Tatarstanda cäyneñ urtası, bik esse, qızu hawa tora. Bar mömkinçelege bulğan keşe şähärdän yıraqqaraq kitep, tabiğättä, su buylarında yata. Läkin şuşındıy esse waqıtta da, Rusiä xakimiäte yal itep yatmıy. Şuşı könnärdä genä Rusiäneñ Federatsiä Şurasında salımnarnıñ federal’, töbäk häm cirlelärgä yaña büleneşen tikşerdelär. Parlamentnıñ Yuğarı palatası deputatları Nalog kodeksınıñ qayber matdälärenä üzgäreşlär kertä torğan qanunnı rasladılar. Älege qanunnan kürengänçä, xäzer federal’ qaznağa kitä torğan 10 salım bar. Elek alarnıñ sanı 16 ide. Läkin alarnıñ sanı äzäysä dä, sıyfatı arttı. Çönki federal’ bulıp iñ ähämiätle, iñ keremle salımnar qaldı. Alar arasında elek cirle byudjetqa aqça kiterä torğan suğa salım da bar. Regional’ salımnarnıñ sanı yaña qanun buyınça 3 kenä – transport, oyışmalar milkenä häm uyın biznesına salımnar. Munitsipalitet däräcäsendä, yäğni cirle salım, ike – cir öçen häm fizik zatlar salımı. Şuşı üzgäreşlärne kertüçe qanun 2005 yılnıñ 1 ğinwarınnan eşli başlayaçaq.
Citmäsä, yaqın kiläçäktä Rusiädä barlıq sotsial tarmaqnı da töbäktäge xakimiät tä’min itärgä tieş bulaçaq. Qazanda cıyılğan respublikanıñ finans oyışmaları citäkçelärenä Rusiäneñ finans ministrlığı wäkile Aleksey Lavrov näq menä şuşı xaqta söyläde. Ministrlıqnıñ byudjet säyäsäte departamentı citäkçese Lavrov byudjetara mönäsäbätlär reformasın ütkärüçelärneñ berse bulıp tora. Şuña da, anıñ süzlären ayıruça iğtibar belän tıñladılar. Ul här töbäk byudjetına üze aqça eşläp, anı üze taratırğa tieş, dide. Läkin, şul uq waqıtta, älege aqçalarnı taratu mäs’äläsendä, citäkçelär bik qırıs qısalarda eşläyäçäk, dip iskärtte ul. Yaqın arada xökümät wäkillären genä tügel, deputatlarnı da bik qızu eşlär kötä. Şul uq Aleksey Lavrov süzlärenä qarağanda, byudjet ölkäsendä federal’ üzäk häm töbäkara mönäsäbätlärne caylaw öçen şaqtıy ğına qanunnar da kiräk bulaçaq. Mäsälän, inde bıyıl közen ük respublika xakimiäte balalar aqçasın niçek häm nindi külämdä tüläw turında mäs’äläne tikşerergä tieş. Ä bit mondıy tiz arada xäl itüne sorawçı mäs’älälär distälärçä, dip qurqıttı Aleksey Lavrov Tatarstannıñ finans oyışmaları citäkçelären.
Kürengänçä, finanslar tarmağında respublikanı yaqın kiläçäktä şaqtıy zur üzgäreşlär kötä. Läkin älegä deputatlar da, xökümät wäkilläre dä bu xaqta bernindi añlatmalar birmi, üzläreneñ fikerlären beldermi.
Gölnaz İlgizär
