“Azatlıq” radiosınıñ Qazan byurosına xatlar yazuçılar ber Tatarstanda ğına tügel, ä Rusiä töbäklärendä, qaywaqıtta çit illärdä dä yäşi. Bu xatlarnıñ avtorları “Azatlıq” tapşıruların daimi tıñlıylar. Qaywaqıtta alar üzläreneñ yäşägän yäki eşlägän urınnarında kilep tuğan çeterekle mäs'älädä xäl itüdä yärdäm sorıy, Tuğan kön belän qotlaw yäki üzläre icat itkän şiğerlärne dä Qazan byurosına cibärälär. Mondıy xatlarnı, älbättä, böten dönyağa işetelä torğan tapşırularda yañğıratu mömkin tügel. Ä menä tatar, başqort xalıqlarınıñ milli yäşäyeşe, mäğlümat möxite, süz irege, demokratiä üseşe turında citdi uylanular häm qıyu fikerlär bezneñ eşebezgä tä'sir itä. Dimäk, millät häm demokratiä mäs’äläse uylap çığarılğan närsä tügel. Tıñlawçılar xäbär itkän mäğlümatlarda faktik material häm konkret isemnär häm waqiğalar bar. Qaywaqıtta alar şaqtıy qaynar formada bula, barısın da süzmä-süz tapşırularda qullanırğa da mömkin bulmıy. Şulay da, keşelärne närsä qızıqsındıra, yöräklärne närsä sızlandıra – menä şul xaqiqätne kiterä bu xatlar. Şuşı arada ğına Başqortstannıñ Oktäbrskiy rayonında yäşäwçe Näsimä xanımnıñ zur külämle xatın aldıq. Ul bu xatında üz familiäsen dä kürsätkän häm üze yäşägän urında Tatarstan televidenie tapşıruların kürsätmäw, retranslyatsiäneñ tuqtaluı, xalıq sanın alğan waqıttağı citeşsezleklär turında söyli. “Menä küptän tügel “Yaña ğasır” kanalın tıñlıy başladıq. Min berençe könne söyeneçemnän yıladım”,- di Näsimä xanım. Avtor TNV tapşıruları, Başqortstan tatarların qısrıqlaw, üzeneñ Başqortstan prezidentın saylaw waqıtında kiçergännäre turında yaza. Bälki soñraq bu xat buyınça täfsilleräk tapşıru da oyıştırırbız.
Ä xäzergä Näsimä xanımğa räxmät äytep, ikençe ber xatqa küçäm.
Belorussiäneñ Grodno ölkäsendä yäşäwçe Saniäf äfände Gardanov bezneñ tapşırularnı daimi tıñlıy, yış qına xatlar yaza. Bu yulı ul üzeneñ ber tanışı turında bik qızıqlı säxifä cibärgän. Menä ul yazğan xat.
“Citmeşençe yıllar ide. Ber awılğa (Aqtanış rayonı, Axun awılı) qaytuımda, anda Sara apa Sadıyqova häm Marsel' Sälimcanov yal itälär ide. Şul säbäple miña alar belän tanışırğa nasıyp buldı. Ber äñgämä waqıtında Sara apa zarlanıp aldı. Menä, di, tatar taralğan temağa cır yazasım kilä. Tik süzlären yazıp birüçe yuq. Mostayğa da äytep qaradım (küräseñ, ul çaqta Mostay Kärim äle tatar bulğandır), yazmadı. Millätçe tamğasınnan şürlilär, dide.
Bu waqiğa şuşı könnärdä bulğan ber oçraşu arqasında iskä töşte. Ul bolay buldı. Ölkä kardiologiä üzägendä däwalanğanda, minem palatağa ber yegetne kiterdelär. Anı änise ozatıp yori. Söyläşep kitkäç, açıqlandı. Bu xanım Wäsilä atlı, ul Başqortstannıñ Äsäkäy rayonınnan, saf tatar qızı. Sovetlar zamanında Bäläbäy peduçilişçesın tämamlağan, komsomol yullaması buyınça Belorussiägä kilgän. Wäsilä polyak keşesenä kiäwgä çıqqan. Xäzer bu polyak ğailäse Grodno ölkäseneñ ber kolxozda yäşi. Ulları inde polyak. İñ ayanıçı, minem yöräkne öşettergäne – Wäsilä başqa dingä küçkän, katoliklar kostelına yöri. Ulına 19 yäş, familiäse Pas. Üze äle telne yuğaltmağan. Tir-yun gel polyaklar, ber tatarnı kürergä zar bulıp yäşi biçara. Min aña Azatlıqnıñ tatar-başqort redaksiäseneñ tapşıruların waqıtların, yışlıqların yazıp birdem. Bik quandı, mesken. Yarıy äle bez, tatarlar şähärdä ber kötü, üz ara aralaşabız. Ä ul ber yalğızı, çit xalıq arasında. Qızğandım. Bu sabaq bulsın ide yäşlärgä.” Ul üz xatın bolay tämamlıy. “Bu yazmanı radio aşa uqısağız, minem yaqtaşlarğa, aqtanışlarğa säläm äytegez. Sezgä sälämätlek, uñışlar teläp, Saniäf Gardanov”.
“Azatlıq” radiosınıñ Qazan byurosına kilgän xatlarğa küzätü şunıñ belän tämam.
Rimzil Wäli
