Accessibility links

Кайнар хәбәр

AQŞ prezidentı Belarus xökümätenä finans yärdämne tıyğan, oppozitsiäne yaqlağan qanun imzaladı


Çärşämbedä Quşma Ştatlar prezidentı George Bush "Belarustağı demokratiä turında akt" dip atalğan qanunğa qul quydı. Bu qanun nigezendä Belarus xökümätenä, humanitar yärdämnän tış, başqa törle finans yärdäm birü tıyılğan bulaçaq. Ä menä Belarustağı demokratiä häm keşe xoquqların yaqlaw törkemnärenä, mäglümät çaralarına, kiresençä, yärdäm itergä çaqırıla. Bush süzlärençä, prezident Aleksandr Lukaşenka qulı astında Belarus Yevropa üzägendä zolım rejimına äylänä. Uzğan yäkşämbedä ütkärelgän referendum Lukaşenkağa 2006 yılda öçençe möddätkä prezident bulıp saylanırğa yul açtı.

Berençe qaraşqa, Washington Minskiğa kertkän bu yaña çikläwlärneñ yoğıntısı ällä ni zur bulmas kebek. Belarus xökümäte bolay da Washingtonnan finans yärdäm almıy. Ä inde Belarustağı demokratiä häm keşe xoquqların yaqlawçılarğa yärdäm itergä digän öndäwlärgä kilgändä, Quşma Ştatlardağı tärtipkä kürä, yärdämneñ matdi yağın xäl itkän qanun bulmıy torıp, mondıy öndäwlärneñ ähämiäte zur tügel.

Şuña da qaramastan, älege qanun räsmi Minskinıñ açulı cawabına säbäp buldı. Atnakiçtä Belarusnıñ Tışqı eşlär ministrlığı bu qanun uñayınnan ükeneç belderep, Washingtonnı salqın suğış çorındağı qarşılıqqa qaytuda ğäyepläde. Ministrlıq belderüendä, Quşma Ştatlar Belarusnıñ möstäqil däwlät tözü niäten ixtiram itmi, ike aradağı mönäsäbätlär öçen üze cawaplı, xäzer Minski cawap adım yasarğa xoquqlı, digän süzlär bar.

Belarus oppozitsiäse, kiresençä, bu qanunnı xuplap qarşı aldı. Minskidağı bäysez Sotsial, iqtisadi häm säyäsi tikşerenülär institutı citäkçese Oleg Manaev süzlärençä, bu qanun belän Quşma Ştatlar beryulı ike işarä yasadı:

Audio (Oleg Manaev): "Berençedän, bu Belarus räsmilärenä açıq işarä: alarnıñ ğäyre-demokratik säyäsäten xalıqara cämäğätçelek, Quşma Ştatlar qabul itmiäçäk."

İkençe işarä, Manaev süzlärençä tağı da köçeläräk:

Audio (Oleg Manaev): "İşaräneñ ikençese Belarus xalqına, demokratiä yaqlı, Lukaşenka säyäsätenä qarşı buluçılarğa: Belarus cämğiäteneñ kimendä yartısın täşqil itkän bu keşelärgä Quşma Ştatlar – sez yalğız tügel, sez azçılıq tügel, sez onıtılmağan dip äytä häm ruxi, säyäsi, ählaqi yärdäm kürsätä."

"Cämğiätneñ kimendä yartısı" digändä Manaev, referendum könendä bäysez Gallup institutı ütkärgän exit-poll, yağni soraşularğa işarä itä. Belarus räsmiläre referendumğa quyılğan sorawnı tawış birüçelärneñ 77 protsentı xupladı disä, Gallup institutı - bu san ni barı 48 protsent, yağni referendum ütmägän dip sanıy.

Tawış birüne küzätep barğan xalıqara oyışmalar, ber tawıştan diärlek, bu referendumnı açıqtan-açıq xärämläşü, basım astında ütkärelgän çara dip bäyäläde. Bush isä "qurqıtu häm qıyırsıtu şartlarında" ütkän çara dip atadı.

Bush imzalağan qanunda Belarusta demokratiä urnaştıruğa öleş kertkän mäglümät çaralarına xuplaw belderelä. Äytkändäy, Azatlıqnıñ Belarus telendä tapşıruları xäzerge waqıtta täwlegenä 8 säğät täşkil itä.

Anatoly Krasovsky - soñğı yıllarda Belarusta xäbäsez yuğalğan küp sanlı oppozitsiä wäkilläreneñ berse. Anıñ xatını İrina Krasovskaya bu qanunnı Lukaşenkağa citdi kisätü dip atadı.

Lukaşenka üze qanun turında älegä berni äytmäde. Alay da Quşma Ştatlarnı Amerika eşläre belän şögellänergä, Belarus eşlären isä Belarusnıñ üzenä qaldırırğa çaqırdı.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG