Accessibility links

Кайнар хәбәр

Qazaxstan Mäclesenä saylawlarda alda Nazarbaev häm anıñ qızı citäklägän firqälär. 2006 yılda kem prezident bulır?


Yäkşämbedä Qazaxstanda ütkän parlament saylawlarında berençe ike urında prezident Nursoltan Nazarbaev häm anıñ qızı Dariga citäklägän partiälär bara. Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek oyışması bu saylawlarnı demokratiä taläplärenä turı kilmi dip bäyäläde. Öçençe urındağı, opozitsiädäge Aq Yul partiäse citäkçese Altınbek Sarsenbaev, protest yözennän, Mäglümät ministrı urınınnan kitüen belderde.

Qazaxstan parlamentnıñ tübän palatası, Mäcleskä ütkän saylawlarda birelgän tawışlarnıñ biştän-bere sanalğannan soñ berençe urında 43% belän prezident Nazarbaevnıñ Watan firqäse bara. İlneñ iñ zur partiäse bulğan Watan moñarçı da parlamentnıñ ike palatasında da küpçelekne alıp tora ide. 2006 yılda ütäçäk prezident saylawlarında bu firqä Nazarbaevnı qabat prezident itü öçen köräşä. Nazarbaevnıñ qızı Dariga citäklägän Asar, yağni "Bergä" partiäse 20% belän ikençe urında. Opozitsiädäge Aq Yul partiäse 16% belän öçençe urında. Bu firqä räistäşläreneñ berse Altınbek Sarsenbaev Yül ayında ğına Mäglümät ministrı itep bilgelängän ide. Bügen ul saylawlarnıñ ğädelsez buluına protest belderep urınınnan kitüen belderde. 77 urınlı Mäcleskä ütkän 4nçe firqä – xökümät taraflı ikgençelär häm watandaşlar partiäsennän tözelgän AİST blogı. Radikal opozitsiädä torğan Demokratlar häm kommunistlar 7% kirtäne ütä almadı. Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek oyışması bu saylawlarnı demokratiä taläplärenä turı kilmi dip taptı. Qazaxstanğa 300 küzätüçesen cibärgän oyışma wäkile İhor Ostaş düşämbedä Astanada bolay dide:

Audio (İhor Ostaş)

"Sintäberneñ 19nda Qazaxstanda ütkän saylawlar Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek oyışması häm Yevropa Şurası taläplärenä cawap birmäde. Saylaw ütkärü turında möxim qararlar qabul itkändä xäbärdarlıq bulmadı. Östäwenä bu qararlar cämğiätkä waqıtında citkerelmäde."

Oyışma şulay uq, saylawaldı kompaniäse barışında mäglümät çaralarında prezident taraflı partiälärgä östenlek birelde dip sanıy. Opozitsiädäge Aq Yul firqäse räistäşläreneñ berse Altınbek Sarsenbaev urınınan kitüen bolay añlattı:

Audio (Altınbek Sarsenbaev)

"Min bu urınımnan kitüem belän watandaşlarıbızğa şunı kürsätergä telim: urın häm wazifa bezneñ öçen iñ qimmätle närsä tügel. Xalıqqa xezmät itü, ğädel bulu, bu - iñ möxime."

Sarsenbaev xakimiättä berdän-ber opozitsiä wäkile ide. İke yıl elek tözelgän Aq Yul firqäse opozitsiädä sanalsa da, moñarçı xökümätkä turıdan turı bärelmi ide. Sarsenbaevnıñ urınınan kitü adımı Qazaxstan öçen ni däräcädä möxim, anıñ näticäse nindi bulaçaq digän sorawını min Radiobıznıñ Qazax redaksiäse citäkçese Mirxät Şäripcanğa birdem:

Audio (Mirxät Şäripcan)

Mirxät süzlärençä, Qazaxstanda yuğarı räsmineñ urınınan kitüe siräk küreneş, bu adım zur äxämiätkä iä. Bu xättä Nazarvaevqa tügel, kübräk anıñ qızı Darigağa qarşı adım. 40 yäşlärdäge yaña buın wäkillläre arasında säyäsi köräş bara. Sarsenbaevnıñ kitüe Aq Yul partiäsenä abruy östiäçäk.

Dariğa Nazarbaeva Qazaxstannıñ Xäbär isemle iñ zur media kompaniäsen citäkläwdän tış, ire Rähät Aliev belän berniçä ğäzit, radio, televidenie, reklama şirkätlären kontrol itä. Küplär anı 2 yıldan ätiseneñ urının alır dip uylıy. Üze ul bu niätlären kire qağa. Yäkşämbedä tawış birgännän soñ, bügenge köngä başqa namzät turında söyläw samimilek bulır ide dide:

Audio (Dariğa Nazarbaeva)

Nursoltan Nazarbaev xakimiättä inde 1989 yıldan birle. Başta Komunistlar partiäse citäkçese bularaq, annarı Qazaxstan bäsez bulğaç prezident bulıp sdaylandı. Soñraq ul qarşılıqlı referendum aşa möddäten ozayttı, häm 2006 yılda qabat saylanu niäten belderde. Qazaxstannıñ üzendä dä, çittä dä, anıñ isemenä avtoritar idarä, çäçäk atqan korrupsiä uñayınnan tänqit belderelä. Prezidentnıñ tarafdarları isä, bu tänqitne kire qağa, häm Nazarbaevnı säyäsi häm neftkä nigezlängän iqtisadi totrıqlılıq täemin itüçe citäkçe dip atıy.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG