Belgeçlär farazlarına qarağanda Üzäk Aziädä 500 meñnnän artıq enädä utıruçı narkoman bar. Alarnıñ bik kübese şuluq enäne qullana häm AİDS virusınıñ küçü taraluına säbäp bula. Almatada 31 yäşlek Saşa:
(Audio) Bezdä alay dip äytü kileşmäsä dä min narkoman.
Belgenegezçä bu AİDSqa alıp bara. AİDS virusı censi mönäsäbät, yäki infeksiälängän qan belän küçä, übeşü, qoçaqlaşu, tabaq sawıttan virus küçmi. Almatada eçke eşlär ministırlığı süzçese Arman Zusanbay:
(Audio) Üzäk Aziädä AİDS virusı narkomanlarnıñ şuluq enäne qullanuı säbäple küçä di.
BMOnıñ AİDSqa qarşı köräşüçe bülekçäse AİDS farazlarına qarağanda Üzäk Aziädä 32meñ AİDSlı yäşi, şularnıñ 16500 Qazaxstanda, 11000 Üzbäkstan 3900 Qırğızıstan ,200 Tacikstan häm Törkmänstanda yäşi. Almaatada UNAİDS programması xezmätkäre Aleksander Kossuxin virus yoqtırğan keşelärneñ zur öleşe 30dan yäşräk di:
(Audio) Virus bigräk tä seks xezmätkärläre arasında taralğan (alarnıñ bik kübese narkomannar).
Virusnıñ censi mönäsäbät belän taraluı da artıp bara. Başqa ber fenomen isä yaña yoqtıruçılar arasında xatın qızlar sanınıñ artuı. Misal öçen Qazaxstanda 2001 yılda AİDS yoqtıruçılarnıñ 19%ın xatın qızlar täşkil itsä 2004 yılda bu san 31% citte.
Enädä utıruçı narkomannar belän seks arasında bağlanış bar. Karaganda,Pavlodar Çimkent häm Uralskidä faxişälär arasında ütkärelgän tikşeränülär alarnıñ 14% ä enädä utıruçılarnıñ 42% narkotika öçen cinese mönäsäbätkä riza buluın kürsätä.Qazaxstanda 2004.yılda terkälgän virusnı yaña yoqtıruçılarnıñ 25% añı cinese mönäsäbät yulı belän alğan.İldä az sanda kondom qullanıluı da moña işarä bulıp tora. 15 belän 24 arasındağı yäşlärneñ 58% ğına kondom qullanuın beldergän.
Awıl cirlärennän şähärgä küçü dä AİDS virusınıñ xalıq arasında taraluın arttıra.Kossuxin bu bigräktä yarlı Tacikstanda problema bulıp tora di:
(Audio) Tacikstanda ber million çaması keşe aqça qazanu öçen Rusiä häm BDBnıñ başqa illärenä kitä. Migrantlar faxişälär belän elemtä näticäsendä ciñellek belän çirne yoqtıra.Tacikstanda sifilis bigräk tä awıl cirlärendä öygä qaytqan migrant eşçelär säbäple cäyelä.
Bu yaqlarda tağı tuberkuloz häm AİDS yış qına bergä bula ala. Bu AİDS belän däwalanunı qıyınlaştırğan kebek çığımnarnı arttıra häm yış qına ülemgä alıp bara. AİDS belän çirläwçelär ğailä, yaqınnarı öçen bik zur borçıluğa säbäp bulsada anıñ iqtisadqa potensial täsire dä bik zur bulaçaq Dönya Bankınıñ küptän tügel iğlan itkän faraz-täxminnärenä qarağanda AİDS şulay cäyelergä däwam itsä 2015 nçe yılda Qazaxstan häm Qırğızıstannıñ iqtisadi üseşe 10% ä Üzbäkstannıñ 21% kimiäçäk.
Ämma äle dä xökümätlär AİDSnıñ cäyelüenä qarşı çaralar kürsä , däwalawnı arttırsa yaman näticälärne üzgärtü mömkin UNAİDSnıñ direktorı Peter Piot Brükseldä jurnalistlarğa 2004nçe yıl turında mäğlümät birgändä bolay dide:
(Audio) Arta barğan sanda illär bigräk tä könçığış Afrika, Kambojia, Tailand, Brazilyada AİDS yoqtıruçılar sanı kimede. Dönyada AİDSqa qarşı köçle köräş barsa da, min älegä könçığış Yevropa häm Üzäk Aziä öçen şuluq närsäne äytä almim.
UNAİDS xisabında Qazaxstanda çirneñ progresın aqrınaytqan däwalanu 5%tan da azıraq xästägä mömkin dip äytelgän.Epidemiä turında tämam yalğış mäğlümät tä kiñ taralğan.Dönya Bankınıñ Qırgızstanda ütkärgän fiker beleşüdä fiker soralğannarnıñ 98% çir turında işetkän. Şulay da 15 belän 29 yäş arasındağılarnıñ 50% AİDS übeşü yulı belän küçä disä 30% şuluq bülmädä utırsan da AİDS belän çirli alasın digän
Färidä Xämid
(Audio) Bezdä alay dip äytü kileşmäsä dä min narkoman.
Belgenegezçä bu AİDSqa alıp bara. AİDS virusı censi mönäsäbät, yäki infeksiälängän qan belän küçä, übeşü, qoçaqlaşu, tabaq sawıttan virus küçmi. Almatada eçke eşlär ministırlığı süzçese Arman Zusanbay:
(Audio) Üzäk Aziädä AİDS virusı narkomanlarnıñ şuluq enäne qullanuı säbäple küçä di.
BMOnıñ AİDSqa qarşı köräşüçe bülekçäse AİDS farazlarına qarağanda Üzäk Aziädä 32meñ AİDSlı yäşi, şularnıñ 16500 Qazaxstanda, 11000 Üzbäkstan 3900 Qırğızıstan ,200 Tacikstan häm Törkmänstanda yäşi. Almaatada UNAİDS programması xezmätkäre Aleksander Kossuxin virus yoqtırğan keşelärneñ zur öleşe 30dan yäşräk di:
(Audio) Virus bigräk tä seks xezmätkärläre arasında taralğan (alarnıñ bik kübese narkomannar).
Virusnıñ censi mönäsäbät belän taraluı da artıp bara. Başqa ber fenomen isä yaña yoqtıruçılar arasında xatın qızlar sanınıñ artuı. Misal öçen Qazaxstanda 2001 yılda AİDS yoqtıruçılarnıñ 19%ın xatın qızlar täşkil itsä 2004 yılda bu san 31% citte.
Enädä utıruçı narkomannar belän seks arasında bağlanış bar. Karaganda,Pavlodar Çimkent häm Uralskidä faxişälär arasında ütkärelgän tikşeränülär alarnıñ 14% ä enädä utıruçılarnıñ 42% narkotika öçen cinese mönäsäbätkä riza buluın kürsätä.Qazaxstanda 2004.yılda terkälgän virusnı yaña yoqtıruçılarnıñ 25% añı cinese mönäsäbät yulı belän alğan.İldä az sanda kondom qullanıluı da moña işarä bulıp tora. 15 belän 24 arasındağı yäşlärneñ 58% ğına kondom qullanuın beldergän.
Awıl cirlärennän şähärgä küçü dä AİDS virusınıñ xalıq arasında taraluın arttıra.Kossuxin bu bigräktä yarlı Tacikstanda problema bulıp tora di:
(Audio) Tacikstanda ber million çaması keşe aqça qazanu öçen Rusiä häm BDBnıñ başqa illärenä kitä. Migrantlar faxişälär belän elemtä näticäsendä ciñellek belän çirne yoqtıra.Tacikstanda sifilis bigräk tä awıl cirlärendä öygä qaytqan migrant eşçelär säbäple cäyelä.
Bu yaqlarda tağı tuberkuloz häm AİDS yış qına bergä bula ala. Bu AİDS belän däwalanunı qıyınlaştırğan kebek çığımnarnı arttıra häm yış qına ülemgä alıp bara. AİDS belän çirläwçelär ğailä, yaqınnarı öçen bik zur borçıluğa säbäp bulsada anıñ iqtisadqa potensial täsire dä bik zur bulaçaq Dönya Bankınıñ küptän tügel iğlan itkän faraz-täxminnärenä qarağanda AİDS şulay cäyelergä däwam itsä 2015 nçe yılda Qazaxstan häm Qırğızıstannıñ iqtisadi üseşe 10% ä Üzbäkstannıñ 21% kimiäçäk.
Ämma äle dä xökümätlär AİDSnıñ cäyelüenä qarşı çaralar kürsä , däwalawnı arttırsa yaman näticälärne üzgärtü mömkin UNAİDSnıñ direktorı Peter Piot Brükseldä jurnalistlarğa 2004nçe yıl turında mäğlümät birgändä bolay dide:
(Audio) Arta barğan sanda illär bigräk tä könçığış Afrika, Kambojia, Tailand, Brazilyada AİDS yoqtıruçılar sanı kimede. Dönyada AİDSqa qarşı köçle köräş barsa da, min älegä könçığış Yevropa häm Üzäk Aziä öçen şuluq närsäne äytä almim.
UNAİDS xisabında Qazaxstanda çirneñ progresın aqrınaytqan däwalanu 5%tan da azıraq xästägä mömkin dip äytelgän.Epidemiä turında tämam yalğış mäğlümät tä kiñ taralğan.Dönya Bankınıñ Qırgızstanda ütkärgän fiker beleşüdä fiker soralğannarnıñ 98% çir turında işetkän. Şulay da 15 belän 29 yäş arasındağılarnıñ 50% AİDS übeşü yulı belän küçä disä 30% şuluq bülmädä utırsan da AİDS belän çirli alasın digän
Färidä Xämid