Accessibility links

Кайнар хәбәр

Osama bin Ladennıñ solıx täqdimnären Yewropa citäkçeläre kire qaqtı


Atnakiç könne ğäräp telendä tapşıruçı Äl-Ğäräbiä televideniese Osama bin Laden tawışı yazılğan dip sanalğan tasma yañğırattı. 7 minutlıq çığışında Äl-Qaidä citäkçese, möselman illärenä qarşı xöcümnären tuqtatqan Yewropa illärenä solıx täqdim itä. Ğäskärlären çığaru öçen ul alarğa 90 kön waqıt birä. Yewropa citäkçeläre bu täqdimne bertawıştan diärlek kire qaqtı.

Audio (Äl-Ğäräbiä televideniese) "Möselmannarğa qarşı xöcümnärne, alarnıñ eşlärenä tıqşınunı tuqtatırğa süz birgän, Yewropa illärenä min solıx täqdim itäm. Solıx bezneñ cirdän soñğı xärbi kitkäç başlana. Bu täqdim iğlan itelgän könnän başlap 3 ay köçendä bulaçaq."

Äl-Ğäräbiä televideniesendä yañğıratılğan bu tawışnıñ Osama bin Laden tawışı ikäne älegä tögäl isbatlanmağan, ämmä tasmanı centekläp tikşergän belgeçlär, anıñ çınlap ta şulay ikänendä şiklänmi diärlek. Ägär şulay bulsa, bu tasmadan berniçä näticä yasap bula. Berençedän, Osama bin Laden isän digän süz. İkençedän, isän genä tügel, dönyadağı möxim waqiğalarnı iğtibar belän küzätep bara. Tasmanı tikşergän belgeçlär fikerençä, bu çığış, zamança, salmaq, diplomatiä telendä äytelüe belän Osamanıñ elekke çığışlarınnan ayırılıp tora. Çığışta 22 Martta İzrael tarafınnan üterelgän Hamasnıñ qart häm ğärip citäkçese şäix Äxmät Yassin öçen üç alınaçağı turında äytelä. Şulay uq Ğiraqta milliardlağan dollar kerem qazanuçı Halliburton isemle amerikan şirkäte telgä alına. Bilgele bulğançä, bu şirkät artında Quşma Ştatlarnıñ yuğarı räsmiläre, şul isäptän vitse-prezident Dick Cheney tora dip sanala. Tasmada äytelgänçä, 11 sintäber New York xöcümnäre Amerikanıñ yäxüdlär belän berläşep Fälestinnärgä qarşı suğışuı, Ğäräp yarımutrawına basıp kerüe öçen bulsa, 11 mart Madrid şartlawları – Yewropanıñ Ğiraq häm Äfğanstandağı ğämälläre öçen üç alu bulıp tora.

Çığışta Yewropa xalıqlarınıñ kübese suğışqa qarşı buluı turında äytelä häm Yewropa illäre möselman illärennän ğäskärlären çığarğan oçraqta alarğa solıx täqdim itelä. Şul uq waqıtta Amerika häm İzrael belän bernindi solıx bula almıy, dip basım yasala. Çığış yasawçınıñ xalıqara wazğiätne küzätep baruı şunnan da kürenä: uylanu öçen ul 3 ay waqıt birä, 30 Yündä, Ğiraqta xakimiät tapşıru könenä qädär, digän süz. Küzätüçelär bu çığışnı bik osta başqarılğan, Yewropa belän Amerika arasında çöy qağu niäte dip bäyäläde. Yewropa citäkçeläreneñ kübese, törle süzlär belän bulsa da, bertawıştan diärlek, älege täqdimne kire qaqtı. Menä cawaplarnıñ berniçäse. Britan tışqı eşlär ministrı Jack Straw:

Audio (Jack Straw) "Äl-Qaidäneñ monıñ işe täqdimnärenä tieşle näfrät belän qararğa kiräk. Bu – köç qullanu belän aşmaslıq maqsatlarğa barğan, üterüçe oyışma bulıp tora."

Germaniä kanslerı Gerhard Şröder:

Audio (Gerhard Şröder) "Minemçä, Madrid xöcümnäre bar Yewropağa qarşı xöcüm buldı, häm bez moña berdäm cawap qaytarırğa tieş. Ğiraq suğışına qarata törle qaraşlarıbız buluğa qaramastan. Minem fikerem şul."

Yewropa komissiäse prezidentı Romano Prodi:

Audio (Romano Prodi) "Terrorçıl yanaw astında bernindi söyläşü mömkin tügel."

İspaniäneñ yaña premier-ministrı Jose Luis Rodriquez Zapatero terrorğa qarşı köräşne däwam itergä wäğdä itte. Quşma Ştatlar däwlät sekertare Colin Powell Yewropanıñ mondıy berdäm reaksiäsenä qänäğätlänü belderde:

Audio (Colin Powell) "Bu bik turı häm açıq reaksiä bezneñ bu terrorçığa bireşmäwebezne kürsätä. Minemçä xalıqara cämäğätçelek añlıy, mondıy yanawğa bireşergä yaramıy. Bu bezneñ terorğa qarşı köräştä köçebezne arttıra. Osama ben Ladennı cawapqa tartu öçen bez barısın da eşliäçäkbez."

Şulay da, amerikan xärbiläre ben Ladennı totu waqıtı turında xäzer bik söylämäskä tırışa. Elegräk Osama şuşı yılda totılaçaq digän farazlar äytelgän ide. Xäzer xärbilär bez bu yünäleştä eşlibez, läkin nindi dä bulsa tögäl waqıt bilgeläw mömkin tügel dip belderä.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG