Bu atnada, komputornı biş barmağı kebek belgän 16 yäşlek malaynıñ internetnı yaman niättä qullanıp, keşe aqçasın urlawı xaqında söylägän idek. Eçke eşlär ministrlığınıñ Yuğarı texnologiälär ölkäsendäge cinayätlärne tikşerüçe maxsus «K» bülege xezmätkärläre birgän mäğlümatlarğa qarağanda, cawaplılıqqa tartılğan yeget, keşe aqçasın aluğa, kredit kartalarnıñ kodların watu arqılı ireşä alğan. Bu xällär, mäğlümat çaraları aşa kiñ cämäğätçelekkä mäğlüm buldı. Gäzitlär Leninogorksiy malayı Lenar Däwlätşinnıñ niçek itep üzlegennän kompyuternı, internetta eşläw serlären öyränüe, saytlar yasıy başlawı xaqında küp yazdı. Şulay uq, malaynıñ çeltärdä säxifä yasıy torğan virtual şirkät açıp cibärüe xaqında da gäzitlärdän uqıp beldek. «Azatlıq» radiosı xäbärçese çeltärdä Lenarnıñ ezlären tabırğa tırıştı. Ezläw maşinası Däwlätşin digän süzgä davletshin.net digän adresta urnaşqan ber şirkätneñ säxifäsen açıp birde. Anda çınnan da, saytlar yasıy torğan şirkät turında mäğlümat urnaştırılğan ide. Läkin, berençe bittän arı uzıp bulmadı, çönki davletshin.net säxifäseneñ ber bülege dä eşlämi bulıp çıqtı. Tağın, Lenar Däwlätşin iseme web-many sisteması aşa eşli torğan internet-kibettä kilep çıqtı. Ul anda da terkälgän satıp aluçı bulıp çıqtı. Lenarnıñ İCQ nomerın da taptıq, läkin ul elemtägä çıqmadı. Malaynıñ nikname, yäğni çeltärdä genä eşli torğan isemen belep bulmadı, şuña kürä şuşı berniçä ezdän qala, başqa adımnarı xaqında xäbärdar tügelbez. Soñınnan, davletshin.net digän saytnı da açıp bulmadı, ul yabılğan bulıp çıqtı.
Tatar internet forumnarında närsä xaqında ğına söyläşmilär, bu yulı, Rusiäneñ çağıştırmaça bäysez telekanalı, NTV şirkätendä, citäkçelek alışınuı häm tapşırularnıñ yabıluı mäs’äläse tikşerelde. Mäsälän, İrek Bikkinin alıp bara torğan Tatar gäziteneñ konferensiäsendä şundıyraq söyläşü buldı: ber forumçı, mäğlüm waqiğaları iskä alıp, xäzer böten ömet İnternet häm «doşman» radiolarına dip yazıp çıqtı. Başqa ber forumçı aña, «Azatlıq» radiosınıñ tapşıruın internet aşa tıñlarğa täqdim itte. Ul şunduq, www.azatlıq.org saytına totaşıp tapşırunı tıñlıy başlawı xaqında yazıp çıqtı, nindi texnik qıyınlıqlarğa oçrawı xaqında söyläde. Başqa forumçılar aña, totaşu qıyınlıqlardan qotılu yulları turında kiñäşlären dä birde. Tağın ber forumçı, qısqa dulqınlı radioalğıç satıp aluı häm anıñ aşa BBC, Amerika tawışı, häm başqa çit il radioların tıñlap utıruı xaqında bäyän itte. Kire Sovetlar berlegenä qaytu, dip bäyäläde ul bu xälne. Şuşında uq, internet aşa tapşıruların alıp bara torğan, başqa radiolarnı da bilgeläp üttelär. Mäsälän ber tatar keşese, «Tatar radiosıñ» saytına inde niçänçe kön totaşa almawı xaqındağı probleması belän büleşte. Bu urında tatarradio.ru saytı eşlämi başlağan dip uylarğa mömkin ide. Ämma başqa forumçılar yazğança, bu forumçı komputorındağı qıyınlıq qına bulıp çıqtı. Tatarradio.ru saytı eşli häm anda täwlek buyı tatarça muzıka yañğırap tora.
Tağın ber yañalıq: Tatarstan mäğärif ministrlığı 2004 yılda 1300 mäktäpne İnternetqa totaşu mömkinlege belän tä’min itärgä cıyına. Xäzerge waqıtta global çeltärgä 351 mäktäp totaştırılğan alarnıñ yartısınnan artığı – Qazanda. Tatarstannıñ «Tattelekom» şirkäte, «İnternet-sistema» proyektlar bäygesendä ciñgän bulğan. Şuşı şirkät xäzer, Tatarstan mäktäplären global çeltärgä kertü belän şöğellänäçäk. Bu kiläçäktä bulsa, inde xäzer, barlıq mäktäplärne eçke çeltärgä totaştıra torğan, maxsus üzäkne yasaw eşe başlanıp kitkän inde. Proyekt 30 mln sumğa töşärgä mömkin, anıñ yartısı Tatarstan qaznasınnan alınsa, ikençe yartısı Federal Üzäktän kilergä tieş ikän.
Bu xäbärne internetta kürep alğan forumçılar söyenep quydı, İnternetqa yaña buyın, yäşlär kilä, dip yazdı alar.Bikä Timerova.
