Accessibility links

Кайнар хәбәр

"Tatarstan" jurnalınıñ 11nçe sanına küzätü


“Tatarstan” jurnalınıñ bu 11санында säyäsät säxifäsendä ildä barğan “Däwlät tözeleşe” turında Niaz Äxmädullinnıñ “Putin. Eşne başlap cibärüçegä cäza birelmi” dip isemlängän yazmasında V.Putinnıñ soñğı waqıtta alıp barğan säyäsäte turında törle yaqlı fikerlär birelä. Bu reformanı yaqlawçılar regionnarnıñ citäkçeläre, äydäwçe säyäsi partiälärneñ liderları bulsa, misal öçen: M.Şäymiev, F.Möxämmätşin, S.Kiriyenko V. Surkov, D.Roğozinnar, ä bu reformanı yaqlamağannar Rossiädäge saylawlar waqıtında säxnädän töşep qaluçılar”- di ul. RF neñ xäzerge territorial' büleneşe turında “İndem” fondınıñ citäkçese Georgiy Satarovnıñ fikerläre başqa fikerlärdän ayırmalı bularaq, bolayraq: “ berdäm xokuki qırı buldıru öçen xärbi okruglarnıñ kiräge yuq ide. Häm bu tabiği bulmağan äyber, yasalma, yäşäwgä sälätlelege bulmağan organizm”di ul. Reformanı yaqlamawçılarnıñ, mäsälän“ Yabloqo”firqaseneñ liderı Ğ.Yäwlinskinıñ “ tatarlarnı häm tatarlarnıñ mädäniäten yaratam häm xörmät itäm, häm min bik bäxetlemen alar belän ber ildä yäşäwemä,- digän fikerlären jurnal bitlärendä äñgämäçe Räfis İzmaylov birä. Ä “terrorizm :aña niçek qarşı torırğa” digän isem astında ütkärelgän “Tügäräk östäl” artındağı fiker alışularğa jurnal xezmätkärläre RF FSB idäräseneñ elekke citäkçese, xäzerge TR däwlät sovetınıñ qanun häm äxlaq komitetı räise, Aleksandr Ğusewnı, tağın TR analitik ezlänülär üzäge direktorı A. Salağayıwnı, Qazandağı pravoslav dineneñ äydäwçese Oleg Sokolov häm Tatarstannıñ berençe möftie urınbasarı Ğäliulla xäzrät Yaqupovnı çaqırğannar. Respublikanıñ iqtisad ölkäsendäge qazanışların çağıldırğan materiallar arasında 10 yıllıq yubiley datasın bilgeläp ütkän Qazan şähäreneñ Yaña- Savin rayonı turında, rayonnıñ xakimiät başlığı Aleksey Çugunov belän äñgämäse. Şähärneñ Awiatözeleş rayonındağı vertolet tözüçelär hönärçelären “qoyğan”123 litseynıñ direktorı Näfis Taciev belän äñgämä dä Respublikanıñ Aqsubay rayonı mäğärif idaräseneñ mödire Roza Säxäbetdineva belän äñgämälär dä respublikanıñ iqtisad ölkäsendäge qazanışları, xalıqnıñ sotsial' üseşen çağıldıra. “Tatarstan” jurnalında KDUnıñ 200 yıllığına bağışlanğan material yazuçı, publitsist Yagsuf Şafikovnıñ KDUnıñ rektorı Mäğzüm Säläxov belän alıp barğan äñgämäsendä çağıldırıla. Ä Mäğzüm Säläxov belän bulğan äñgämädä, bu universitetnıñ totqan urını nidän ğibarät soñ digän yazuçınıñ sorawına, anıñ şuşı 200 yıl eçendä inde 35 nçe rektorı bulğan Mäğzüm Säläxov menä niçek cawap birä. “Qısqaça äytkändä, universitet bügenge köndä bezneñ respubliqa häm ğomümän, bezneñ böten il öçen, ul- “fänni- kadrlar qoyu uçağı” ,- di. Çönki, Qazan däwlät universitetı bügenge köndä, Rossiädä iñ ere fänni- mäğärif komplekslarınıñ berse. Anıñ ike filialı bar; berse - A.Butlerov isemendäge ximiä buyınça fänni- tikşerenü institutı häm ikençese - N.Çebotarev isemendäge matematiqa häm mexaniqa buyınça fänni-tikşerenü institutı, cide muzee, observatoriäse, botaniqa baqçası , texnik -xisaplaw cihazları üzäge häm başqalar, häm başqalar. KDUnıñ 17 fakul'tetında 44 hönär buyınça belgeçlär äzerlänä. 100 kafedrada –17000 student uqi. Tatarstan respublikasınnan, Rossiädän häm çit illärdän kilep uqığan studentlarnı , 1000 nän artıq ğalimnär, häm mäğällimnär uqıta. Alar arasında 3 akademik -Rossiäneñ fännär akademiäse akademikları, 300 professor, häm 600 dotsent bar. Uqıtu eşendä tağın meñnän artıq doktorlar häm kandidatlar cälep itelä. Uqıtu protsesı universitetnıñ N. Lobaçevskiy isemendäge fänni kitapxanä fondı yärdämendä alıp barıla. Bu kitapxanädä 5 million kitap saqlana. Anda 11uqu zalı ğına bar. Häm ul kitaplarnı elektron katalog aşa ezläp tabıp bula. Yuğarı däräcäle belgeçlär äzerläw aspirantura aşa alıp barıla. Universitettta 7 kandidatlıq häm 19 doktorlıq Şuraları eşli. Yıl da 20 gä yaqın belgeç doktorlıq däräcäsen häm 200 belgeç kandidatlıq däräcäsen yaqlıylar. Mondıy ğilmi däräcälärne alırğa tüläwçe belgeçlärneñ yartısı, ğadättä , bezneñ universitettan bula.”-di Mäğzüm Säläxov. Ä şuşı uqu yortında “qoyılğan” däräcäle belgeçlär arasında milli kadrlar mäsäläse niçek tora soñ?- digän soraw birä äñgämäne alıp baruçı Yagsuf Şafikov. M.Säläxov äytüençä, fänne üsterügä bağışlağan nimes ğalime Qarl Fuqsnıñ (1823-27) yıllarda ul universitetnıñ rektor wazifasın ütägän) tatarlar tormışın öyränü niäte belän, Qazan tatarları turında yazğan kitabın iskä aludan başlap, 19-20 ğasırlarnıñ azağında universitet belän tığız bäyläneştä torğan tatar mäğrifätçeläre häm ğalimnäre Şihabetdin Märcäni, Xösäyen Faisxanov, häm Qayum Nasıyri kebek şäxeslärne häm kürenekle tatar tarixçısı Gaynutdin Äxmärovnıñ universitetqa bulğan xezmätlären iskä töşerä. 60 yıllıq yubileen bilgeläp ütkän tatar tele häm ädäbiätı bülegendä törle fänni yunäleşlär, mäsälän, tatar tele tarixı belgeçe , borınğı häm urta ğasırlar çorındağı tatar ädäbiätı belgeçlären äzerläw buyınça eş alıp barıluı turında söyli. 40 yıl elek açılğan tatar filologiäse fakul'tetınıñ bügenge köndä Rossiä fännär akademiäse belän, Germaniä , Törkiä, Vengriä, AQŞ häm başqa illär belän näticäle fänni bäyläneştä eş alıp baruların söyli. Jurnalistiqa fakul'tetında tatar telle massaküläm mäğlümat çaraları öçen belgeçlär äzerlänüe turında belderä. Şulay buluğa karamastan, belgeçlärne äzerläwne mäktäptän başlarğa kiräk ikänen äytä. Ä universitetnıñ bügenge eşläreneñ näticäse bulıp torğan, tözelep betkän Ğadel Qutuy uramındağı 2 gektar çaması cir bilägän “Avtotexüzäge” häm universitetnıñ töp binasınıñ könyağına salınğan yanqormasın tözüdä TR prezidentı M.Şäymiewneñ yärdäme zur buluın belderä ul. Xörmätle radio tıñlawçılar, “Tatarstan” jurnalınıñ 11 sanına küzätü tıñladığız. Ä xäzergä saw bulıp torığız.

MälikäBäsıyr Qazan.

XS
SM
MD
LG