ qayda urnaşqanı da zur urın bilgeli. Mäsälän, elek 29 nçı mäktäp yanında aspirantlar tulay torağı bar ide. Häm anda aspirant balaları uqi ide häm ul bik köçle mäktäp sanala ide. Xäzer anda tulay toraq yuq. Balalar da andıy köçle belemle tügel. Tatarlarnıñ ikençe gimnaziäse, 155 mäktäbe köçle sanala.
Sez Marat Lotfullinnıñ tügäräk östäldä äytkän fikerlären işettegez.
Bilgele, xalıqnıñ küp öleşen tatarlar täşkil itkän, qayçandır awıllardan kilep urnaşqan Qazannıñ Mirnıy bistäsendä tatar mäktäbe bulmaw borçılu xäl. “Tatar balası mäktäptä tatarça belem almıy torıp anıñ tuğan telgä mäxäbbäte artmayaçaq häm ul telne belmäyäçäk, şuña mondıy mä’säläne iğtibarsız qaldırmıysı ide. Annarı rus-tatar mäktäpläre urınına ni öçen tatar-rus mäktäpläre yasamasqa” dieştelär tügäräk östäldä. Äytergä kiräk, tatar-rus mäktäpläreneñ nigezlämäse bötenläy ikençe. Anda berençe könnän ük uqıtu tatar telendä genä bara ikän. Häm un yıldan soñ ul tatar mäktäbenä äylänä. Ämma Qazandağı küp kenä rayon mäğärif bülege mödirläre üzläre dä tatarça belmi. Şul säbäple alar bu mä’sälägä bitaraf qala. Tatar direktorlarınıñ da artıq buysınuçan buluı da eşne alğa cibärügä qomaçawlıy dide assotsiatsiä wäkilläre. Läkin direktorlar turıdan-turı rayon mäğärif bülegenä bäyle. Alardan uzıp eşläsä, direktornı barı xezmät urınınnan alıp ataçaqların da bilgelädelär.
Tügäräk östäldä Qazan däwlät pedagogika universitetınıñ Muzıka fakul'tetı dotsentı Miñğol Galiev barlıq tatar mäktäpläre qarşında muzıka bülekläre buldırılırğa kiräklegen äytte. Tatar balaları muzıka belemen, räsem sänğäten belep üsärgä tieş”,- dide.
Yuğarı uqu yortlarında tatar telendä belem aluğa kilgändä, Qazan däwlät texnik universitetı uqıtuçısı Niqolay Maksimov “Bu eşkä Xökümät totınmasa ul betäçäk. Tatar telendäge belgeçlärgä soraw bulırğa tieş”, - dide. Älege uqu yortında barı sigez belgeçlekne genä tatar telendä birälär ikän, ä belgeçleklär barlığı 70 tän artıq. Äye, awıldan kilgän tatar balalarınıñ, mäs'älän awıl xucalığı akademiäsendä biş yıl tellären wata-wata rusça uqıp yörüläre närsägä kiräk. Çönki alar barıber awılğa qaytıp eşläyäçäklär.
Yuğarı uqu yortlarında tatar telen uqıtuçı ğalimnärneñ yäşläre dä citmeştän uzğan ikän. Dimäk berniçä yıldan kadrlar mä’säläse kisken kilep basaçaq.
Tügäräk östäl azağında, barlıq qatnaşuçılar da milli mäğäriftä tulı ezleksez sistema buldırırğa kiräklegen äyttelär. Ä monıñ öçen Fännär akademiäse, Ministrlar Kabinetı, Rektorlar Şurası bergäläp eşlärgä tieş didelär.
Landış Xarrasova
