Accessibility links

Кайнар хәбәр

Xacnıñ tarixı häm mäğnäse


İslamnıñ 5 bağanasınnan berse bulğan xac här möselmanğa farız bulıp tora .Yıl sayın zilhiccä ayında Suğut Ğäräbstäneneñ izge Mäkkä şährendä dönyanıñ in zur cıyını ütä.Bıyıl da Mäkkägä kilgän 2 million çaması xacı namzäte düşämbe kiç çatır şähre MİNAĞA küçä başladı. Xacc Suğut xökümäte öçen qurqınıçsızlıq iminlek problemaları tudırsa, xacılar öçen fizik häm finans qıyınlıq bulıp tora.Möselmannar öçen xacnıñ ruxi mäğnäse zur bulsa da bu yış qına säyäsi mäqsatlar öçen qullanıla.

Xac İslamnıñ böten spektrumın tuplıy. xacılar ''ihram''dip isemländerelgän ğadi aqçärşäfkä törenä , barlıq sıynıf , mädäniät ayırmaların beterä - sufilar kebek pasifistlardan alıp al Qaida kebek jihadçılarğa qädär här kemgä ğıybadät mömkinçelege birä. Xacnıñ berençe rituale şulayuq sonğısı tawaf dip atala. Bu inde yözmännärçä keşeneñ Mäkkädäge zur caminıñ tiräsendä 7 märtäbä äylänüe bulıp tora.. Üzäk urında Qağbä tora. Alla yortı , İslamnıñ in izge ğıybadätxanäse.Möselmannar Dönyanıñ qaytöşenda genä bulmasın şuña qarap namaz uqıy.İslam traditsiälärenä qarağanda Qağbä İbraxim päygambär häm anıñ ulı İsmağil tarafınnan tözelgän, anıñ eçendäge qara taşnı inanuçılar Jibril färeştä kiterde dip äytä. İslam ğalimnäre- ulema xac här waqıtta da dini yola ide dip äytsä ikençeläre xacda säwdä-bizenesneñ dä role bar ide uylıy. Mäkkäneñ ozaq waqıt säwdä üzäge buluın onıtmasqa kiräk İslamda xac kiñ cäyelgän yola bulsa da ul säyäsi elemtlärdän dä mäxrüm tügel . Beyrutta Livan Universitetı proferorı Rizwan al Sayyid (audio)

Xacğa päygämber İbraxim çorında ğına tik dini mäqsatlı eş dip qaraldı. Şunlıqtan beräw Xz Möxämmäd waqıtında bilgele säyäsi mäqsatlar bar ide dip äytä almıy.Şulay da Päygämbärneñ Mäkkäne aluınnan soñ , inanuçılarnı berläşterüdä xacnıñ säyäsi sotsial rolı bar dip äytep bula

Möselmannarnıñ berdämlegen xac ni däräcädä çağıldıra digän sorawğa Parijda Sorbon Universitetı profesorı Burhan Galyon mondıy cawap birä (audio)

Bik zur cämğiätneñ İslam umması- ışanuçalarnıñ ber öleşe bulu möselman berdämlege ideasın köçländersä dä , bu berdämlek ber küreneş kenä , çönki çınbarlıqta islam umması säyäsi şulayuq törle dini bülgälänülär säbäple arta barğan räweştä tarala .

19nçe ğasırda küp kenä möselman illäreneñ kolonizatsiälänüe Ğosmanlı däwlätendä krizis xasıyl buluı säbäple möselman ğalimnäre yazuçıları xacnı, xacılarnıñ könbatışnıñ säyäsi häm xärbi citäkçelärenä massa küläm qarşılıq belderelgän politik waqıyğägä äyländerergä tırıştı . Ämma Ğosmanlı däwläteneñ cimerelüe İkence böten dönya suğışınnan soñ möselman illäreneñ aqrınlap bäysezlek aluı, Suğut däwläteneñ oyışuı näticäsendä Mäkkä möselmannarınıñ başqalası digän idea yuqqa çıqtı. Xac yañadan dini tabiğatenä qayttı 1970-80-nçe yıllarda İran xacnı AQŞqa qarşı protest kürgäzmäsenä äyländerergä tırıştı. Profesor Burhan Galyon Suğut Ğäräbstäneneñ iminlek çaraları kürüe, AQŞ belän yaxşı mönäsäbätlärdä toruı andıy tırışlıqlarnı yuqqa çığardı di. Galyon ( audio)

Möselmannar tügel ä İslam däwläte yäki inqilapnı yaqlawçı ayrım alğanda Ayatulla Xomeini xäräkäte kebek İslamçı xaräkätlär dini yolalarğa politik añlatma birü yağında Suğut däwläte üze bu tendensiägä qarşı çığıp xac waqıtında barlıq säyäsi cıyın-demonstratsiälärne tıydı . Xac yolasınıñ politik demonstratsiägä äylänüen telämägän möselman illäre dä konsensusqa ireşte.

Ayatulla Ali as-Sistaninıñ Kuweittäge wäkile ayatolla Sayyid Abulqasım Dibaji bıyıl üze dä xac farızın üti. Ul xac yolası mädämiät , cines, tel yäki sotsial statusqa qaramastan solıx, köç qullanmaw kündermäsen cibärä di (audio)

Çärşämbe könne ber millionnan artıq keşe berberse yanında yänäşä toraçaq häm ber tamçı qan aqmayaçaq.Bu yöräktä tuğan in zur möxäbbät söyenü kürsätä. Cıyılğan keşelär östendä berdi yk kiyemnär bulaçaq häm alar ber genä süz äytäçäk. Labbayk, Allahomma , labayk (Ya Rabbi min sine qabul itäm , sine qabul itäm) Tänrem sin bezne monda çaqırdın , bez xäzer monda sin bezgä yalanbaş häm yalınayaq kilergä quştın.Bez berberebezneñ telen dä belmibez. Xacda keşelär berbersenä möxäbbät häm söyü kündermäläre cibärä häm ala dip äytä Ayatulla Dibaji feride xämit
XS
SM
MD
LG