Xösäyen Kucaliev kompozitor bularaq tatarlar arasında bik populyar dimäs idem. Çönki tatar cırların ul yaza ğına başlağan ide äle. 14 yıl elek 39 yäşendä yöräk awıruınnan wafat bulğan Xösäyenneñ Rusiä konsert zalında xäter kiçäsen ütkärgän waqıtta da anı “Bilgele bilgesez muzıkant” dip atalğannar ide. Läkin şul tikle waqıt uzuğa qaramastan dönya külämendä kantri. Fol’klor xalıq muzıkası belgeçe bularaq ul onıtılmağan. Anı yevropada da tanıylar belälär ikän. 300 artıq muzıka qorallılarında uynıy belgän Xösäyen Kucaliev Rusiädä kantri fol''klor muzıkağa nigez saluçı bularaq bu yunäleşneñ pionerı dip bilgelängän. Häm büläkläw turında qarar Gollandiädä şuşı fol’klor muzıka üzägendä qabul itelgän. Şuşı könnärdä Germaniädä kantri bulgraz muzıkası festivalendä Xösäyen Kucaliev ğailäsenä dip, berençe urınğa birelgän büläkne Smolenskiy şähäre muzıkantları alıp qaytqan. Bu xaqta büläkne alıp qaytuçı Tatyana Zamilova , festival''nen soñğı köne inde inde. Bez inde nindider büläk tapşırılır dip uylamağan idek Çönki bu festival''ne oyıştıruçılarğa Xösäyen Kucaliev turında mäglümät ike yıl elek birelgän ide. Läkin, ul onıtılmağan häm anı berençe urın belän büläklädelär dip söyläde.
Qantri fol’klor törkemdä uynar öçen anda bilegele uyın qoralları yañğırarğa tieş ikän. Şularnıñ berse Amerikada eşlänä torğan biş qıllı banco uyın qoralı.. Rusiägä ul banconı berençe tapqır Xösäyen Kucaliev alıp qaytqan. Xäzerge waqıtta Kucalievnıñ tormış iptäşe Tänzilä ulı Röstäm yäşägän fatirda Xösäyen üze uynağan, yä bulmasa üz qulı belän yasağan 300 dän artıq muzıka uyın qoralı bar. Ul alarnıñ qayberlären Vladimir Nazarov orkestrında eşlägän waqıtta dönya küläm ütkän gostrol''lärdän alıp qaytqan bulğan. Ä inde büläkneñ üzenä kilgändä ul bik üzençälekle. Çın taqta kisägenä mondalina räseme yasalğan. Mondalina kantri muzıka uynawçı orkestrda töp qoral bulıp sanala ikän. Anı Çexiädä yäşäwçe rässäm başqarğan. Häm anda ingliz telendä kantri fol''klor muzıka pionerı digän süzlär yazılğan. Bu tantanalı büläk tapşıru oçraşuında Xösäyen Kucaliev belän bergä eşlägän muzıkantlar cıyılğan ide. Häm alar Rusiädä Kucaliev isemendäge fol''klor muzıka festivale ütkärü turında xıyallanabız dip belderdelär. Xösäyen Kucalievnıñ tatarça yazılğan cırları küp bulmasa da alar bar. Mäsälän, “Ağidelneñ qamışları” , “Sabır it”, “Bağışlaw” digän cırların mäskäw cırçısı Naile Fatexova başqara. Ä menä “Sarman” köye Kucaliev eşkärtüendä Mäskäw kiçälärendä yış yañğırıy.
Näzifä Kärimova, Mäskäw
