Accessibility links

Кайнар хәбәр

Äfğanstan: prezident saylawlarında terkälergä tieş bulmağan nämzätlär qatnaşa


Äfğanstanda üktäbrneñ 9-ında uzaçaq prezident saylawlarında barlığı 18 nämzät, şul isäptän xäzerge prezident Xämit Qarzay, qatnaşaçaq, andağı üzäk saylaw komissiäseneñ soñğı qararı şundıy. Läkin xäzer, Berläşkän Millätlär wäkilläre belän bergä eşlägän şuşı komissiä qanunnı bozdı digän süzlär işetelä başladı. Şulay dip isäpläwçelär, komissiä nämzät itep qayber qorallı militsiä citäkçelären terkärgä tieş tügel ide dip belderä.

Äfğanstannıñ törle töbäklärendä üz qorallı ğäskären - militsiäsen totqan, häm Qabuldağı üzäk xökümätne bik yaratıp betermägän cirle bäy, särdarlar buluı ser tügel, xörmätle tıñlawçılar. Saylawlar turındağı qanunnıñ, andıy keşelärne prezidentlıqqa nämzät itep terkäwne tıyuı da mäğlüm. Läkin şuña da qaramastan, üktäbrdä uzaçaq tawış birüne oyıştıruçı urtaq komissiäneñ sişämbedä bäyän itelgän nämzätlär isemlegendä berniçä şundıy särdarnıñ iseme bar. Berläşkän Millätlär Oyışması wäkilläre qatnaşında eşlägän şuşı urtaq xäyät, Äfğanstan prezidentı bulu öçen barğan köräşkä 18 keşene çığara, alar arasında ilneñ xäzerge citäkçese Xämit Qarzay, elekke mäğärif häm eçke eşlär ministrı Yunıs Qanuni, Äfğanstan üzbäkläre başlığı general Räşit Dostum da bar. Saylaw komissiäse räise Zäkim Şah süzlärenä qarağanda, ul qayber nämzätlärne terkäwgä qarşı 115 şikayät alğan, alar arasında keşe üterüdä dä, köçläwdä dä, talawda da ğäyepläwlär bar. Şikayätlärneñ zur öleşe general Dostumğa, Qarzaynıñ parı Ğäbdelkärim Xäliligä häm xäzärä nämzäte Möxämmäd Mohaqiqqa qarşı yazılğan ide dip belderä urtaq saylaw komissiäse räise Zäkim Şah. Qayber nämzätlär açıqtan-açıq, komissiä ayırım särdarlar tarafınnan yasalğan yanawlarğa birelde dip belderä. Şularnıñ berse, Säyedabdul Xadi Däbir, sişämbe könne nämzätlär isemlegen bäyän itüdä çığış yasap häm anda komissiäne qanunnı bozuda ğäyepläp alqışlar da qazandı.

Audio, Säyedabdul Xadi Däbir

"İsemnäre nämzätlär isemlegenä kergän öç keşe bar - artında berniçä qorallı törkem torğan general Dostum, meñlägän qorallı keşese bulğan Möxämmäd Mohaqiq, häm şulay uq meñlägän ğäskärigä iä, bar saqlanu ministrlığı yaqlawın qazanğan Qanuni äfände. Niçek inde sez şular sürätendä saylaw qanunı döres ğämälgä quyıldı dip äytä alasız, qanun ğomumän qayda monda?" digän soraw quya prezident nämzätläreneñ berse Däbir. Saylaw komissiäseneñ qayber qorallı törkem citäkçelären terkäwne kire qağa almawı, moña qıyulığı citmäwe, tawış birüneñ çınnan da irekle bulaçağına şiklär uyata. Bigräk tä şul qorallı särdarlar xakimlek itkän töbäklärdä. Bu fikerne Äfğanstannı tikşerü häm bäyäläw bülegendä eşläwçe säyäsi küzätüçe Andrew Wilder dä urtaqlaşa.

Audio, Andrew Wilder

"Ägär dä saylaw komissiäse, nindider qorallı citäkçegä qarşı tora almawın sizä ikän, niçek inde awıl cirendäge äfğan saylawçısınıñ monı eşläwen kötep bula?" di Wilder. Elegräk ul, tawış birüneñ berençe öleşendä ük küpçelekne Xämit Qarzay yawlayaçaq digän faraz qorğan bulğan, xäzer isä anı üzgärtä - köräş ayawsız bulaçaq häm Qarzaynıñ başqa ber nämzät belän ikençe turğa çığuı bik ixtimal. Andıy nämzät urının Yunıs Qanuni ala ala, anı Äfğanstannıñ saqlanu ministrı Möxämmäd Fähim, tışqı eşlär ministrı Abdulla Abdulla da yaqlıy. Alar öçese dä äfğan taciqları mäxälläsennän. Ägär dä taciqlar prezident saylawlarında berdäm eş itsä, Qanuni Qarzaynıñ iñ köçle köndäşenä äylänäçäk. Belgeçlär, mondıy qarşılıq qayber şartlarda yaña büleneşkä, yaña suğışqa kiterä ala dip şürli.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG