Human Rights Watchnıñ xisabında 64 ildä keşe xoquqlarınıñ bozıluı turında belderelsä dä ayrım iqtibar AQŞnıñ soraw alu säyäsätenä birelä häm bu fundamental xoquq standartların zäğiflätä dip äytelä. Xisabta tağı bolay dielgän: Kuba- Guantanamodağı AQŞ xärbi bazasında totılğan 550 äfgan häm ğıraqlı totqınğa kürsätelgän möğämälä şulayuq qayber totqınnarnıñ yuğaluı borçılu tudıra ,Bush administratsiäse terrorda şiklänelgän keşelärne tän cazası praktikası alıp barğan illärgä soraw alu öçen cibärüdän waz kiçmägän kebek soraw aluda cäberläwneñ barlıq formaların kire qaqmıy..
Monıñ näticäsendä dönyada xoquq standartları nıq töşte.
Human Rigts Watch direktorı Kenneth Roth radiobızğa birgän ängämädä xisab, cäberläwne tän cäzasın xalıqara tıyu häm AQŞnı yañadan keşe xoquqlarınıñ ışanıçlı yaqlawçısı xälenä qaytaru mäqsatın quya dip äytte . 550çaması keşe ğäyepläw quyılmıy inde 3 yıl çaması Guantanamoda totıla. AQŞ xökümäte alarnı''doşman suğışçlar'' sıynıfına quya. Şulay itep alar Jeneva konvensiäse belän saqlanğan suğış äsirenä qarağanda azıraq legal xoquqlarğa iä.
AQŞta Yustitsiä ministırına namzät Alberto Gonzales Senatta ütkärelgän tıñlawlarda ni öçen administratsiäneñ konvensiäneñ ütälüenä qarşı qarar qabul itüen bolay dip añlattı.
Alberto Gonzales(audio)
Jeneva Konvensiäsen ğämälgä quyu bezne totqınnarnı bergä ber tübä astına quyarğa mäcbür itär ide, bu isä totqınnarğa mäğlümät urtaqlaşu,üz xikäyälären koordinatsiäläw , şulayuq saqçılarğa höcüm oyıştıru öçen plannar yasaw mömkinçelegn birer ide. Bu alarğa imunitet birer, bilgele suğış cinayätlärendä xökem itelmäwgä kiterer ide
AQŞ xärbiläre totqınnarğa yaxşı möğämälä kürsätüen beldersä dä irekkä çığarıluçılar cäberländek di. FBİnıñ küptän tügel genä könkürgän dokumentında Guantanamoda soraw aluçı xärbilär cäberläw metodları qullandı dip äytelä. Saqlanu ministırlığı mäğlümätenä qarağanda Abu Graib cäncalında 137 xärbigä totqınnarnı cäberläw yäki mısqıllawı säbäple törle cazalar birelgän häm tikşerülär däwam itä. Human Rigts Watch Bush administratsiäsen älege çaralardan ayrım mäxsus prokuror bilgelärgä çaqıra. Bu prokuror totqınnarnı cäberläw, keşeleksez möğämälä kürsätü yäki kimsetü kebek eşlär öçen yuğarı däräcädäge cawaplını tabu belän şägellänäçäk. Oyışma diretorı Roth Guantanamo yäki Abu Graibtağı xällär başqa illär misal öçen Rusiä xökümäte öçen keşe xoquqların çitkä qağunı qulaylaştırdı di Mäskäw Çeçnädä bulğan xällär öçen tübän xärbilär ğäyepli di
Kenneth Roth (audio)
Bu 2 mäsälädä häläqät bulıp tora totrıqsız, rätsez xökümätlär xoquq bozular turındağı tänqitlärgä xäzer yaña sıltaw taptı şulayuq traditsion räweştä keşe xoquqlarının in möhim yaqlawçısı AQŞnıñ moral aftoritetın zäğiflätte
Ütkän yıl AQŞ BModa keşe xoquqları komissiäsendä Sudannı çittä totırğa tırıştı häm Ğomumi Mäclestä Belarusnıñ keşe xoquqları säyäsäten tänqitlägän rezolutsiä äzerläde . Här ike ilneñ diplomatları Abu Graib häm Guantanamoga işarä itep AQŞnı ike yözlelektä ğäyepläde anıñ här ike inisiativası da uñışsız buldı. Ronald Reagan häm ölkän G.Bush administratsiäsendä yustitsiä ministırlığında eşlägän Waşingonda urnaşqan xoquqçı Lee Casey mäxsus prokuror kiräk tügel dip äytsä dä ul Abu Ghraib cäncalınıñ Amerika abruyına zian kiterüen tanıy. Hiç şiksez Abu Ghraib eşlärne nıq qıynlaştırdı bu keşelär suğış waqıtnda milli mänfäğätkä zur zian kiterde .Alar bik qatı cezalandırılırğa tieş dip söyli Lee Casey. 11nçe sintäberdän soñ AQŞ terrorğa qarşı suğış başlattı häm terrorçı yäki terrorçı buluda şiklänüçelärgä qarata möğämälädä xalıqara qanunda yaña prinsıplar kiräk dip basım yasadı. Ämma Human Rights Watch AQŞları keşe xoquqları prinsıplarına xıyanät itte dip qarıy . färidä xämit
Alberto Gonzales(audio)
Jeneva Konvensiäsen ğämälgä quyu bezne totqınnarnı bergä ber tübä astına quyarğa mäcbür itär ide, bu isä totqınnarğa mäğlümät urtaqlaşu,üz xikäyälären koordinatsiäläw , şulayuq saqçılarğa höcüm oyıştıru öçen plannar yasaw mömkinçelegn birer ide. Bu alarğa imunitet birer, bilgele suğış cinayätlärendä xökem itelmäwgä kiterer ide
AQŞ xärbiläre totqınnarğa yaxşı möğämälä kürsätüen beldersä dä irekkä çığarıluçılar cäberländek di. FBİnıñ küptän tügel genä könkürgän dokumentında Guantanamoda soraw aluçı xärbilär cäberläw metodları qullandı dip äytelä. Saqlanu ministırlığı mäğlümätenä qarağanda Abu Graib cäncalında 137 xärbigä totqınnarnı cäberläw yäki mısqıllawı säbäple törle cazalar birelgän häm tikşerülär däwam itä. Human Rigts Watch Bush administratsiäsen älege çaralardan ayrım mäxsus prokuror bilgelärgä çaqıra. Bu prokuror totqınnarnı cäberläw, keşeleksez möğämälä kürsätü yäki kimsetü kebek eşlär öçen yuğarı däräcädäge cawaplını tabu belän şägellänäçäk. Oyışma diretorı Roth Guantanamo yäki Abu Graibtağı xällär başqa illär misal öçen Rusiä xökümäte öçen keşe xoquqların çitkä qağunı qulaylaştırdı di Mäskäw Çeçnädä bulğan xällär öçen tübän xärbilär ğäyepli di
Kenneth Roth (audio)
Bu 2 mäsälädä häläqät bulıp tora totrıqsız, rätsez xökümätlär xoquq bozular turındağı tänqitlärgä xäzer yaña sıltaw taptı şulayuq traditsion räweştä keşe xoquqlarının in möhim yaqlawçısı AQŞnıñ moral aftoritetın zäğiflätte
Ütkän yıl AQŞ BModa keşe xoquqları komissiäsendä Sudannı çittä totırğa tırıştı häm Ğomumi Mäclestä Belarusnıñ keşe xoquqları säyäsäten tänqitlägän rezolutsiä äzerläde . Här ike ilneñ diplomatları Abu Graib häm Guantanamoga işarä itep AQŞnı ike yözlelektä ğäyepläde anıñ här ike inisiativası da uñışsız buldı. Ronald Reagan häm ölkän G.Bush administratsiäsendä yustitsiä ministırlığında eşlägän Waşingonda urnaşqan xoquqçı Lee Casey mäxsus prokuror kiräk tügel dip äytsä dä ul Abu Ghraib cäncalınıñ Amerika abruyına zian kiterüen tanıy. Hiç şiksez Abu Ghraib eşlärne nıq qıynlaştırdı bu keşelär suğış waqıtnda milli mänfäğätkä zur zian kiterde .Alar bik qatı cezalandırılırğa tieş dip söyli Lee Casey. 11nçe sintäberdän soñ AQŞ terrorğa qarşı suğış başlattı häm terrorçı yäki terrorçı buluda şiklänüçelärgä qarata möğämälädä xalıqara qanunda yaña prinsıplar kiräk dip basım yasadı. Ämma Human Rights Watch AQŞları keşe xoquqları prinsıplarına xıyanät itte dip qarıy . färidä xämit