“Söyembikä” jurnalınıñ bu oktäber sanı “Ni xäleñ bar keşe tuğanım! dip atalğan säxifäsendä uqıtuçılarnıñ bäyräme uñayınnan alarnıñ jurnalğa yazğan xatlarınnan tözelgän. Uqıtuçılarnıñ tormış kön-küreşläre bik yaxşıdan bulmasa da, bäyräm könendä alar ,älbättä, zarlanırğa yaratmıylar. Bu xatlar kübräk Baltaç, Arça rayonnarınnan, Qazan şähärennän uqıtuçılarnıñ yazğan xatları , alarnıñ mäktäptä ütkän yıllarındağı qızıqlıraq xällär turında. Ä jurnalnıñ soñğı bitendä pedagogika fännäre doktorı , professor , akademik Änwär Xuciäxmätewneñ fotosınıñ baş östendä Qazan pedagogika universitetınıñ töp binası , häm anıñ avtorlığında basılğan bik küp kitapları –“Keşe – keşe öçen qimmätle daru ul”digän borınğılar äytkän ğibäräne uqıtuçı pedagoglarğa quşıp qullanğanda, pedagognıñ şäxsi ürnäge, süze , kiñäşe- uquçı balalar öçen alıştırğısız daru ikänen dälillider”,-digän süzlär yazılğan.
Ä jurnalnıñ ikençe yartısı kübräk mädäniät sänğät ähellärenä bağışlanğan diärgä dä bula. Çönki jurnalnıñ bitlären açıp cibärü belän Tatarstan radiosında rejisser bulıp küp yıllar eşlägän Ğosman Äxmätcannıñ “Sanduğaç” dip atalğan istälek- yazması, tatar xalqınıñ böyek cırçısı, kompozitorı Sara Sadıyqovağa bağışlanğan. “Tatarstan sanduğaçı ”isemen yörtkän cırçını şähär säxnälärendä “Arşin mal alan”, häm “Başmağım” muzıkal' komediälärdä ul cırlağan cırlarnı tıñlarğa teatrlarğa yörülären , anıñ Ğömär Bäşirov süzenä yazğan “Cidegän çişmä” , “ Öçençe kön totaş qar yawa” dip isemlängän cırların üz yöräge aşa ütkärep tıñlağannarı turında häm şul uq waqıtta Sara Sadıyqovanıñ üze bik ğadi dä, häm keşeleklege, şäfqät'lelege belän başqalardan ayırılıp toruın bik sağınıp söyli. Şunı dä äytep kitik äle, Başqalada anıñ tuğan könendä mädäniät, sänğät ähelläre häm kiñ cämäğätçelek aña bağışlap kiçälär uzdırdılar, häm anıñ qäberenä çäçäklär saldılar. Ä Roza Kamaletdinova “Tawlar ruxı tansıq miña...”dip atalğan Mäsgüdä Şämsetdinova turındağı yazmasın bolay başlıy:-Üzebezneñ yaratqan, milli kompozitorıbız- Mäsgüdä Şämsetdinova bar ide. Dissertatsiä yaqladı da , menä bit nindi beznekelär dip söyenep kenä torğanda , tottı da Amerikağa kitep bardı. 5000$ Grand alğan ikän, ğailäsen şuşı kapitalistik il qarap- tärbiäläp- aşatıp tora ikän, didelär. Niçek bolay kilep çıqtı soñ?-digän soray quya ul, häm jurnal bitlärendä Mäsgüdä Şämsetdinova belän qorğan äñgämäne birä. Äñgämä barışında avtor, “Dala” , İbn-Fadlan”, “Çıngızxan” kebek äsärlär tudırğan Mäsgüdä Şämsetdinovanıñ äsärne icat itkän waqıtta nindi xislär toyğanın da jurnal bitlärendä açıp sala. Ä anıñ “ noyäberdä Qazanğa qaytam, konservatoriäneñ Zur zalında ”Çıñgızxan”nı tıñlatırğa isäbem”,- digän süzlären äle küplär işetkäne bulmağandır. Bişek säxifäsendäge “Täwge tamçılar”dip atalğan yazma da Başqortstannıñ Oktäberskiy şähärendäge ”Läysän” tatar balalar baqçası turında . Balalarnıñ tärbiäçeläre Flera Ğaniewa , häm milli muzey mödire Ruzilä Xäliullina här balanıñ çigelgän qul sölgelären kem çikkänen tanıp toralar. Ä matur itep çigelgän tastımallarnı , mendär tışların, pärdälärne Amerikadan kilgän eşmäkärlär qunaqlarğa büläk itep cibärgännän soñ , alarğa Amerikadan bik küp cete tösle müline cepläre cibärgännär. Häm , ğomumän , küzätüebezçä , soñğı aylarda Tatarstanda basılğan jurnallarda Başqortstanda yäşägän tatarlar tormışı turında yazmalar yışraq kürenä başladı. “Söyembikä”jurnalınıñ oktäber sanındağı Rässam säxifäsendä dä Başqortstanda yäşäp icat itüçe Wasil Xannanov turında “Ay balqışı” dip isemlängän Güzäl Ğalimovanıñ yazması da moña ber dälil bulıp tora. Bu , älbättä, ike yaqlı: ber yaqtan ul Tatarstannan çittä yäşäwçe tatarlar turında respublikanıñ qayğırtuı itep qabul itelsä , ä ikençe yaqtan Başqortstanda yäşägän tatarlarğa, alar yäşäp häm eşläp, salım tüläp tä Başqortstan respublikası basmalarında tatarlar tormışın çağıldıruda iğtibar kimegängä, Başqortstan tatarlarınıñ Tatarstan basmalarına möräcäğät itüe bulıp qabul itelä. “Söyembikä” jurnalı bu izge Ramazan ayın da istä totıp, häm möselman ir-atları turında da qayğırtıp “Sönnät-ul çistalıq qına tügel...”digän isem astında yazma urnaştırğan. “Ä minemçä , moña dini yola , ğöref-ğadät dip kenä qaraw döres bulmas ide”dip cawap birä bu sorawğa Tatarstannıñ häm RF atqazanğan tabibı, Tatarstannıñ xalıq deputatı Täwfiq Safin. Qazan şähäreneñ 12 sanlı xastäxanäseneñ ul baş tabibı. Meditsina ölkäsendä osta oyıştıruçı bularaq qına tügel, fänni xezmätläre belän dä yaxşı tanış. “ Sönnätneñ gigiena- çistalıq yağınnan ğına dimim, estetik häm sälämätlek yağınnan da ähämiäte iskitkeç zur. İğtibarğa layıq tağı ber närsäne istän çığarmıyq: ir balanı sönnätle itü- ul irlek qüäte öçen dä zarur. Mäsälän, ir- yegetlärneñ iñ qüätleläre- töreklär, alar barısı da sönnätle,” -di baş tabip. Häm bu operatsiäne 3-5 yäşenä citkän malaylarğa yoqlatıp yasawları turında söyli. Bu xastäxanädä mondıy operatsiälär yılına meñär eşlänä ikän. Häm anıñ “bäyäse dä 900 sum”,- di ul.
Söyembikä jurnalınıñ Tatar dönyası dip atalğan säxifädäge Fayaz Fäizneñ “Cirdäge Cännät” dip atalğan yazmasınnan “... 1915 yılnıñ cäyendä Sankt-Peterburg şähärendä çeçen jurnalistı häm cämäğät eşleklese Wassen Gäräy-Cägbü (Ğägıbaev) belän polyak tatarı Ğäliä Bayraşewsqaya ğailäsendä Cännät isemle qız tuuı häm anıñ tormış yulları turında uqıp bay mäğlümat alırğa bula”. Şulay uq Fäniä Sabirnıñ “İke aqlıq arası” dip atalğan yazması 40 yıl buyı keşe ğömeren saqlap qaluğa bağışlağan Gölfara xanımnıñ bik küp yıllar Zinaida Mavlyutova bulıp yörergä mäcbür bulğan tatar keşese turında. Ä menä Şiğriät säxifäsendä urın alğan Firaya Zıyätdinovanıñ şiğırläreneñ bersen genä bulsa da işettermäsäk, küzätüebez tulı bulmas kebek. “ Min bit cirneñ ğadi balası” dip isemlängän şiğeren uqıp ütäm. Xörmätle radio tıñlawçılar. Şuşınıñ belän bez şimbä matbuğat küzätüen tämamlıybız.Sez tapşıruda ”Söyembikä” jurnalınıñ oktäber sanına küzätü tıñladığız.
Mälikä Basıyr .