9 sentäberdä, cäyge yaldan soñ berençe tapqır Tatarstan deputatları sessiä utırışına cıyıldı. Cıyılış Tatarstan gimnı belän başlanıp kitte. Annan soñ, deputatlar Beslan faciğäsendä häläk bulğannarnı iskä aldı, ber minut tınlıq saqladı. Sessiäneñ kön tärtibenä 80-nännän artıq mäs’älä çığarılğan ide. Utırış başında çığış yasap, deputatlar tağın ber 10-lap mäs’äläne kön tärtibenä quyıp qaradı. Alar arasında bulğan Aleksandr Ştatnin, kommunistlar firqäse wäkile Näsimä Stolärova, qayber başqa deputatlar da üzläre kütärep çıqqan mäsällär tiräsendä tawış quptarırğa tırıştı. Sessiä başlanğançı, Däwlät Şurası binası yanında piket oyıştırılğan ide. Nurulla mäçete tiräsendäge nizağta, ruxanilar yağın yaqlawçı ölkän yäştäge keşelär, mäçet imamı, tatar ictimaği üzäge wäkilläre, möselman xatın-qızlar oyışması äğzäläre mäxkämäne, şähär idäräsen ğäyepläwçe yazular kütärep tora ide. Sessiägä kilgän barlıq deputatlar, törle oyışma citäkçeläre, direktorlar piketçılarnı kürde, yazuların uqıp kitte. Deputat Ştatnin, sessiä aldınnan Nurulla mäçete yanındağı bina öçen barğan tartqalaş mäs’äläsen kön tärtibenä quyarğa mataştı. Nizağnı tikşerü başlanğaç, şähär idäräse wäkile, din ähelläre xaqlı tügel, bina alarnıqı tügel, dip cawapladı. Tatarstan prokurorı, torıp basıp, bu mäs’äläneñ qanunlılığın tikşerü bara, dide. Tatarstan Prezidentı, kem xaqlı, kem yuq ikänen, monda centekläp tikşerergä kiräk, dip mönäsäbäten belderde. Şunıñ belän bu mäsälä tiräsendäge söyläşülär bette. Deputat Ştanin başqa mäs’älälärne quyıp qaradı, ämma berse dä kön tärtibenä kertelmäde.
Sessiädä qaralaçaq mäsälärğä qarasaq, şunı küräbez. Küpçelek mäsällär cirle üzidarä oyışılmalarınıñ eşenä qalışlı ide. Şulay uq. Byudjet turındağı mäs’äläne qaraw planğa kertelde, şunıñ belän bergä tellär turındağı qanun proyektı da tikşerelde. Kön tärtiben çığarılğan 80nän artıq mäs’älälär arasında iñ berençe itep, Tatarstan mäğärif ministrlığın üzgärtep qoru digän cömlä tora ide. Bu täqdimne Tatarstan Prezidentı kertte, şuña ul da bu xaqta çığış yasadı. Deputatlar Mäğärif ministrlığın mäğärif häm fän ministrlığı itep üzgärtergä digän täqdim belän kileşte. Mintimer Şäymiev bu eş, belem birü özleksez bulsın öçen, mäğärif sisteması näticäleräk eşläsen öçen başqarıla, dide. Mäğärif häm fän ministrlığı nindi yünäleştä eşlär, anıñ xezmätkärlär sanı artırmı, yuqmı, elekke ministr belän eşlägän urınbasarlar, başqa citäkçelär urınnarın saqlap qalırlarmı, älegä bilgele tügel. Bu sayrawlarğa cawaplar yaqın könnärdä açıqlanır, dip farazlana. Däwlät Şurası utırışında deputatlar Tatarstan respublikası däwlät tellären üsterü turındağı programmanı da yañadan qaradılar. Ul programma inde küptän qabul itelep tormışqa aşırıla başlarğa tieş ide, ämma Tatarstan Prezidentı aña qul quymağan. Eşlänep citmägän, dip kire qaytarğan. Näticädä kileşü komissiäse tözelgän, deputatlar, xökümät wäkilläre qarşılıq kilep çıqqan mäsällärne urtağa salıp, kileşügä ireşkän. Bu xaqta sessiädä räis urınbasarı Rimma Ratnikova çığış yasap añlatmalar kertte. Däwlät telläre turında süz barğaç, deputat xanım tatarça söyläde.Deputatlar tellär turındağı däwlät programması xaqındağı qanunnı ikençe häm öçençe uqılışta qabul itte. Xäzer älege qanunğa Prezident qul quysa, 2004-2013 yıllarğa dip planlaştırılğan däwlät programması bıyıl uq tormışqa aşırıla başlarğa tieş.
Bikä Timerova.
