Xäzer inde berkemne, bernärsä belän dä ğäcäpländerä almıysıñ. Xätta, kommunistlar partiäseneñ general' sekretarenıñ millionlağan aqça eşläp, kapitalistlardan da bayraq yäşäwe berkemne aptıratmıy. Beryulı ike kompartiä Rusiädä ber-berse belän tartqalaşa disälär, 15-20 yıl elek hiçkem ışanmas ide. Yaña kostyum-çalbar satıp alırğa aqçası bulmağan professor, kafedra citäklägän öçen alğan aqçası fatirğa tülärgä citmägän ğalim bik tabiği. Älifne tayaq dip belmägän berärse akademik bulsa yäki çit illärdä xalıqara söyläşülär ütkärep yörsä, kiçä genä sıra, balıq satqan yök taşuçı djip maşinalarında cildersä, monısı da — normal' xäl. Berär kontorda yomışqa yögerüçe tıynaq qına yeget bügen bik xätär deputat, filolog beleme alğan xanım — bank xucası — bolar barısı da ğädäti xällär.
Ä menä iñ xikmätle moğciza — barıber ruxi baylıq, millätlärneñ törlelege, tuğan xalqıñnıñ mirasına tartılu. Millät dip tel çarlap zur däräcägä ireşkän ağaylarnı häm apalarnı beläbez. Döres, yış qına danlıqlı millät pärwärlärneñ balaları, onıqları, xäläl cefetläre öydä tuğan telebezdä söyläşmi. Qayberlär millättäşlärebez tatarçanı su kebek eçä, radio kebek söyli, ämma küñelendä, yäşäw räweşendä milli rux yuq. Araqını duñğız mayı belän zakusıvat’ itep, äti-änisenä ilämsez tawış belän qıçqırıp, yäğni bötenläy milli äxlaqtan çitläşkän bula.
Bu atnada Azatlıqnıñ Qazan byurosına oçraqlı räweştä Mäskäwdä yäşäwçe ber xanım kilep kerde. Ul tatarça belem dä almağan, Tübän Novgorod ölkäseneñ Qızıl Oktäber rayonında üskän häm üzläreneñ cirle söyläme belän Mäskäwdä näq tatarça yäşäp yata. Cıyılışlarğa da yörmi, milli oyışmalarnıñ ataqlı türälären dä belmi — prosto yäşi. Üzeneñ Tatarstanda bulmasa da, yal itärgä ire, ike balası belän Qazanğa kilgän. Qazan sanotorienä yullama alğan aqçağa Misırğa yäki Ğäräp Ämirleklärenä barırğa mömkin bulğandır. Läkin Ruşaniä xanımnı häm anıñ iren, ulın, qızın tatar xalqınıñ yöräge bulğan Qazan qızıqsındırğan.
Mäskäwdä yäşäwçe Ruşaniä xanım häm anıñ ğailäse anda tatarça televidenie, radio, gäcit-jurnallar, kitaplar bulmasa da, tatar bulıp yäşi. Anıñ cömlälärendä matur mişär söyläme, xätta rus süzläre aralaşıp barsa da, min anı yotlığıp, tetränep tıñladım. Bar ikän ul çın milli xäräkät, bar ikän ul üzeneñ ruxın üze üsterä torğan tatar keşeläre.
Bu söyläşüdän soñ Ruşaniä xanım, ire, ike balası belän Mäskäwdän kilgän maşinalarına utırıp, öylärenä qaytıp kittelär. Sezgä andıy keşelär, andıy ğailälär oçrağanı barmı? Tatarça teatrlar, gäcit-jurnallar, televidenie bulğan qazanda andıylar bik siräk oçrıy. Ällä inde törle yullardan yöribezme ikän?
Rimzil Wäli
