Yevropanıñ keşe xoquqları mäxkämäse Rusiäne mäğlüm media magnatnı ezärlekläwe öçen xökem itä, çärşämbe könne Strasbourgtan şundıy xäbär kilde. Mäxkämä ğomumän, kommersiä yäisä mölkätne tartıp alu maqsatında keşene aña qarşı cinayät eşe açıp ezärlekläwne qanunğa sıymaslıq ğämäl dip taptı. Yevropanıñ keşe xoquqları mäxkämäse bu eşne mäğlüm mediamagnat Vladimir Gusinski ğarizası nigezendä qarıy başlağan ide. 2000-nçe yılnıñ yünendä qulğa alınıp öç kön törmädä totılğan Gusinski üzenä qarşı kürelgän şuşı çaralarnı qanunsız dip bäyäläp, Rusiä xakimiaten mäxkämägä birde. Ul üze dä, Rusiädäge wäzğiatne yaqınnan küzätep barğan belgeçlär dä anı ezärlekläw barı tik säyäsi maqsatlardan çığıp qına alıp barıldı dip isäpläp kilde. Gusinskine qulğa alu, törmädä totu, annarı anıñ qaramağındağı mäğlümat çaraların tartıp alu Rusiädäge eşmäkärlärne nıq tetränderep, ul waqıtta äle yaña ğına prezident saylanğan Vladimir Putinneñ oligarxlarğa qarşı köräşen başlap cibärde. Soñraq näq şundıy uq, xätta qırısraq ta çaralar Boris Berezovski, Platon Lebedev häm Rusiäneñ iñ bay keşese sanalğan Mixail Xodorkovskigä qarşı da kürelde. Näticädä Gusinski häm Berezovski ildän çitkä kitärgä mäcbür qaldı, ä Lebedev belän Xodorkovski äle dä saq astında utıra. Vladimir Gusinski törmädän, üz qaramağındağı mäğlümat çaraların däwlät qulındağı "Gazprom" şirkätenä tapşıru şartı belän çığarılğan ide, törmädä ul xätta bu xaqta maxsus kileşü dä imzaladı, läkin soñraq Rusiädän kitkäç Gusinski üz imzasınnan baş tarttı, çönki saq astında üzenä basım yasaluın belderde. Şunnan soñ Rusiä xökümäte aña qarşı ğäyepläwlärne tağın yañartıp, Gusinski ul waqıtta yäşägän İspaniädän anı Mäskäwgä tapşırunı taläp itte. Strasbourgtağı keşe xoquqları mäxkämse Rusiä xakimiateneñ şuşı ğämällären, yäğni milek bülü ölkäsendäge üz maqsatlarına ireşü öçen xoquqi sistemanı qullanunı xökem itep, qanunğa sıymaslıq ğämäl dip bäyäläde. Rusiä xäzer Vladimir Gusinskigä mäxkämä çığımnarın qaplaw öçen 88 meñ evro tülärgä tieş bulaçaq. Läkin eşneñ aqça yağınnan bigräk säyäsi yağı möhimräk - ägär dä Strasbourgtağı mäxkämä, cinayät eşlären säyäsi maqsatlarda qullanunı xökem itep, Rusiä prokuraturasınıñ Gusinskine saq astına aluın qanuni tügel dip taba ikän, anıñ advokatları xäzer ğomumän, aña qarşı açılğan cinayät eşlären dä tuqtatunı taläp itä ala. Alay ğına da tügel, inde bügen Strasbourg mäxkämäsendä, şul uq Xodorkovski häm Lebedevne totqarlawnıñ qanuni bulmawı turındağı ğarizalar yata. Ä Yevropanıñ keşe xoquqları mäxkämäse qarar qabul itkändä yış qına elekkelärenä nigezlänä. Näticädä "Yukos" citäkçelärenä qarşı açılğan cinayät eşläre dä tarala ala. Älegä qädär Rusiä, "bezne öyrätmägez, üz aqılıbız da citä" digän qaraşqa nigezlänep eş itä ide, şuña kürä dä ul küp kenä cinayät eşlären xoquqi normalarğa qarap tügel, ä säyäsi maqsatlardan çığıp alıp bardı. Läkin Rusiä Yevropanıñ keşe xoquqları mäxkämäse wäkalätlären tanığan kileşüne äle 1998-nçe yılda uq imzalağan, dimäk anıñ yurizdiksiäsen üzendä dä qabul itkän ide.
Kärim Kamal
Kärim Kamal