30-nçı Yün, Ğiraqta xakimiätne bilgeläp quyılğan Ğiraq xökümätenä tapşıru öçen bilgelängän kön yaqınalaşa bara. Bu waqıtlı xökümät kiläse yıl başında ütäçäk saylawlarğa qädär eşlärgä tieş. Sişämbe könne bu xökümätneñ nindi wäkalätlärgä iä bulaçağı turında Ğiraqtağı ike yaqın berektäş AQŞ belän Britaniä citäkçeläre qarşılıqlı belderülär yasadı. Waşingtonnıñ BMO İminlek Şurasına Ğiraqtağı waqıtlı xökümät turında täqdim itkän resolütsiä ölgesenä qarağanda, Amerika Ğiraqta suverenlıqnı Ğiraq xalqına qaytaruın, şul uq waqıtta iminlek öçen cawaplılıqnı üz östenä aluı xalıqara däräcädä tanıtırğa teli. Britaniä premyerı Blair fikerençä ägär Ğiraq xökümätenä tulı suverenlıq birelsä, ul xökümät ildäge xalıqara köçlärneñ xärbi operatsiälärenä veto salu xoquqına da iä bulırğa tieş. Lodnonda çığış yasap Blair bolay dide:
AUDİO: Fällücä kebek urınnarda üzençälekle operatsiälär ütkärü-ütkärmäw turında säyäsi qararlar qabul itügä kilgändä bu Ğiraq xökümäteneñ röxsäte belän eşlänergä tieş häm täğäyen qararnı Ğiraq xökümäte qabul itärgä tieş. Suverenlıqnı tapşıru şunı añlata. Bu bezneñ ğäskärlärgä bezneñ ğäskärlär telämägän närsäne eşläw färmanı bireläçäk digänne añlatmıy. Anısı xäzergeçä qalaçaq.
Ğiraqta xäzer eşläp kilüçe, AQŞ bilgeläp quyğan Ğiraq İdarä Şurasınıñ küp kenä äğzaları aprel'' ayında Fällücädäge ğisyançılarğa qarata Amerikan köçläreneñ bik qatı höcüm utı qullanuına qarşı bulğan ide. Tınıç xalıq arasınnan meñgä yaqın keşe yaralanğan ul bäreleş urınına Ğiraq citäkçeläre söyläşülär täqdim itte.
Sişämbe kiçendä ük AQŞ däwlät sekretare Colin Powell xalıqara köçlär belän yaña Ğiraq xökümäte arasındağı mönäsäbätlärgä AQŞ häm Britaniäneñ qaraşları arasında kileşmäwçänlek yuq, çönki AQŞ mönäsäbätlärne kileşü nigezendä qorırğa teli dide. Şul uq waqıtta Powell AQŞ köçläre höcümnärgä cawap bularaq üzlären saqlaw öçen kiräk bulğannıñ barısın da eşliäçäk di.
AUDİO: Bilgele, bez waqıtlı Ğiraq xökümäte säyäsi yäki xärbi mäs''älädä närsä äytsä anı isäpkä alaçaqbız. Häm monı tä''min itü, bezneñ ğämällärebez açıq bulsın öçen bez kileşterü şuraların, säyäsi kileşterü şuraların häm xärbilär belän xärbilärne kileşterü şuralarıın oyıştıraçaqbız.
Alğa taba ul bolay dip däwam itte:
AUDİO: AQŞ qorallı köçläreneñ üz-üzlären saqlaw yäki üz yöklämälären ütäw mäs''äläsenä kilgändä, ägär dä bu ğämällär bilgele ber waqıtta Ğiraq xökümäteneñ teläge belän tulısınça kileşep betmäsä, AQŞ köçläre AQŞ citäkçelegendä qalaçaq häm üz üzlären saqlaw öçen kiräk bulğança eşliäçäk.
Qayber Yewropa däwlätläre BMO İminlek Şurasına Ğiraq waqıtlı xökümäte turında täqdim itelgän resolütsiä ölgesendä yaña Ğiraq xökümäte belän çit il ğäskärläre arasındağı mönäsäbätlärne açığraq bilgeläwne taläp itä. Bu resolütsiä ölgesendä BMO xalıqara köçlär Ğiraqta iminlek häm totrıqlılıq tä''min itü öçen kiräk bulğan barlıq çaralarnı kürü wäkalätlärenä iä digän qarar qabul itä, häm äğza illärdän, xalıqara iminlek oyışmalarınnan Ğiraqta iminlek saqlaw öçen yardäm, şul isäptän xärbi köçlär sorıy dip yazılğan. Ğiraqta oyıştırılaçaq waqıtlı xökümätkä kilgändä, BMO "xalıqara köçlärneñ anda toruı öçen suveren Ğiraq xökümäte rizalığı häm xalıqara köçlär belän ul xökümät arasında tığız koordinatsiäneñ möhim möhim buluın tanıy dielä.
Sişämbe könne Fransiä prezidentı Jacques Chirac telefon aşa Bush belän söyläşkändä bu resolütsiä ölgesen üzgärtüne soradı. Nindi üzgäreşlär soraluı turında täfsille mäğlümät birelmäsä dä, anıñ "suverenlıq çın-çınlap qaytarılsın häm anı ğiraqlılar üzläer dä şulay dip qabul itelerlek bulsın" diyüe mäğlüm.
Fransiä belän Rusiä waqıtlı Ğiraq xökümäten xalıqara tanu turında tawış birgänçe başta ul xökümätkä kemnär keräçägen häm ildäge törle törkemnärne ni däräcädä wäkillek itäçägen belergä telibez dide.
BMOnıñ Ğiraqtağ yuğarı wäkile Lakhdar Brahimi yaña xökümät tözü turında kürenekle ğiraqlılar, BMO äğzaları häm Waşington belän kiñäşläşülär ütkärä. Bu xökümät äğzaları şuşı ay axırına iğlan itelergä mömkin digän xäbärlär bar.
Sişämbe könne Ğiraq İdarä Şurası räise Ğazi äl-Yawar Waşington täqdim itkän rezolütsiä ölgese Ğiraqlılarnıñ suverenlıq turındağı ömetlärenä turı kilmi dide:
AUDİO: Bez İdarä Şurasında Amerika ölgesen berençe märtäbä uqıp çıqqannan soñ anıñ bez kötkännän azraq buluın kürdek.
Anıñ äytüençä, çit il ğäskärläre xäzerge waqıtta ildä totrıqlılıq saqlaw öçen kiräk bulsa da, Ğiraq xökümäte kiräk waqıtta alarnıñ Ğiraqtan kitüen soraw xoquqına iä bulırğa tieş.
AQŞ yort wäkile Scott McClellan waqıtlı xökümät belän xalıqara köçlär arasındağı mönäsäbätlär soñraq ber dokument belän bilgelänäçäk, Bush Chiracqa BMO resolütsiäse proyektın üzgärtü turında wäğdä birde dip belderde.
Çärşämbe könne Blair Ğiraqtağı xalıqara köçlärne idarä itü mäs''äläsendä bez Bush belän tulısınça kileşäbez dip fiker ayırmalıqları turındağı xäbärlärne kire qaqtı.
AUDİO: Bernindi şik yuq, yaña Ğiraq xökümäte turı suverenlıqqa iä bulırğa tieş, xalıqara köçlär rizalıq belän qalaçaq, möhim strategik häm säyäsi qararlar qabul itü 30-nçı yünnän soñ Ğiraq xökümätenä küçä.
Ämma anıñ äytüençä, AQŞ häm Britan ğäskärläre barı tik AQŞ belän Britaniägä genä buysınaçaq.
Naif Aqmal, Praga.
AUDİO: Fällücä kebek urınnarda üzençälekle operatsiälär ütkärü-ütkärmäw turında säyäsi qararlar qabul itügä kilgändä bu Ğiraq xökümäteneñ röxsäte belän eşlänergä tieş häm täğäyen qararnı Ğiraq xökümäte qabul itärgä tieş. Suverenlıqnı tapşıru şunı añlata. Bu bezneñ ğäskärlärgä bezneñ ğäskärlär telämägän närsäne eşläw färmanı bireläçäk digänne añlatmıy. Anısı xäzergeçä qalaçaq.
Ğiraqta xäzer eşläp kilüçe, AQŞ bilgeläp quyğan Ğiraq İdarä Şurasınıñ küp kenä äğzaları aprel'' ayında Fällücädäge ğisyançılarğa qarata Amerikan köçläreneñ bik qatı höcüm utı qullanuına qarşı bulğan ide. Tınıç xalıq arasınnan meñgä yaqın keşe yaralanğan ul bäreleş urınına Ğiraq citäkçeläre söyläşülär täqdim itte.
Sişämbe kiçendä ük AQŞ däwlät sekretare Colin Powell xalıqara köçlär belän yaña Ğiraq xökümäte arasındağı mönäsäbätlärgä AQŞ häm Britaniäneñ qaraşları arasında kileşmäwçänlek yuq, çönki AQŞ mönäsäbätlärne kileşü nigezendä qorırğa teli dide. Şul uq waqıtta Powell AQŞ köçläre höcümnärgä cawap bularaq üzlären saqlaw öçen kiräk bulğannıñ barısın da eşliäçäk di.
AUDİO: Bilgele, bez waqıtlı Ğiraq xökümäte säyäsi yäki xärbi mäs''älädä närsä äytsä anı isäpkä alaçaqbız. Häm monı tä''min itü, bezneñ ğämällärebez açıq bulsın öçen bez kileşterü şuraların, säyäsi kileşterü şuraların häm xärbilär belän xärbilärne kileşterü şuralarıın oyıştıraçaqbız.
Alğa taba ul bolay dip däwam itte:
AUDİO: AQŞ qorallı köçläreneñ üz-üzlären saqlaw yäki üz yöklämälären ütäw mäs''äläsenä kilgändä, ägär dä bu ğämällär bilgele ber waqıtta Ğiraq xökümäteneñ teläge belän tulısınça kileşep betmäsä, AQŞ köçläre AQŞ citäkçelegendä qalaçaq häm üz üzlären saqlaw öçen kiräk bulğança eşliäçäk.
Qayber Yewropa däwlätläre BMO İminlek Şurasına Ğiraq waqıtlı xökümäte turında täqdim itelgän resolütsiä ölgesendä yaña Ğiraq xökümäte belän çit il ğäskärläre arasındağı mönäsäbätlärne açığraq bilgeläwne taläp itä. Bu resolütsiä ölgesendä BMO xalıqara köçlär Ğiraqta iminlek häm totrıqlılıq tä''min itü öçen kiräk bulğan barlıq çaralarnı kürü wäkalätlärenä iä digän qarar qabul itä, häm äğza illärdän, xalıqara iminlek oyışmalarınnan Ğiraqta iminlek saqlaw öçen yardäm, şul isäptän xärbi köçlär sorıy dip yazılğan. Ğiraqta oyıştırılaçaq waqıtlı xökümätkä kilgändä, BMO "xalıqara köçlärneñ anda toruı öçen suveren Ğiraq xökümäte rizalığı häm xalıqara köçlär belän ul xökümät arasında tığız koordinatsiäneñ möhim möhim buluın tanıy dielä.
Sişämbe könne Fransiä prezidentı Jacques Chirac telefon aşa Bush belän söyläşkändä bu resolütsiä ölgesen üzgärtüne soradı. Nindi üzgäreşlär soraluı turında täfsille mäğlümät birelmäsä dä, anıñ "suverenlıq çın-çınlap qaytarılsın häm anı ğiraqlılar üzläer dä şulay dip qabul itelerlek bulsın" diyüe mäğlüm.
Fransiä belän Rusiä waqıtlı Ğiraq xökümäten xalıqara tanu turında tawış birgänçe başta ul xökümätkä kemnär keräçägen häm ildäge törle törkemnärne ni däräcädä wäkillek itäçägen belergä telibez dide.
BMOnıñ Ğiraqtağ yuğarı wäkile Lakhdar Brahimi yaña xökümät tözü turında kürenekle ğiraqlılar, BMO äğzaları häm Waşington belän kiñäşläşülär ütkärä. Bu xökümät äğzaları şuşı ay axırına iğlan itelergä mömkin digän xäbärlär bar.
Sişämbe könne Ğiraq İdarä Şurası räise Ğazi äl-Yawar Waşington täqdim itkän rezolütsiä ölgese Ğiraqlılarnıñ suverenlıq turındağı ömetlärenä turı kilmi dide:
AUDİO: Bez İdarä Şurasında Amerika ölgesen berençe märtäbä uqıp çıqqannan soñ anıñ bez kötkännän azraq buluın kürdek.
Anıñ äytüençä, çit il ğäskärläre xäzerge waqıtta ildä totrıqlılıq saqlaw öçen kiräk bulsa da, Ğiraq xökümäte kiräk waqıtta alarnıñ Ğiraqtan kitüen soraw xoquqına iä bulırğa tieş.
AQŞ yort wäkile Scott McClellan waqıtlı xökümät belän xalıqara köçlär arasındağı mönäsäbätlär soñraq ber dokument belän bilgelänäçäk, Bush Chiracqa BMO resolütsiäse proyektın üzgärtü turında wäğdä birde dip belderde.
Çärşämbe könne Blair Ğiraqtağı xalıqara köçlärne idarä itü mäs''äläsendä bez Bush belän tulısınça kileşäbez dip fiker ayırmalıqları turındağı xäbärlärne kire qaqtı.
AUDİO: Bernindi şik yuq, yaña Ğiraq xökümäte turı suverenlıqqa iä bulırğa tieş, xalıqara köçlär rizalıq belän qalaçaq, möhim strategik häm säyäsi qararlar qabul itü 30-nçı yünnän soñ Ğiraq xökümätenä küçä.
Ämma anıñ äytüençä, AQŞ häm Britan ğäskärläre barı tik AQŞ belän Britaniägä genä buysınaçaq.
Naif Aqmal, Praga.