2003-yıl buyı Ul'yan matbuğatı bitlärendä yulda maşinalarnı talaw-ütereşlär turında bik küp şawlağan ide. ĞAİ maşinası taläbe buyınça maşina tuqtıy, dokumentlarnı tikşerü öçen, imeş. Ä näticädä şofernı üterep, maşinanı urmanğa alıp kerep furgondağı tawarnı üzlärenä töyap, maşinanı yandırıp yäki cimerep kitälär. Qorbannar arasında Tol'yattiğa maşina alırğa baruçı Tatarstan biznesmennarı da buldı – aqçaların talap, üzlären yuk itkän idelär.
Nihayät, alar totıldı. Tikşerü barışında, näq çekistlar köge aldınnan, bu oyışmanıñ iseme “Cämäğät” (Djamaat) ikäne açıqlandı. Kitte press-konferensiälär, matbuğatta “islam radiqalların” faş itülär...
11 ayğa yaqın barğan tikşerülär tämamlanuı turında Ölkä prokurorınıñ ölkän yärdämçese Vasiliy Zima belderü belän çıqtı. 22 keşe qulğa alınğan ide. Ä xäzer, Zima äytüençä, nibarı 8 keşe qulğa alınğan bulıp çığa. Ä bandada barlığı 30 keşe bulğan, di. Qalğannarın cawapqa tartamağannar.
Cinayätlär, älbättä, citdi häm qurqınıç. Läkin ğacäplänerlekläre dä bar: millätara kürä almaw, dinara doşmanlıq quzğatuğa yunälgän ğamällär, yähüdi häm xristian dinen totuçılarğa, “Djamaat”nıñ qaraşların qabul itmägän möselmannarğa qarata tiskäre mönäsäbät tudıruçı vaxxabit kitapları, videokassetalar taratıp yörgännär. Şulay uq alar “çın” möselmannar öçen dindäşlärenä qoral häm xärbi belgeçlär belän yärdäm itüne mäcbüri wazifa itep quyğannar.
Prokuror Zima belderüençä, banditlarnıñ fatirlarında tabılğan vaxxibit kitaplarda millätara doşmanlıq tudıruçı eçtälek buluın Qazanda yasalğan ekspertiza da raslağan.
Aqırtıp talaw-ütereşlärneñ millätara doşmanlıqqa nindi mönäsäbäte bardır – bezgä qarañğı. Şunı açıqlaw öçen bıltır uq Eçke eşlär idaräseneñ süzçese mayor Svetlana Murawiqowağa möräcäğät itärgä forsat tabılğan ide. “Min vaxxabizmnıñ närsä ikänen belmim – ä beläse kilä. Tentü waqıtında tabılğan kitaplarnıñ, içmasa, berseneñ isemen äytmässezme? Tanışır idem”, – digängä, ul “bu - tikşerü sere” dip isemnären atawdan baş tarttqan ide.
Xalıq vaxxibiz qaraçqısın onıtıp bara ide inde – yañarttılar: tağın şaw-şu başlandı.
Tikşerülär bette, ser tügelder inde. Vasiliy İvanoviçqa şundıy uq soraw belän barğan ide, ul şuşı belderüennän soñ – şul uq könne yalğa kitkän bulıp çıqtı. Anıñ urınına başqa keşe qaldırılmağan ikän. Prokuraturada Ölkä sudına barırğa kiñäş birdelär. Läkin Sud süzçese Lidiä Aleksandrovna Berç sudnıñ qayçan häm qayda bulaçağın da äytmäde. Säbäbe – minem xäbärçe ikänemne raslawçı dokument ingliz telendä yazılğan. Ä Rusiädä barı tik däwlät tele – rus telendä yazılğan dokumentlar ğına räsmi köçkä iä, dide ul.
İslam kul'tura üzägeneñ Ul'yan filialı direktorı Ruslan Kamalov äytüençä, filial binasında inde berniçä märtäbä tentü yasağannar. Maqsatları – vaxxabit yunäleşle kitaplar ezläw. Tapqannar bersen: borınğı din belgeçe Tamiminıñ “Yedinobojie” digän kitabın. Ä bu kitap barı tik 2004-yılda ğına şundıy “däräcä” alğan. Ä tentü 2003-yılda bulğan. Şulay uq ber kasseta tentüçelärneñ iğtibarın cälep itkän – anda Çeçenstan suğışı waqiğaları çağıldırılğan. Ruslan Kamalov äytüençä, bu kasseta - 1995-yılğı suğışnı çağıldırğan televizion tapşıru yazması, anı ul Mäskäwdä satıp alğan bulğan.
Vaxxabizm digän qaraçqı belän tanışlığı bulğan Ruslannan prokuror Zimanıñ soñğı belderüe turında fikeren soradım. Anıñ fikerençä, talawçı-keşe üterüçelär törkemen “Djamaat” dip atawnıñ oyıştırılğan provokatsiä buluı da ixtimal. Mäsälän, aqıl üseşe say bulğannarnı cıyıp, yäki beräm-beräm “tärbiäläw” öçen maxsus kilüçelär buluı. Üzeneñ dä şundıy “şaqmaqbaş” yäşüsmerlärne oçratqanı bar ikän. Alar menä närsägä inanğannar. İmeş, mäçetlärdä möşriqlär genä namaz uqilar. Bezneñ öçen ber genä Qanun bar – ul da bulsa Qor'än-Kärim. Barı tik anıñ nigezendä genä yäşärgä kiräk. Ä mäçetlärneñ räsmi xaqimiät tarafınnan raslanğan Ustav buyınça yäşäwe – Qor'ängä xıänät itü ul. Şulay uq şähärdä xatınnarına päräncä kiderep, öydä genä namaz uquçılar da bar. Alar fikerençä, rizıqnı östälgä quyıp, urındıqqa utırıp aşaw da möşriqlek ikän – idändä utırıp qına aşarğa kiräk.
Ä kem alarnı moña öyrätkäne mäğlüm tügel. Menä şunıñ belän raslıy Ruslan Kamalov üz süzlären. Çönki, di ul, “utsız töten bulmıy”. Kem ut qabızğanı ğına qarañğı. Menä şulardır inde İslam dineneñ çın doşmannarı – möselman bulıp sanalıp, islam dineneñ abruyın töşerüçelär.
Ruslan şulay uq Ben Ladennı da Qarlson kebek äkiäti personaj dip atadı. Çönki anıñ isemennän ni genä eşlänmäsen – barısı da İslam dinenä qarşı yunältelgän.
UL'YAN QALASI, AYRAT İBRAHİM
