Accessibility links

Кайнар хәбәр

Kofi Annan: "Amerikan wä britannarnıñ Ğiraq suğışın başlawı qanunsız"


Amerika Quşma Ştatlarınıñ Ğiraq suğışın başlawı qanuni tügel, çönki bu Berläşkän Millätlärneñ nizamnamäsen bozu bulıp tora - şuşı şaqtıy kisken belderü belän BMO general'' sekretare Kofi Annan çıqtı. Anıñ bu süzläre uzğan yılda başlanğan suğış tiräsendäge bäxsälärgä yaña sulış birer tösle, dönya illäreneñ zur öleşe Washingtonnıñ Saddamnı bärep töşerü tırışlıqların xuplamıy, anda qoral küzätülären däwam itüne genä yaqlağan ide.

Berläşkän Millätlärneñ başlığı üzeneñ Ğiraq suğışına tänqitçän qarawın berqayçan yäşermäsä dä, moña qädär Washingtonnıñ İminlek Şurası fatixasınnan başqa ğına, üz beldege belän suğış başlawın bäyälägändä andıy köçle süzlär qullanğanı yuq ide. Çärşämbedä ul qırısraq belderü belän çıqtı. Britaniäneñ BBC telekanalına Kofi Annan açıqtan-açıq, Quşma Ştatlar başlağan suğış Berläşkän Millätlärneñ nizamnamäsen häm xalıqara xoquqnı bozdı dip belderde.

Audio, Kofi Annan

Kofi Annan, "minem inde äykänem bar ide, Ğiraq suğışı Berläşkän Millätlärneñ nizamnamäsenä turı kilep betmi, bezneñ qaraşqa, nizamnamä taläplärennän qarağanda bu qanuni tügel ide" dip isäpli häm üzeneñ Ğiraq suğışına oxşağan şundıy ğäskäri çaralarnı kiläçäktä inde kürmäyäçägenä ömetlänüen äytä. Belgeçlär fikerençä, Annannıñ şuşı belderüe Washington niätlärenä qarşı çıqqan illärdä, üzläreneñ xaqlı buluı xisen arttıraçaq. Londondağı Xalıqara eşlär institutında eşläwçe Tim Garden, andıy xislär bigräk tä Fransiä häm Germaniä xökümätlärendä köçle dip belderä.

Audio, Tim Garden

"Alar üzläreneñ şul qararların qabul itep döres eşlägän buluın toyaçaq. İke il dä Äfğanstanda şaqtıy ğına eş alıp bara, alar monı, Ğiraq kebek macaralarğa kereşkänçe xäl iteläse ber problema itep kürä häm alar şul yuldan taypılmas kebek" di Tim Garden. Berük waqıtta ul, Kofi Annannıñ süzläre ber Ğiraqqa ğına qaramıy, ul şulay itep kiläçäktä dönya eşlärendä kübräk taraflar qatnaşqan kiñräk xezmättäşlekkä öndi dip isäpli.

Audio, Tim Garden

"Kofi Annannıñ şuşı süzlären kiläçäkkä, yaña ber xalıqara problemanı küz aldında totıp äytüe dä bik mömkin. Bu yulı inde ul Ğiraq tügel, İran bulaçaq" di Londondağı Xalıqara eşlär institutı xezmätkäre Garden. Mäğlüm ki, Washington İrannı üzendä atom qoralları eşläp çığarırğa tırışuda ğäyepli, Tähran monı kire qağa. İke il arasında inde ike distä yıldan artıq şaqtıy kierenke mönäsäbätlär yäşäp kilä. Washington da, Saddamnan arınu mäs''äläsendä anı yaqlağan London da, Ğiraq suğışın başlap üzläreneñ Berläşkän Millätlär qararlarına nigezlänep eş itüen täqrarlap tora. 2002-nçe yıl azağında İminlek Şurası 1441-nçe qarar qabul itkän ide, anda Saddamnan küpläp yuq itü qorallarınnan waz kiçüe taläp itelde, bu ütälmägän oçraqta, Ğiraqnıñ ül çaqtağı citäkçese citdi näticälär belän kisätelgän ide. Soñraq Britaniä Şura aşa, qoral qullanunı röxsät itkän qırısraq qarar ütkärergä tırışsa da, Fransiä, Rusiä häm Qıtaynı üz yağına awıştıra almadı. Şuña kürä dä Kofi Annan xäzer, amerikannar häm britannar Berläşkän Millätlärneñ nizamnamäsen bozıp eş itte dip isäpli.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG