Accessibility links

Кайнар хәбәр

XXVIII Olimpiä uyınnarı tämamlandı. Tatarlar berençe 20 il arasında bulır ide...


Yäkşämbedä Gretsiä başqalası Afenda cäyge Olimpiä uyınnarı tämamlandı. 17 kön barğan sport bäyrämendä 202 ildän 10 500 sportçı qatnaştı. Grek räsmiläre bu uyınarnı "Olimpiada, öyeñä räxim it!" digän şiğär astında ütkärde. Uyınnarnı yabu tantanası aldınnan Xalıqara Olimpiä komitetı başlığı Jacques Rogge Olimpiadanıñ bik uñışlı ütüen bilgeläp, oyıştıruçılarğa räxmäten belderde.

Şulay itep, XXVIII Olimpiä uyınnarı da tarixta qaldı, xörmätle tıñlawçılar. 17 kön barğan sport bäyräme, onıtılmas mizgellär, quılğan rekordlar, yawlanğan medallär – bolar barısı da inde tarix bulıp qaldı.. Olimpiadanıñ Gretsiädä ütüwe älbättä aña yaña tösmer östäde. Olimpiä uyınnarın dönyağa 2780 yıl elek näq menä greklar birgän. Bäygelärneñ kübese tarixi urınnarda ütte. Äytik, yäkşämbedä, uyınnarnıñ soñğı könendä irlär marafon yögerüendä, bezneñ zamanğa qädär 450 yılda Afen suğışçısı Pheidippides Marathon suğışında ciñü turındağı xäbärne citkerü öçen ütkän yuldan yögerdelär.

1896 yıldan birle, 108 yıl buyına Olimpiadanıñ Gretsiä cirendä ütkäne yuq ide. Şul säbäple oyıştıruçılar bu uyınnarnı "Olimpiada, öyeñä räxim it!" digän şiğär astında ütkärde. Häm tanırğa kiräk, şäp itep ütkärde. Gärçä, Olimpiadağa fälän atna qala, qayber sport urınnarı äzer dä tügel ide. Yäkşämbe könne yabılu tantanası aldınnan Xalıqara Olimpiä komitetı başlığı Jacques Rogge Olimpiadanıñ bik uñışlı ütüen bilgeläp, oyıştıruçılarğa räxmäten belderde. Afendağı olimpiä awılın ul moñarçı tözelgännär arasında iñ yaxşısı dip atadı. Qayber sport törlärendä äytik, gimnastika, qılıç, taekwandoda xökemdarlıq itüdä yalğışlıqlar bulıun tanısa da, Rogge, ädam balasında xatalar bula, läkin xärämläşü berqayçan da qabul itelmiäçäk dide.

Uyınnar aldınnan käyefne boza alırday ike mäsälä bar dip sanala ide: berse ixtimal terror ğämälläre, ikençese – sportçılarnıñ doping qullanuı. Berençesendä kilgändä, şöker, ğädättän-tış xällär bulmadı. İminlek tä''min itü mäsäläsenä qağılıp Jacques Rogge bolay dide:

Audio (Jacques Rogge)

"Ägär sez iminlek täemin itügä qaralğan tulay büdjetqa küz salsağız, oyştıru komitetınıñ öleşe ällä ni zur tügel. Läkin bu aqça Gretsiäneñ kilçäk iminlege öçen salınğan aqça bulıp tora. 11 sintäberdän soñ, xalıqara terorçılıq çorında bik möxim närsä."

Sportçılarnıñ doping qullanuına kilgändä, uyınnar barışında barlığı 22 oçraq terkälgän. 2000 yıl Sydney olimpiadası belän çağıştırğanda 2 tapqır kübräk. Belgeçlär monı tikşerü alımnarınıñ qırıslanuı belän añlata. Jacques Rogge bigräk tä awır atletika federatsiäseneñ bu ölkädä äwzem eşläwen äytte:

Audio (Jacques Rogge)

"Xalıqara awır atletika federatsiäse bu köräştä alğı frontta bara. Dopingqa qarşı köräşkä alar büdjetnıñ kimendä 35 protsentın tota. Bu bik zur aqça, monı sportnı üsterügä totıp bulır ide. Min alarnıñ eşen bik ixtiram itäm, häm kiläçäktä alarğa bu köräşlärendä yärdäm itäçäkbez."

Rogge, 10 meñ sportçı arasında älbättä berniçä yalğançı tabılır, dide häm mondıy xäräm yulına basuçılarnı kisätep, uyınnar waqıtında alınğan berniçä meñ doping testları suıtqıçqa quyılıp saqlanaçaq, häm soñraq yaña texnologiä yärdämendä qabat tikşereläçäk, dide. Rogge şulay uq bu Olimpiadada Aziä illäreneñ zur uñışın bilgeläde häm 2008 yılda Pekinda ütäçäk uyınnarda alar äle üzlären kürsäter digän faraz äytte.

XXVIII Olimpiä uyınnarında tatarlar

İnde berniçä süz näticälär turında. Berençe urınnı kötelgänçä, Quşma Ştatlar yawladı. Alarnıñ barlığı 103 medal, şunıñ 35 altın. Ä menä ikençe urında sport mämäläkätenä äylänep barğan Qıtay - 63 medal, 32se altın. Uyınnarnı bik sülpän başlasa da, Rusiä axırda ayqqa basıp 3nçe urınğa kütärelä aldı, anıñ barlığı 92 medale bar, şunıñ 27se altın. Tatarstan sporçlırarı bu uyınnarda ällä ni quandıra almadı. Ä menä Rusiä, başqa il bayraqları astında çığış yasağan 20-läp millättäşebez şaqtıy uñışqa ireşte. Alar distädän artıq medal yawladı:

altın:

Kabaeva Alinä Marat qızı (Mäskäw, näfis gimnastika) Xäsänova Elvira Ramil qızı (Mäskäw, sinxro-yözü) (?) İsänbaeva Yelena Gadji qızı (Volgograd, tayaq belän sikerü)

kömeş:

Abasova Tamilä Räşid qızı (Mäskäw, velo-trek) Mannurova Güzäl Tahir qızı (Saranski, irekle köräş)

bronz:

Ganiev Renal Ramil ulı (Ufa, rapira) Nasibullin Ruslan Rafik ulı (Ufa, rapira) (?) Saitov Oleg Elekbay ulı (Samara, boks) Zakirov Marat Säğit ulı (Mäskäw, su tubı) Zinnurov İrek Xäydär ulı (Volgograd, su tubı) Cihanşina Natalia Kamil qızı (Peterbur, gimnastika) (?) Raxmatullina Oksana Yevgeni qızı (Samara, basketbol) Zämfirä Miftahetdinova (Baqı, Äzerbaycan, atu)

Äzerbaycan ilenä atuda bronz medal kitergän tatar qızı Zämfirä Miftahetdinova turında ayırım äytäse kilä. Bu qız Xalıqara Olimpiä komitetına üze turında birgän mäglümättä, belgän tellärem digän bülektä, äzerbaycan, urıs häm tatar (!) tele dip yazğan. Gretsiädä ütkän XXVIII Olimpiä uyınnarınıñ räsmi İnternet säxifäsendä bu, "tatar" süze oçrağan, "tatar" dip tarixqa kerep qalğan berdän-ber oçraq.

Tatarlar berençe 20 il arasında bulır ide

İreksezdän, bar tatarlarnı ber bayraq astına tuplaw teläge tua. Bu, älbättä, räsmi näticä tügel, läkin, bezneñ xisaplarğa qarağanda, Tatarlar törkeme Olimpiadada möstäqil qatnaşsalar, ber distädän artıq (10-13) medal yawlap, medallär sanı belän 202 il arasında berençe 20-lektä bulırlar ide:

İllär medallär sanı tärtibendä altın-kömeş-bronz-barlığı

1 USA 35 39 29 103 2 RUS 27 27 38 92 3 CHN 32 17 14 63 4 AUS 17 16 16 49 5 GER 14 16 18 48 6 JPN 16 9 12 37 7 FRA 11 9 13 33 8 ITA 10 11 11 32 9 KOR 9 12 9 30 9 GBR 9 9 12 30 11 CUB 9 7 11 27 12 UKR 9 5 9 23 13 NED 4 9 9 22 14 ROM 8 5 6 19 14 ESP 3 11 5 19 16 HUN 8 6 3 17 17 GRE 6 6 4 16 18 BEL 2 6 7 15 TAT 2-3 2 6-8 10-13 19 CAN 3 6 3 12 19 BUL 2 1 9 12 21 BRA 4 3 3 10 21 TUR 3 3 4 10 21 POL 3 2 5 10 ...

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG