Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ukrainadağı säyäsi täräqqiät Üzäk Aziä illäre öçen sabaq bula alamı?


Ukrainadağı säyäsi krizisnı bu könnärdä zur iğtibar belän Üzäk Aziä dä küzätä. Kiläse öç ayda bu töbäkneñ beryulı dürt respublikasında parlament saylawları ütäçäk. Ukrainada bulğan xällär Üzäk Aziädä saylawlarına nindi yoğıntı yasıy ala?

Uzğan yıl Gruziä prezidentı Eduard Şevarnadzenı çigenergä mäcbür itkän "gölçäçäk inqilabı" Üzäk Aziädä demokratik üzgäreşlär telägän oppozitsiä törkemnärendä zur qızıqsınu uyatqan ide. Bu könnärdä Kiev uramnarında meñlägän keşeneñ demokratiä dawlap tınıç qarşılıq belderüe Üzäk Aziä illärendä yänä ömet xisläre uyattı.

Üzbäkstannıñ oppozitsiädäge Erk demokratik partiäseneñ sörgendäge citäkçese Möxämmät Salih Azatlıqqa üzeneñ xislären citkerde:

Audio (Möxämmät Salih)

"Bez Ukraina oppozitsiäseneñ demokratiä öçen köräşen xuplıybız. Ukrainanıñ demokratik köçläre köräşneñ berençe möxim öleşen namuslı ütte. Bez alarğa ciñü telibez. Bu – ireklekkä ışanıçın yuğaltmağan başqalar öçen dä ciñü bulaçaq."

Qazaxstannıñ oppozitsiä törkeme bu könnärdä Ukrainada Viktor Yuçenko tarafdarlarınıñ alımnrın öyrände. Törkem wäkile Tolen Toxtasınov süzlärençä, Gruziädäge "gölçäçäk inqilabı" häm Ukrainadağı protest xäräkäte Qazaxstanda 2007dä ütäçäk prezident saylawlarına ürnäk bula ala:

Audio (Tolen Toxtasınov)

"Ukraina oppozitsiäse yartı yıl elek berläşte häm prezidentlıqqa urtaq namzät itep Yuçenkonı sayladı. Bez, Qazaxstan oppozitsiäse xäzer şul uq yulda."

Yevropa Berlege häm Quşma Ştatlar Ukrainadağı prezident saylawları demokratiä taläplärenä turı kilmäde dip tänqitläp çıqtı. Qazaxstan, Üzbäkstan häm Qırğızstan isä, Rusiä belän bergä, räsmi näticälärne tanıdı. Qazaxstan prezidentı Nursoltan Nazarbaev premier-ministr Yanukoviçqa, sezneñ ciñüegez Ukraina xalqınıñ berdämlek, demokratik häm iqtisadi täräqqiät saylawı bulıp tora, digän xat yulladı.

Şul uq waqıtta Üzäk Aziä räsmilären, Gruziä häm Ukraina oppozitsiäse qullanğan alımnarnı qayçan da bulsa alarnıñ üzlärenä dä tatırğa turı kilmäsme digän soraw borçıy bulsa kiräk. Qırğızstan prezidentınıñ idarä başlığı urınbasarı Canuzakov äfände Azatlıqqa birgän äñgämäsendä Ukraina oppozitsiäse alımnarına kisken tänqit belderde:

Audio (Canuzakov)

"Saylaw näticälären köçtän çığaru maqsatı belän, keşelärne uramğa çığarıp, namayışlar oyıştıru – qanunsız ğämäl."

Törkmänstan räsmiläre Ukraina saylawlarına ber reaksiä dä beldermäde. İsemen äytergä telämägän Törkmänstan watandaşı Azatlıqqa äytüençä, däwlät tarafınnan kontrol itelgän mäglümät çaraları Ukrainadağı xällärne, ğömümän, kürmämeşkä sabışqan:

Audio (Törkmänstan watandaşı)

"Törkmän xalqı döreslek häm Viktor Yuçenko yaqlı. Döresen äytkändä, Törkmänstannıñ mäglümät çaraları Ukrainadağı xällärne yaqtırtmadı. Radio häm televideniedä cır da biyü."

Sintäberdä Qazaxstanda parlament saylawları küp sanlı xärämläşülär belän ütte dielsä dä, anıñ näticäläre xalıqta zur rizasızlıq uyata almadı. Ämmä Qazastannıñ oppozitsiädäge Aq Col partiäse räistäşe Alixan Baimenov süzlärençä, xäzer Ukraina bar elekke Sovet respublikaları öçen ürnäk bula ala:

Audio (Alixan Baimenov)

"BDBnıñ başqa xakimiätläre xäzer bu xällärdän sabaq alırğa tieş bulaçaq. Xakimiät üze qanun ütäsä genä, köndäşlärennän şunı taläp itä ala. Ukraina oppozitsiäse bik oyışqan häm bik cawaplı."

Ukrainanıñ demokratik köçlärenä ber köçle xäräkätkä oyışu öçen berniçä yıl kiräk buldı. Üzäk Aziädäge demokratik köçlär xäzer şuşı täcribäne öyränä.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG