Ğıraqnıñ tönyağı , körd töbäge Bush administratsiäse küzallağan kebek , amerikan yaqlı, sekular häm demokratik . Problema : kördlär bik nıq bäysezlekkä omtıla bu isä Ğıraqta üzäk xökümät oyıştıru tırışlıqların kirtä bula ala. Körd citäkçeläre üzäk xökümät tönyaqqa aftonomiä birsä ul Ğıraqnıñ ber öleşe bulıp qalaçaq dip äytä. REfenedum oyıştıru eşe belän citäklegän şağır Şeko bekas 83 yıl elek bezne köçläp Ğıraqqa quştılar, äe bez irıklı ,bäysez bulırğa telibez di. Bäysezlek
kördlärgä qurqınıç tudıraçaq. Ğıraq Kördistanı Törkiä, Siriä häm İran belän äyländep alınğan. Bu illärneñ hämmäse dä körd bäysezlegenä qarşı,şulayuq Ğıraq xalqınıñ zur öleşe .Çittän qarağanda Ğıraqnıñ 3 töbäge üz yulların saylağan kebek.İlneñ könyağı şığı möselman ruxaniläre qaramağında islam däwläte teli. Eleke rejimnıñ äğzaları täsire arta barğan Sönni möselman üzäktä küpçelek ğäräb millätçelege yağında. Şığılar da sönnilär dä vaqıtlı Ğıraq konstitutsiäsendä kördlärgä qaralğan aftonomiä belän ber dä qänäğät tügel.Ğıraqtağı AQŞ administratorı waqıtlı konstitutsiägä üzgäreşlär kertüne kire qaqtı.AQŞ räsmiläre könyaqtağı kierenkelek sülpäneyep,üzäk xökümät oyıştırılğannan soñ tönyaqnı aftonom töbäk itep quşu mömkin dip qarıy.Täsirle üzäk xökümätneñ oyışuı kiçekkän sayın öç töbäkne yaqınlaştıru da qıyınlaşaçaq. Qayberäwlär inde xäzer dä soñ , alarnı bergä quşmaw bälkim xäyerleräk dip söyli. Britaniädä Exeter Universitetında yaqın könçığış belgeçe Gareth Stansfield Ğıraqnı Ğäräb häm Körd däwlätenä bülü Amerika öçen iñ yaxşı strategiä bulır ide dip äytä. 25 million dip uylanılğan ,yaqın könçığışta taralıp yäşäwçe bu xalıqnıñ däwläte yuq. Sonğı distä yıllarda bigräk tä Törkiädä kördlär iqtisadi säbäplär häm xärbilärdän qaçıp şähärlärgä urnaştı. Yäşägän illärendä bu xalıqqa yaxşı möğämälä kürsätelmäsä dä Saddam Xösäinneñ eşlägäneñ beräw dä eşlämäde. Anıñ xärbiläre 1988 dä 4500 awılnı yuq itep 5meñ keşene agulı gaz belän üterde. 1991 nçe yılğı başkütärüdän soñ AQŞ häm BMO tönyaq Ğıraqta kördlärne saqladı. Suğış oçqıçları Saddam köçlären körd territoriäsenä ütkärmäde, BMO Ğıraqnıñ neft keremeneñ ber öleşen kördlärgä bülep birde. Kördlär bu häm xalıqara yardämnän faydalanıp iskitärlek täräqiät kürsätte. Yullar tözede, mäktäplär açtı,eş urınnarı , käräzle telefon çeltärläre buldırdı , ämma in möhime ğäräb rejimnarınıñ röxsät itmägän körd mädäniäten torğızdı. Tönyaqtağı köndäş ike körd fraksiäse parlamentların berläşterde häm berdäm xökümät oyıştırunı planlaştıra .Ğıynaurda bulaçaq dip kötelgän parlament saylawlarında xatın qızğa zur urın bireläçäk dip kötelä. Körd deputatlar , waqıtlı Ğıraq konstitutsiäsendä xatın qızğa qarağan maddä alarnıñ xoquqların çikli dip kire qaqtı.Tıyılğan körd tele sonğı distä yılda çäçäk ata,kördçä kitaplar basıla, Qorän, könbatışnıñ fälsäfä kitapları kördçägä tärcämä itelep basıldı. Näşriät yortı taläp şundıy zur ki basıp ölgermibez dip şiqäyät itä.Körd suğışçıları üz traditsion kiemnären Ğıraq armiäse mundire belän alıştırsa da, cinlärendä körd bayrağı..AQŞ bilgelägän idarä şurasında utırğan körd citäkçeläre , xalıqtağı bäysezlek omıtılışların älege waqıtta realistik tügel dip tınıçladırırğa tırışa. Şunısı iqtibar cälep itä, Fallucada barğan suğışqa ( ozaq yıllar sönni ğäräblär tarafınnan ezärleklängän ) kördlär 18 doktordan torğan törkem belän daru häm başqa yardäm cibärä. Falluca da ğıysyançılar alarnı totıq itep ala , küp räxmät yardäm öçen ämma sez bezneñ doşman amerikannar belän bergä eşlisez dip alarnı 3säğättän soñ kire cibärgän..Sonğı distä yılda tönyaqta kördlär çağıştırmaça tınıçlıqta yäşädä, ämma Kirkuk, Musul kebek neft çıqqan şähärlärne kördlär kebek, törkmännär, xristian ğäräblär assurianlar da däğwä itä. Könçığış Kördistan premyere Barham Saleh ägär dä Ğıraq islam däwläte yäki millätçe ğäräb däwlätenä äylänsä bez andıy ilne qabul itmiäçäkbez dip belderde.
färidä xämit,praga
färidä xämit,praga