Accessibility links

Кайнар хәбәр

Beslan häm Russiädäge başqa qayber terror aktları öçen cavaplılıqnı Şamil Basayev üz östenä aldı


Çeçen separatist militantı Şamil Basayev, küpçelegen balalar täşkil itkän 320dän küberäk keşeneñ hälak buluına kitergän Beslanda totıq alu vaqiğäse öçen cavaplılıqnı üz östenä alğan. Bu turıda internet säxifäsendä äytelgän. Basayev şulay uq Russiädäge başqa qayber terror höcümnäre öçen dä cavaplı buluın beldergän.

Bu xaqtağı belderüdä, soñğı vaqıtlardağı uñışlı xärbi operatsiälärne Riyadus-Salixin törkeme köräşçeläre alıp bardı dielgän. Uñışlı xärbi opperatsiälär dip intexarçılarnıñ ike pasajir oçqıçın şartlatuı häm Mäskävdäge metro tuqtalışındağı şartlau küz aldında totıla. Basayev Beslandağı qan qoyuğa qızğanıç beldersä dä, ul monıñ öçen soñğı çiktä prezident Putin cavaplı digän. Anıñ süzlärençä, xakimiätlär quyılğan taläplärne ütägän xäldä, yäğni Çeçnädä suğışnı tuqtatqan, Russiä xärbilären annan çığarğan yäisä Putin çigengän xäldä, totıqlar irekkä çığarılğan bulır ide. Bu belderü Russiä prezidentı Putin Çeçen sepratistları belän söyläşülärne kire qaqqannan häm Beslanğa höcüm itüçelär xalıqara terroristlar ide dip beldergännän soñ ber kön ütkäç iğlan itelde. Putin bolay digän ide.

Audio

"Bin Laden çit il ğäskärläre Ğıraqtan çığarılğan xäldä, atışlarnı tuqtatunı ike märtäbä täqdim itte. Ber kem dä anıñ belän söyläşülär başlarğa uylamadı da. Ni öçen? Çönki sivilizasiäle dönya Bin Laden häm oyışması qullanğan metodlar, anıñ belän nindi dä bulsa söyläşülär alıp baruğa yul quymıy digän fikerdä. Dimäk ber nindi dä söyläşülär alıp baru mömkin bulmağan keşelär bar."

Basayevneñ belderüe şulay uq Çeçen sepratistları citäkçese Aslan Masxadov Azatlıq Radiosı soraularına birgän cavaplarında totıq alu vaqiğäse belän bäyläneşeneñ bulmauın beldergännän soñ ber kön ütkäç basıldı. Masxadov terror belän şäğellänergä sälätle bulmauın äytkän.

Audio

Basayev belderüeneñ döreslegen raslau mömkin tügel. Elegeräk bik ük mäğlüm bulmaan İslambuli brigadası Mäskäv metrosındağı höcüm öçen cavaplılıqnı üz östenä alğan ide. Bu törkem dä Çeçnäneñ bäysezlege öçen eşläven däğvä itkän ide. Mäskävdä Nord-Ost teatrında totıq alu öçen Basayev cavaplı dip belderelä. Basayevneñ soñğı beldeüe çın bulğan xäldä, anda Beslan fäciğäse turında qayber täfsille mäğlümät bar. Belderügä qarağanda, Beslandağı aktta qatnaşqan törkem 33 keşedän torğan. Anda çeçennär, inguşlar, osetinnar, ruslar, ike ğäräp bulğan. Läkin, belderüdä, törkemneñ Al-Qayda belän ber nindi dä bäyläneşe yuq dielgän. Russiä häm Britan parlamentlarınıñ elekke kiñäşçese İrina İsakovanıñ fikerençä, höcümnärdä yatlarnıñ qatnaşuı xaqındağı keçkenä genä dälil dä, Russiä xakimiätlärenä , bu xalıqara terror çeltäreneñ eşe digän argument birer ide.

Audio

"Monda san möhim tügel. Teror belän ğäräplärneñ qatnaşlığınıñ buluı, köç qullanunı bastırırğa tırışuçılar öçen möhim. Ğäräp yäisä Al Qaydanıñ az ğına qatnaşlığı da, bu xalıqara terrornıñ ber öleşe diyüçelärgä argument birer ide."

Belderüdäge başqa mäğlümät dä höcümnär öçen zur miqdarda aqçanıñ kiräkmägän buluın kürsätä. Beslan höcüme 8 meñ euroğa, oçqıçlarnı şartlatu 4 meñ dolarğa töşkän ikän. Germanidäge George Marshall isemendäge İminlek Öyrätüläre buyın[a Yevropa Üzägeneñ Terror häm Qurqınıçsızlıq Programmasınıñ başlığı polkovnik Nick Prattnıñ fikerençä, terror törkemnären finasiäläv soñğı yıllarda kimegän, läkin, andıy eş öçen ällä nindi zur aqçalar kiräkmi.

Audio

"Aqça kilmi başladı. Läkin, andıy operratsiälär öçen zur aqçalar kiräkmi. Basayev cavaplılıq alğa operatsiälär qimmätkä töşmägän. Kontrol noqtalarınnan ütü öçen rişvät tülärgä, berniçä maşina ğına kiräk. Alanıñ qoral häm şartlağıçları bolay da bar."

Russiä prezidentı Putin bügen dä terror mäsäläsenä qağıldı. Ul dönyadağı ere şähärläre märläreneñ Mäskävdäge oçraşuında yasağan çığışında, terror turında söylägändä, Çeçnä suğışın telgä almadı xalqara terror turında ğına söyläde. Putin keşe üterüçelärne aqlarğa tırışu terrorğa yardäm itä dip belderde. İsemen äytmäsä dä, Könbatışnı ike törle ülçäv qullanuda ğäyepläde.

Audio

Ul şulay uq, här törle taşlama terrorçılarnıñ küberäk taläp quyularına häm küberäk qorbanğa säbäp bulaçaq dip äytte, xätta bügenge vazğiätne İkençe Dänya Suğışınnan elekke xäl belän çağıştırdı.

Färit İdelle, Praga.
XS
SM
MD
LG