Accessibility links

Кайнар хәбәр

Amerikan wä britan xärbiläreneñ ğiraqlı totqınnarnı cäberläw sürätläre ğäräp dönyasında Amerikağa qarşı näfrätne arttıra


Amerika Quşma Ştatları häm Britaniä citäkçelege, üz ğäskärläreneñ Ğiraqta totqınnarnı cäberläwe turındağı xäbärlär uñayınnan qupqan cäncaldan niçek çığu yulların ezli. Amerikan xärbi citäkçelege, misal öçen, cäberläw oçraqları kiñ taralmağan ide, alar barı tik sanawlı ğına bulğan häm ğäyeplelär cawapqa tartılaçaq dip belderä. Läkin totqınnar cäberläwne, xätta cäfalawnı kürsätkän sürätlär ber Ğiraqta ğına tügel, bar dönyada da, bigräk tä ğäräp illärendä amerikannarğa qarata näfrät xisen arttıra.

"Amerikannar Ğiraqqa basıp kerüen anda Saddam cinayätlären tuqtatu kiräklege belän añlata ide, xäzer isä alarnıñ näq Saddam tösle eş itüe kürenä" - Ğiraqta da, başqa ğäräp illärendä dä küptän tügel bäyän itelgän häm amerikan wä britan xärbiläreneñ ğiraqlı totqınnarnı törleçä cäberläwen kürsätkän fotosürätlärgä ğädättä şundıyraq kommentar birelä. Alay ğına da tügel, Äbü Ğraib törmäsendä Saddam çorında da, amerikannar kilgäç tä utırğan Dhia äl-Şüäyri, amerikan xärbiläreneñ tübänsetüen kiçergänçe Saddam çorındağı törmädä bulu xäyerleräk dip belderä. "Associated Press" agentlığı yazuınça, elek tuqımalar satıp kön kürgän şuşı 30 yäşlek yegettän xäzer, amerikannar cäberläwlärennän soñ alarğa qarşı ülemnän dä qurıqmıyça köräşkän ğısyançı çıqqan. Ul şığıylarnıñ Könbatış ğäskärlärenä qarşı suğış alıp barğan äl-Mähdi törkemendä köräşä dip xäbär itä agentlıq. Saddam waqıtında äl-Süäyri Äbü Ğraib törmäsendä ike märtäbä bulğan, anda anı elektr belän cäfalağannar, törleçä qıynağannar, qulların artqa bäyläp asıp quyğan bulğannar. "Ämma bolar barısı da, amerikannar tösle keşene çişenderep tübänsetügä qarağanda yaxşıraq, alay eşlägänçe mine atıp üterü xäyerleräk" di Dhia äl-Süäyri. Keşe xoquqların yaqlawçı xalıqara oyışmalar häm totqında utırıp çıqqan ğiraqlılar inde küptännän amerikan xärbiläreneñ totqınnarnı törleçä cäberläwe xaqında kisätep kilgän ide. Läkin Quşma Ştatlarnıñ citäkçelege bu ğäyepläwlärne, alar säyäsi maqsatlardan ğına çığıp yasala dip kire qağıp tordı. Bar dönya külämendä cäncal uzğan atnada, CBS telekanalı, amerikan xärbiläreneñ şärä ğiraqlılarnı törleçä tübänsetüen, cäberläwen häm xätta cäfalawın kürsätkän sürätlärne bäyän itkäç quptı. Şimbä könne Britaniäneñ "Daily Mirror" basması da ber britan ğäskärieneñ Ğiraq totqınına keçe xäcäten ütäp torğanda töşerelgän fotosüräten bastırdı. Soñraq şul sürätlärne ğäräp mäğlümat çaraları da qat-qat kürsätte. Ğiraqtağı sönni ruxanilär Könbatış ğäskäriläreneñ şuşı ğämällären "suğış cinayätlärenä" tiñläde. İlneñ amerikan idaräse wäkile Dan Senor, Quşma Ştatlar bar ğäyepläwlärne dä tulısınça tikşeräçäk, kemnärneñder bu uñaydan xärbi karyerası tämamlanaçaq" dip ışandırdı. Amerikan xärbi citäkçelege düşämbe könne, Äbü Ğraib törmäsendä cäberläw oçraqların tikşerü başlaw säbäple 6 amerikan ğäskärieneñ xezmättän çitläşterelüen xäbär itte. Quşma Ştatlar Ğiraqqa anıñ xalqın häm ğomumän ğäräplärne tübänsetü öçen kilde digän qaraş bar ğäräp dönyasında inde bolay da kiñ taralğan ide. Soñğı cäncal ğäräplär arasındağı şuşı xisne tağın da arttırdı ğına dip isäpli töbäktäge täräqqiatne küzätep barğan belgeçlär. Quşma Ştatlarnıñ üzendä dä tänqit süzläre işetelä. Senattağı tışqı mönäsäbätlär komitetınıñ kürenekle wäkile demokrat Joseph Biden, bu töbäktä soñğı un yıl eçendä Quşma Ştatlarğa iskitmäle zur zian salğan ber ğämäl buldı dip belderde. Aq yort älegä bu mäs''älädä üzen bik kürsätergä tırışmıy, anda, faş itelgän cäberläw oçraqları öçen cawaplı keşelärne xökemgä tartu citär digän qaraş östenlek itä sıman dip yaza "Financial Times" basması.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG