Accessibility links

Кайнар хәбәр

Novosibirskida törki xalıqlar festivale


Novosibirski şähärendä 19-20nçe noyäber könnärendä törki xalıqlarnıñ duslıq festivale ütte. Ul Novosibirski, Tomski, Kemerova, Omski töbäklärendä, Saxa respublikasında, Altay krayında yäşäwçe - tatarlarnı, başqortlarnı, qazaxlarnı, teleutlarnı, töreklärne azerbäycannarnı, törekmännärne, qırğızlarnı, üzbäklärne, altay xalıqların häm başqa törkilärne bergä tupladı.

Festival' “Seber çäyxanäse” dip isemlängän ide. Anda 300dän artıq törle millät wäkilläre qatnaştı. Şulay uq törle millätlärdän bulğan tamaşaçılarnıñ sanı 2 meñnän artıp kitte. Festival'neñ töp oyıştıruçısı Novosibirskinıñ tatar mädäniät üzäge buldı. Döres oyıştıru eşlärendä başqa milli oyışmalar da aktiv qatnaştı. İğänaçelär dä törle millätlärdän buldılar . Ölkä häm şähär xakimiätläre yärdämne matdi yaqtan da, metodik yaqtan da kürsättelär. ”Totılğan çığımnarnıñ küp öleşe xakimiät grantları isäbennän buldı”, - di tatar mädäniät üzäge citäkçese Roza Tixomirova.

Festival' xacätlärenä şähärneñ qayber binaları - kraynı öyränü muzeyı, Gennadi Zavaloqin isemendäge milli mädäniätlär üzäge, Çexov isemendäge kitapxanä, “Tözüçelär” mädäniät sarayı tüläwsez birelde.

Festival'ne açu seremoniäse Novosibirskinıñ kraynı öyränü muzeyında ölkä häm şähär xakimiätläre wäkilläre qatnaşlığında ütte. Şunsı da iğtibarğa layıq, xakimiät wäkilläre festival'neñ açu yäki yabu seremoniälärendä genä kürenep qalmadılar, ä barlıq çaralarda da başınnan axırına qädär buldılar, kiñäşläşü-fiker alışularda aktiv qatnaştılar. Ölkä mädäniät departamentı citäkçese Valeri Brotskiy festival'ne açu seremoniäsendä yasağan çığışında, mondıy çaralarnıñ xalıqlarnı berläşterüdä zur urın totuına basım yasadı.

Festival'dä qatnaşuçılar ber uñaydan muzeyda törki xalıqlarğa bağışlanğan kürgäzmälär belän tanıştılar, qazax, tatar, äzerbäycan, altay xalıqlarınıñ yäşäyeşen, könküreşen çağıldırğan ekspozitsiälär qaradılar.

Festival' Zavaloqin isemendäge milli mädäniätlär üzägendä däwam itte. Anda küp xalıq qatnaşlığında “Törki çibäre” konkursı uzdı. Tatar, qazax, yaqut, äzerbäycan millätlärennän bulğan qızlar, üzara yarışıp, üz xalıqlarınıñ milli kiemnären, rizıqların, yolaların, cır-biülären kürsättelär. Yarışlarnı ölkä häm şähär mädäniät idäräläre belgeçlärennän torğan märtäbäle jyuri bilgeläde. Näticädä, törki çibäre dip, äzerbäycan qızı Anjelika Gurbanova tabıldı. Konkursta qatnaşqan qızlarnıñ barsına da televizor, muzıykal' üzäk, videomagnitofon, mikrodulqınlı miç kebek qimmätle büläklär birelde.

Konkursta tatar qızlarınnan - Zölfiä Äxmätğaräyeva häm Äl'mirä Mirgayazova qatnaştı. Yarışta Zölfiä 2nçe urınnı yawladı. Aña “Altın qullı qız” iseme dä birelde. Äl'mirä isä “Söykemle qız” isemenä layıq buldı.

Älege üzäktä çibärlär konkursı belän berrättän milli rizıqlar kürgäzmsäse eşläde. Ayırım öställärdä tatar, yaqut, qazax, uyğur xalıqları rizıqları quyılğan ide. Alarnı qarap ğına tügel, tatıp qararğa da mömkin buldı.

Festival'neñ ikençe könendä tügäräk östäl söyläşüe qaralğan ide. Ul milli mädäniätlär bülege bulğan Çexov isemendäge kitapxanädä bardı. Tügäräk östäl artında törle millättän bulğan belgeçlär, tarixçılar, ekologlar häm başqa ğalimnär oçraştılar. Alar törki xalıqlarnıñ mädäniätlären, tellären, ğöref-ğädätlären, yolaların saf kileş saqlaw turında süz alıp bardılar. Bu eştä dinneñ häm ğailäneñ ähämiäte zur buluına basım yasadılar.

Rusiä fännär akademiäseneñ Novosibirski filologiä institutınıñ äydäp baruçı fänni xezmätkäre Yevgenia Kuz'mina “Seber yağı häm Yıraq Könçığış xalıqlarınıñ fol'klorı häykälläre” digän 63 tomnan torğan xezmät basılıp çığarıla başlawı turında bäyän itte. Bu akademik seriädä seber törkilärenä bağışlanğan tomnarnıñ ber öleşe inde dönya kürde – dide ul. Anıñ süzlärençä, seber tatarları fol'klorına 2 tom bağışlanğan. “Ämma bu tomnar buyınça eş zur awırlıqlar belän bara, belgeçlär häm muzıykal' quşımtalar öçen materiallar citeşmi”- dide Kuz'mina xanım.

Ber uñaydan, Çexov isemendäge bu kitapxanädä milli ädäbiätlär bülege eşläwe turında da äytergä kiräk. Milli ädäbiätlär bülege monnan 7 yıl elek tatar mädäniät üzäge initsiativası belän açılğan. Annan soñ başqa milli oyışmalar da üz büleklären buldıra, kitaplar tuplıy başlağannar. Bügenge köndä kitapxanädä 12 millät xalqı bülege bar. Törle tellärdä kitaplar, gazeta - jurnallar tuplanğan. Şunsı iğtibarğa layıq, gazeta-jurnallarğa yazılu ölkä byudjetına kertelgän. Tatar milli mädäni moxtariäte räistäşe Mödäris Abakirov süzlärençä, tatarlar bülegendä kitaplar da, waqıtlı matbuğat tä, uquçılar da başqalarnıqına qarağanda kübräk ikän.

Törki xalıqlar duslığı festivale tatar mädäniät üzäge urnaşqan “Stroitel'” mädäniät sarayında zur konsert belän tämamlandı. Oyıştıruçılar konsert programmasın eçtälekle häm qızıqlı itep tözegännär ide. Programmada festival'dä qatnaşqan barlıq milli kollektivlarğa da urın birelgän. Här kollektivnıñ çığışı ayırım blok itep, programmağa kertelgän. Bu kollektivlarğa üz milläteneñ cır-iyülläre, milli kiemnäre, uyın qoralları belän tamaşaçılarnı kiñräk tanıştırırğa mömkinlek birde. Yaqutlar çığışı büre ulawın, at keşnäwen, qoş sayrawın, urman şawlawın häm başqa tabiğät tawışların xäterlätte, Altay xalıqlarınıñ buğaz belän cırlawları, teleutlarnıñ qubızda uynawları tamaşaçılarnı soqlandırdı.

Törki xalıqlarnıñ duslıq festivale “Läysän” ansamble başqaruında “Seber gimnı” belän tämamlandı. Soñınnan kollektivlarğa istälekle büläklär, räxmät käğäzläre birelde. Qatnaşuçılar cawap çığışlarında oyıştıruçılarğa räxmätle buluları turında äyttelär, oçraşudan qänäğät qaluların belderdelär, mondıy çaralarnıñ törki xalıqlarnı berläşterüdä ähämiäte zur buluına tağın ber qat basım yasadılar.

Saniä Mirxaleeva. . Omski

XS
SM
MD
LG