Accessibility links

Кайнар хәбәр

"Moscow Times": Putinneñ ğämälgä aşmaslıq xıyalı


Ukrainada ikençe tur prezident saylaularında cirle xakimiätlärneñ Kremlneñ yaqlauı belän näticälärne falsifikatsiäläve , Russiäneñ aftoritar prezidentı belän Könbatış arasında dürt yılğa suzılğan mäxäbätne özde. Bu xaqta Mäskävdäge belgeç Pavel Felgenhaurneñ Moscow Timesta basılıp çıqqan "Putinneñ ğämälgä aşmaslıq xıyalı" dip atalğan maqäläsendä äytelgän.

Felgenhauerneñ fikerençä, prezident Vladimer Putin rejimınıñ çın yözen täväkkälek kürsätkän Russiä jurnalistları, keşe xoquqları häm demokratiäne yaqlauçı aktivistlar cämağätçelekkä faş ittelär inde. Tik Könbatış moña qolaq salmadı. Könbatışnıñ säyäsät häm käsep citäkçeläre Putinneñ qayber aktivlığına qızğanıç beldersälär dä, xalıqara terrorğa qarşı köräş alar öçen berençel urında tordı. Kreml dä cavap itep vaqıtı vaqıtı belän alarğa aqça qazanu yäisä yätimnärne balalıqqa aluğa yardäm itte. Sovet çorında Putin çit il agentların rekrutlau belän şäğellängän KGB ofitserı ide. Prezident bulğaç ul şuşı professional belemen Könbatış citäkçelären berber artlı rekrutlau öçen faydalandı. Soñğı çiktä Könbatış opportunizmı Putin här närsäne eşli ala digän täsir qaldırdı. Kreml Russiä Könbatış qäğidäläre qağılmağan mäxsus xäldä digän pozitsiädä tordı. Putinne tänqitläv Russofobiä yäisä Berezeovskiy häm Xodorkovskiylar finansiälgän propoganda digän mif taratıldı. Politik yaqtan totnaqlı, tizlek belän täräqqi itüçe Russiä yaqında Könbatışnıñ berektäşe bula alaçaq digän xıyal xasıyl itelde. Berektäşleklär urtaq qimmät häm mänfäğätlärdän tua. Bügenge Russiädä isä Könbatışnıñ qimmätläre, demokratiäse häm qanun xakimiäte yuqqa çığarıldı. Putin ber vaqıtta da Könbatış belän berektäşlek tözärgä niätlänmäde. AQŞ häm başqa Könbatış illäreneñ sintäber 11 fäciğäsennän soñ, NATO-Russiä Sovetı kebek formal berektäşlek tözü tırışlıqlarına Mäskäv iğtibar itmäde. Könbatış keşeläre äle dä Russiädä xärbi häm tışqı säyäsät ölkäsendä ber kem dä Kreml telägenä qarşı eşli almauın añlap citä almıylar. Putin iqtisadnı moderenlaştıru öçen Könbatış texnologiäsen häm kaitalın alırğa tırıştı. Ul Russiä G-8 häm Dönya Sävdä Oyışmasında ağza bulsın dip teläde. Kreml Könbatış BDB illäreneñ Russineñ täsir zonasına kerüen tanısın dip tä teläde. Cavap itep Putin demokratiä häm monıñ belän bäyläneşle ölkälärdä tieşle närsälär äytergä riza ide. Könbatış moña aldandı. Läkin, ul Ukraina belän Görcstannı Russiägä tapşırmadı. AQŞ 2003-nçe yılda Ğıraqqa kergäç, Russiä Fransiä häm Germaniä belän anti-suğış berektäşlek tözede. Bu Kremlgä Xodorkovskiynı izü häm demokratiä täcribäsen tuqtatu öçen xäräkät ireklegen birde. Görcstan häm Ukraina östennän kontrol urnaştıru öçen adımnar atlandı. Könbatış monıñ belän, bigeräk tä Ukaina mäsäläsendä kileşmäven belderde. Ber kemneñ dä ber nindi şartlarda da Görcstan yaki Ukrainanı Russiädän saqlau öçen xärbi intervensiä yasamayaçağı kön kebek açıq. Demokratiä yaqlı xäräkätne bastıru öçen 1968-nçe yılda Çexoslovakiägä tankalar cibärügä kitergän Brejnevneñ sotsialistik illärneñ suverenlığı çiklängän digän doktrinası BDB illärendä äle dä üz köçendä. Tik Putin Russiäseneñ çit illärne basıp totu öçen tankalar cibärerlek xärbi quäte yuq. Xätta Çeçnäne dä kontrol itep bulmıy. Yaqınça 50 milion ğısyançı xalqı bulğan Ukrainada närsägä ireşä alırbız ikän? Başqalar belän bergä min dä Russiädä xärbi reformalar ütkärergä kiräk dip inde 10 yıldan artıq söyläp toram. Läkin, xäzer Kreml bu täqdimgä qolaq salmağanı öçen üzebezne bäxetle dip xisaplağa tieşbez. Reformalanmağan xärbilär Putinneñ imperianı torğızu xıyalın ğämälgä quyarlıq xäldä tügel. Niçek kenä qarama, revizionist Russiä , yañadan torğızılaçaq Sovetlar Berelegenä qarağanda küpkä yaxşıraq digän fikerdä xärbi mäsälälär buyınça bäysez belgeç Pavel Felgenhauer.

Färit İdelle, Praga.
XS
SM
MD
LG