Washingtonnıñ "kiñ Yaqın Könçığış" digäne üz eçenä Fırat wä Ürdün (İordan) yılğaları arası häm tiräsendäge töbäkne genä tügel, tönyaq Afrikanı häm İran, Pakstan wä Äfğanstan kebek däwlätlärne dä ala. 2001-neñ 11-nçe sintäbr höcümnärennän soñ Quşma Ştatlar citäkçelege töbäktä Amerikağa qarşı käyeflärneñ köçäyä baruın iskä alıp, andağı totrıqsızlıq häm torğınlıqnı beterü öçen "kiñäytelgän Yaqın Könçığış"nıñ tormışın tulısınça demokratiäläşterergä kiräk digän fiker belän çıqtı. Washington monı älbättä, Könbatış ürnägendä eşläwne küz aldında totqan ide, häm şuşı planın ul xäzer See İslandta barğan oçraşuda da täqdim itte. Läkin Yevropa mämläkätläre Yaqın Könçığışta demokratik reformalar ütkärü kiräklegen nigezdä yaqlasa da, plan andağı illär eşenä tupas tıqşınu bulmasqa tieş digän qaraşta toruın äytte. Amerikannarnıñ Yaqın Könçığıştağı säyäsätenä ara-tirä qarşı çığıp torğan Fransiä prezidentı Jacques Chirac, misal öçen, turıdan-turı, andağı illärneñ "demokratiä missionerlarına ixtiacı" yuq dip belderde. Anıñ süzlärenä qarağanda, ğäräp häm möselman illäre Washington täqdim itkän häm xäzer inde başqa aldınğı illär fatixasın da alğan şuşı planğa quşılu-quşılmawnı üzläre xäl itärgä tieş. Amerikan planı Yaqın Könçığış illärendä dä Könbatıştağı demokratik cämğiatkä xas prinsiplar urnaştırunı küz aldında tota - fäqät qanunğa nigezlängän xakimiat, xalıq qarşında cawaplı idarä, azçılıqlar xoquqın tä''min itü, mäğrifätkä häm xatın-qız xoquqların yaqlawğa birelgänlek. Yevropa Berlege moña yaña ber möhim östämä kertüne alğa sörä - demokratiäläşterü planın ğämälgä quyunıñ şartı bulıp ğäräp-İzrail nizağın xäl itü tora. See İsland söyläşülärendä qatnaşqan citäkçelär monıñ belän kileşä, çärşämbe könne alar, Yaqın Könçığış illären demokratiäläşterü eşe ğäräp-İzrail qarşılıqların tulısınça häm ğadel itep çişü belän bergä barırğa tieş dip belderde. Yevropa illäre şulay uq, amerikan planı här ilneñ üzençäleklären iskä alıp ğämälgä quyılırğa tieş dip isäpli, Yevropa Komissiäse räiseneñ kiñäşçese Stefano Sannino bu uñaydan bolay dip beldergän ide.
Audio, Stefano Sannino
"Asılda bu xezmättäşlek wä aralaşu ideäsenä, däwamlı eş berlegenä nigezlängän, bar illärgä dä ber qalıptan çığıp qararğa yaramıy. Şuña kürä bu töbäktäge däwlätlärneñ härberse üzençälekle ikänen tanu bulaçaq" di Yevropa Komissiäse räiseneñ kiñäşçese. Ämma Yaqın Könçığıştağı ictimaği-säyäsi täräqqiatne küzätep barğan belgeçlär, älege plannı ğämälgä quyu bik yıraq kitä almas, hiçyuğı yaqın kiläçäktä bu ömetle kürenmi dip belderä. Washingtondağı xosusi tikşerenü üzäge - "American Enterprise" institutınıñ xalıqara säyäsät häm saqlanu ölkäsendäge vitse-prezidentı Danielle Pletka şularnıñ berse.
Audio, Danielle Pletka
"Min monıñ nindi dä bulsa cimeşe buluına şiklänäm. Prezident Bushnıñ şuşı plannı alğa sörüe yaxşı, älbättä, läkin anıñ näticälege häm mäğnäsennän soñğı 6 ay eçendä inde berni dä qalmadı" di "American Enterprise" institutı wäkile Pletka. Üzeneñ şuşı ömetsezlegen ul, Aq yortta, Däwlät departamentında häm saqlanu ministrlığında Yaqın Könçığışnı demokratiäläşterü mäs''äläsendä törle qaraşlar yäşäp kilüe belän añlata. Moñardan tış küp kenä belgeçlär, ğäräp häm möselman illärendä xäzer Amerikadan çıqqan plannarğa şiklänep qarıylar, Washington üzeneñ Yaqın Könçığış säyäsäten berençe çiratta İzrailne yaqlawğa qorıp alıp bara, häm bu üzgärmi torıp amerikannarnıñ kiñäytelgän Yaqın Könçığışnı demokratiäläşterü planı uñmayaçaq dip uylıy.
Kärim Kamal
Audio, Stefano Sannino
"Asılda bu xezmättäşlek wä aralaşu ideäsenä, däwamlı eş berlegenä nigezlängän, bar illärgä dä ber qalıptan çığıp qararğa yaramıy. Şuña kürä bu töbäktäge däwlätlärneñ härberse üzençälekle ikänen tanu bulaçaq" di Yevropa Komissiäse räiseneñ kiñäşçese. Ämma Yaqın Könçığıştağı ictimaği-säyäsi täräqqiatne küzätep barğan belgeçlär, älege plannı ğämälgä quyu bik yıraq kitä almas, hiçyuğı yaqın kiläçäktä bu ömetle kürenmi dip belderä. Washingtondağı xosusi tikşerenü üzäge - "American Enterprise" institutınıñ xalıqara säyäsät häm saqlanu ölkäsendäge vitse-prezidentı Danielle Pletka şularnıñ berse.
Audio, Danielle Pletka
"Min monıñ nindi dä bulsa cimeşe buluına şiklänäm. Prezident Bushnıñ şuşı plannı alğa sörüe yaxşı, älbättä, läkin anıñ näticälege häm mäğnäsennän soñğı 6 ay eçendä inde berni dä qalmadı" di "American Enterprise" institutı wäkile Pletka. Üzeneñ şuşı ömetsezlegen ul, Aq yortta, Däwlät departamentında häm saqlanu ministrlığında Yaqın Könçığışnı demokratiäläşterü mäs''äläsendä törle qaraşlar yäşäp kilüe belän añlata. Moñardan tış küp kenä belgeçlär, ğäräp häm möselman illärendä xäzer Amerikadan çıqqan plannarğa şiklänep qarıylar, Washington üzeneñ Yaqın Könçığış säyäsäten berençe çiratta İzrailne yaqlawğa qorıp alıp bara, häm bu üzgärmi torıp amerikannarnıñ kiñäytelgän Yaqın Könçığışnı demokratiäläşterü planı uñmayaçaq dip uylıy.
Kärim Kamal