Accessibility links

Кайнар хәбәр

Märxabä yä şähri Ramazan


Pänceşämbe kiçendä barlıq möselmannar “Märxabä, yä şähri Ramazan” dip uraza ayına kerdelär. Ä küptän tügel genä Tatarstan möselmannarı Diniä näzaräte Mamadış şähärendä respublikanıñ 45 rayon möxtäsibe häm Kirov ölkäse din ähelläre qatnaşında Ramazan ayına bağışlanğan plenumın ütkärde. İnde ğasırlardan-ğasırlarğa dönya möselmannarı yıl sayın uraza totıp kilsä dä, anıñ böten yola, ğöref-ğadätläre här xaq möselmanğa bilgele bulsa da, Tatarstan imamnarı ni öçen ayırım ber plenumnı uraza ayına bağışladı soñ? Eş şunda ki, uraza ayı mä’säläsendä islam ğalimnäre genä yıl sayın qarar çığara torğan mä’sälälär bar. Mäsälän, uraza ayına qayçan kerü. Ramazan ayı qaysı yılnı 29, ä qaysı yılnı 30 könnän kilä. Bolarnı astronomiä belgeçläre belän berlektä qazıy yäki möftilär genä bilgeli ala. Diniä näzaräte apparatı citäkçese İlyas xäzrät Cihanşa älege mä’sälä buyınça qarar belän tanıştıra:

Bıyıl Ramazan ayı 15 oktäberdä başlanıp, ğäyet bäyräme 14 noyäberdä bulaçaq. Yäğni bıyıl ul bezneñ 30 köngä totaşaçaq

Yıl sayın Ramazan ayında möselmannar maxsus sadaqalar öläşälär. Bu fitır, fidiä häm zäqät sadaqaları. Alarnıñ külämen şulay uq, din ğalimnäre bilgeli. Mäsälän, här can isäbennän birelä torğan fidiä sadaqası igen xaqınnan çığıp xisaplana. Älege mä’sälägä dä plenum açıqlıq kertte. İlyas xäzrät şular belän tanıştıra:

Fitır sadaqasınıñ küläme bıyıl 15 sum, böten xisaplarnı isäplägännän soñ şuşındıy summa quyıldı. Fidiä 50 sumnan alıp bulırğa tieş. Kemneñ dä altın barabärennäñ isäpläp çığarılğannan soñ 32 meñdä 400 sum külämendä artıq malı bar ikän zäqät çığarılırğa tieş. Şul malnıñ qırıqtan ber öleşen yätim, fäqirlärgä, meskennärgä birergä tieş

Älbättä, xäläl eş belän eşläp tapqan maldan öleş çığaru ber xäl. Anı kemgä tapşırırğa soñ? Xäzrätlär yätim-fäqirlärgä dilär. Bit däwlät yätim-meskennärgä yärdäm itep tora. Alar xäzerge zamanda sadaqağa ömet itä alalarmı. Ä bälkem yaqındağı mäçet işek töbenä quyılğan xäyer tartmasına ğına salıp çığarğadır?

Bezdä şulay qabul itelgän, fıtır sadaqaların mäçetlärgä birälär. Çönki mäçetlärdä moxtac keşelär bar. Şularğa birerlär digän niättä qalabız inde. Tögälräk bulsın disäñ, mömkin anı mädräsälärgä, şäkertlärgä birergä. Şulay uq birergä mömkin yätimnär yortına.

Plenumda qatnaşqan din ähelläre möselmannarnı borçığan başqa problemalar xaqında da fiker alıştılar. Mäsälän cirle mäxällälärneñ xäl-äxväle turında.

Härber mäxälläneñ üzeneñ problemaları bar. Kommunal' çığımnar, şul uq remont eşläre, alar härberse problema tudıra

Çınlap ta, ğadi awıl, kolxozlarda eşläwçe ğadi möselmannar niçek yäşi? Niçek awıl cirendä möselmança yäşäw? Şul turıda İlnur xäzrät Safiullin söyli. Ul Tatarstannıñ Aqsubay rayonındağı Tatar Sönçälese awılı imamı:

Awılda 112 çaması yort. Elek anda yartısı çuaşlar yäşägän. Annarı qayberläre küçep kitkän. Qalğannarı islam dinen qabul itep tatarlaşqannar. Mäçetebez 1994 yılda açıldı inde. Min üzem imamlıqtan tış mäktäptä ğäräp tele häm äxlaq däresläre dä alıp baram. İnde tuğız yıl imam bulıp torsam da, xezmät xaqın bıyıl ğına ala başladım. 600 sum külämendä. Monnan tış sovxozda eşlim. Tormış alıp barırğa kiräk bit inde. Yortta sıyır-ügezlär üsteräm. İptäş dustım alarnı suyıp Tübän Qamada sata.

İlsur xäzrät awıldağı dini tormış turında bolay söyli:

Awılda yäşlär küp. İr-atlar kübräk. Xatın qızlar şähärgä kitä. Sanağanım bar, 60 lap buydaq bar awılda. Kem närsä eşli inde. Kolxozda eşläp, beraz eşlägän malların satıp eçüçelärdä, ata-anası pensiäse cilkäsendä yäşäwçelär dä bar. Xäzer yäşlär yagağa, şabaşqa yörilär. Törle timer, taş eşlärendä eşlilär. Bıltır, Qorban ayında 32 qorban buldı. Xalıq dinne totarğa torışa. Uraza ayında da, awılda här kön iftar mäclese. Mäçetkä yörüçe babaylarnı awız açarğa çaqıralar.

Yañadan Mamadışta ütkän Diniä näzaräte plenumına kilsäk, anda başqa mä’sälälär dä qaraldı. Ayırım alğanda, Tatarstan möselmannarı isemennän soñğı waqıtta bulıp ütkän terror aktlarına qarata da mönäsäbät belderelä. “Asıl islamnıñ moña qatnaşı yuq” digän fiker äytelä anda. Şuña kürä soñğı waqıtta qayber mäğlümat çaralarında Tatarstanda da ekstremistlar häm terroristlar ezläw nigezsez dip belderelä.

Möselmannar öçen Ramazan çistarınu, saflanu, näfesne tıyu, täwbä Allahqa yaqınayu ayı. Anı yılına ber genä kilä torğan räxmät ayı da dilär. Bu ayda Qor’än iñä başlıy. Bu aynıñ soñğı könnärendä keşe yazmışı yazıla. Şul isäptän millät yazmışı da. Çönki millät ul ayırım keşelär. Millätebezneñ kiläçäk tormışına Xoday nilär kürsäter- ul härberebezdän tora. Täwbä itüebezdän, çistarınuıbızdan, imanğa qaytuıbızdan.

Räfis Cämdixan

XS
SM
MD
LG