Accessibility links

Кайнар хәбәр

Sudan, çittän ğäskärlär kilsä, alarğa ut açu belän yanadı


Sudan üzeneñ Darfur töbägendä barğan qanlı nizağnı, zur humanitar krizisnı tuqtatu öçen çit illärdän ğäskärlär kilsä alardan üç alaçağın belderde. 30 meñläp keşeneñ ğömeren özgän bäreleşlärne tuqtatu öçen xalıqara cämäğätçelek älegä ğäskär cibärergä aşıqmasa da, aldağı könnärdä BMO İminlek Şurasında Sudan turında rezolütsiä ölgese tawışqa quyılırğa mömkin.

Sişämbe könne İstanbulğa kilgäç Sudan tışqı eşlär ministrı Mostafa Osman İsmail Sudan qarşılıqqa kerergä telämi disä dä ber şart quydı.

AUDİO: Ämma bez monı eşlärgä mäcbür bulsaq, ägär bezgä höcüm itsälär, älbättä bez tınıç qına utırmayaçaqbız, bez alarğa çawap biräçäkbez. Ämma bez xällär aña barıp citmäs dip ömetlänäbez.

Xalıqara cämäğätçelek Sudannıñ könbatışında Darfur töbägendä ğisyançılar belän xökümät yaqlawındağı ğäräp suğışçıları arasındağı bäreleşlärne tuqtatu öçen basımnı arttıra bara. Älege bäreleşlärdä inde 30 meñläp keşe hälak buldı. Alarnıñ küpçelege qara afrikalılar. Millionnan artıq keşe yortların taşlap qaçtı. Berläşkän Millätlär Oyışması andağı wäzğiätne bügenge iñ kisken humanitar krizis dip atadı.

AQŞ Kongressı Sudanda genotsid bara, anda xalıqara köçlär cibärergä kiräk dip belderde. Britaniä ägär kiräk bulsa 5 meñlek ğäskär cibärä alaçağın iğlan itte. Ämma älegä ber genä könbatış ile dä ğäskär cibärergä aşıqmıy.

Sişämbe könne AQŞ däwlät sekretare Colin Powell xärbi tıqşınu mäs''äläsen qararğa äle irtä dide. Fransiä tışqı eşlär ministrı Michel Barnier sişämbe könne Çad häm Sudan säfäre waqıtında köç qullanuğa qarağanda söyläşülärne östenräk kürüen belderde.

AUDİO: Minemçä bez Sudan qatnaşınnan başqa bu krizistan, humanitar faciğädän çığa almıyaçaqbız.

Küptän tügel Sudan BMO general'' sekretare Kofi Annanğa suğışçılarnı qoralsızlandırıp töbäktä iminlekne arttırırğa wäğdä birgän ide. Xäzer xalıqara cämäğätçelek Sudannı älege wäğdäsen ütärgä mäcbür itü öçen niçek basım yasaw turında söyläşä.

AQŞ BMO İminlek Şurasına Darfur turında yaña resolütsiä ölgese täqdim itärgä cıyına. Anda Sudandağı köç qullanu tuqtatılmasa bu ilgä qarşı çikläwlär kertü kiräklege äytelä. Anda şulay uq ğäräp suğışçılarnı qulğa alıp xökem itü öçen waqıt qısaları quyılğan. BMO İminlek Şurasında Qıtay belän Paqstan Sudanğa suğışçılarnı bastıru öçen kübräk waqıt kiräk dip bu resolütsiägä qarşı çığaçaq dip kötelä.

Ämma bu krizisnı çişü turında çittä söyläşülär däwam itkändä, sudan qaçaqları kürşe Çadqa ağıla tora. Çadtağı bolay da tulıp aşqan qaçaq lagerlarında wäzğiä tağın da kiskenläşä. Şul qaçaqlarnı berse Arabad Gamar İbrahim söyli.

AUDİO: Bez ildän kitep Çadqa kildek. Açlıqtan häm naçar hawadan integäbez. Torırğa urınıbız yuq. Häm bez bolarnıñ barsınnan da integäbez di İbrahim.

AQŞ wäkile Stuart Holliday BMO İminlek Şurası äğzaları belän rezolütisäne pänceşämbe yä comğa könne tawışqa quyu turında söyläşüen belderde.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG