Accessibility links

Кайнар хәбәр

Törkiädän atnalıq küzätü


Bu atnada Tөrkiyəneŋ tөp temasın AQŞ Prezidentı George Bushnıŋ Ankarağa yasağan vizitı belən İstanbulda ütkərelgən Tönyaq Atlantik Saqlanu Paktı NATO-nıŋ yuğarı dərəcəle oçraşuwı təşkil itte. .

27-nçe İyündə AQŞ Prezidentı George Bush Ankarağa rəsmi vizit yasadı.Ul kollegası Ahmet Necdet Sezer həm Premier Recep Tayyip Erdoğan belən oçraşıp küreşte. Ul tөnne qunğan Hilton hotele belən ul uzğan uramnarda qoş qunmadı, xətta çeben də uzmadı. Şul xətle ğədəttən tış saqlıq çaraları kürelde. Amerikannarnıŋ üz 600 tirəsendəge saqlıq personalına өstəme meŋləgən Törek saqlıq köçləre quşıldı. İke yaqlı sөyləşülərdən Tөrkiyə kөtkən nəticələr çıqmadı.Tөrkiyə Tөnyaq Ğıyraqta urnaşqan idən astı Kөrd partizan oyışması PKK-ğa qarşı ber xərbi operatsiyə taləp itte. Bush isə “Kaide ni bulsa PKK da şul. Qaraşlarıbız urtaq” dip əytü belən çiklənde. Ankaranıŋ Tөnyaq Kipergə turıdan turı pasajir oçqıçı reysləre başlatu təqdimenə də AQŞ Prezidentı “Bu turıda ber paket əzerlənə” dip kenə cawap qaytardı. Tөnyaq Ğıyraqtağı Kerkük şəhəre Kөrdlərgə tapşırılmasın yaki Tөrkmənnərgə yaŋa Ğıyraq citəkçelegendə küberək rol birelsen digən taləplərendən də ber nəticə çıqmadı. Tөrek yağı da AQŞ-nıŋ vəğdə itkən 8,5 milyard dollarlıq kreditın qullanmayaçağın belderde. Bu kredit Tөrkiyəneŋ ber yaqlı biregə ğəskər kertməyəçəgen garantiyə itü şartı belən bireləçək ide.

Berse kөn, yəgni 28-nçe İyündə isə İstanbulda 46 ilneŋ dəwlət, xökümət yaki tışqı eşlər ministerləre qatnaşqan NATO-nıŋ yuğarı dərəcəle cıyılışı açıldı. Tөnyaq Atlantik Saqlnau Paktınıŋ bügenge köndə 26 ağzası bar. NATO belən xezməttəşlek itkən 20 ilneŋ vəkilləre də şuşı İstanbul oçraşuwına qatnaştılar. NATO 1949-nçı yılda Sovet Bloğına qarşı saqlanu paktı bularaq tөzelgən ide. Tөrkiyə 1952-nçe yılda NATOğa ağza itep qabul itelde. NATO-nıŋ 55 yıllıq tarixında İstanbuldağı ütkərelgən 17-nçe yuğarı dərəcəle oçarşu bula. Monnan elekkese ike yıl elek Parga’da ütkərelgən ide. NATO-nıŋ NATO-Rossiyə Sovetı da bar.Ləkin Prezident Putin İstanbul oçraşuwına qatnaşudan baş tarttı. Şulay da İstanbul oçraşuwına AQŞ Prezidentı Bush belən ber rəttən, Fransiə Prezidentı Jaques Chirac, Almaniya Kanzlerı Gerhard Schrөder, Britaniya Premiere Blair, İtaliyə Premiere Berlusconi, şuşı illərneŋ tışqı eşlər ministerləre, AQŞ saqlanu minestere Törki illərdən Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistannıŋ prezidentları h.b.lar qatnaştı. İke kөn İstanbulnıŋ Avropa öleşendə bik zur saqlıq çaraları belən ütkərelgən NATO-nıŋ yuğarı dərəcəle oçraşu 22,5 trilyon lira, yaki 15 milyon dollarğa tөşte. 71 ildən 2 meŋ 247 jurnalist oçraşunı küzətep bardı. Tөrek organizatorların qənəğətləndergən nərsə ber nindi də problema çıqmıyça şuşı oçraşunıŋ temamlanuwı buldı.

İke kөn dəwam itkən NATO yuğarı dərəcəle oçraşuwın NATO-nıŋ General Sekretarı Jaap De Hoop Scheffer belən President Sezer açtılar. Hər ikese də NATO-ğa yaŋa ağza bulğan Estoniya, Latvia,Litva, Bolğarstan, Rumeniya, Slovakiya belən Sloveniyağa xuş kildegez didelər. Urtaq rezolutsiyədə Waqıtlı Ğıyraq Xөküməte belən xezməttəşlek, Afganistandağı NATO xərbi kөçləreneŋ sanın 6 meŋ 500dən 10 meŋgə çığaru turında süz bara. Ğıyraq belən xezmətdəşlek məsələsendə konkret bularaq NATO ağzaların Ğıyraq xərbi həm saqlıq kөçləren küneterüdə dərtlənderergə tieşbez diyelə. Afganistan өçen isə 100 meŋ gəskər taləp itelgən, əmma 10 meŋə çığaru belən çikləngən. Prezident Karzai bik ömetsez ide. Monnan tış rezolutsiyədə terrorğa qarşı tөrle çaralar kürergə,NATO-nıŋ transfarmatsiyəsennən riza buluğa basım yasaldı, Makedoniya, Xorvatiya həm Albaniyağa tarix belderməsə də ağzalıq öçen işegebez açıq dip belderelde.

Prezident Bush yasağan çığışı waqtında “Min Tөrkiyəne Avropa Berlegendə (AB) kürergə telər idem” dip əytkən süzlərenə, Fransiyə Prezidentı Jaques Chirac tiskəre cawap qaytardı. Ul “Bu məsələdə AB-nə yul kürsətü bik AQŞ-nıŋ eşe tügel. Bu minem AQŞ-qa Meksika belən nindi mөnəsəbət totarğa tieşlegen əytüwem kebek bulır ide” dide.

Qısqası 28- belən 29-nçı İyüldə İstanbulda 46 ilneŋ vəkilləre qatnaşlığında ütkərelgən NATO-nıŋ yuğarı dərəcəle oçraşuwı şuşı rəweştə təmamlandı. Xalıq yullar yabıq bulu səbəple baytaq intekte. Şuşı oçraşuğa qarata baytaq protestlar da buldı. İŋ zurı Kadıköydə 50 meŋ keşeneŋ qatnaşuwı belən ütkərelde. Politsiyə protestoçılarnıŋ küzenə borıç gazı sipte həm ayruça küz yəşərtüçe gaz taşladı.

Bu atnada 1-nçe İyüldə İstanbul Büyük Şehir Belediyese Şəhər Teatrınıŋ Berençe Xalıqara Teatr Festivalı açıldı. Berençe bularaq Tatarstannan Galiäskär Kamal Teatrı “Cirən Çəçən belən Qara Çəç Sılu” digən əsərne səxnəgə quydılar.

Äxtäm İbrahim, İstanbul
XS
SM
MD
LG