Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğıraqta saylawlar: xatın-qıznıñ role


Ğıraqta parlament saylawlarına 10 kön genä waqıt qalğanda iminlek säbäple äle dä küpçelek namzätlärneñ iseme cämäğätçelekkä bilgele tügel. 30 ğinwarda saylawçılar. Namzätlär isemlegendä här öçençe isemneñ xatın qız iseme buluın küräçäk. Bu Ğıraq tarixında elek bulmağan küreneş. Bu xäl yaña parlamentnıñ in kimendä 25%ın xatın qızlar täşkil itergä tieş digän taläplärgä turı kilä.

Namzätlär isemlegeneñ öçtän ber öleşen täşkil itkän xatın qızlar 30nçı ğıynuarda saylanaçaq Milli Mäcles-parlamentta möhim köç bulaçaqlar kebek kürenä. Ämma ğıraqlı xatın qız aktivistlar xatın qızlar çınlap ta köç bulaçaqmı, bu bik küp faktorlardan bäyle häm älegä açıq anıq bilgele tügel di. Ğıysyançılarnıñ saylaw äzerleklären bozu mäqsatında arttırğan häcümnäre säbäple küpçelek xatın qız namzätlär anonym bulıp qalırğa teli.BMOnıñ Ammanda urnaşqan xatın Qızlar öçen Täräqiät Fondı xezmätkäre Buşra Samarai süzlärençä Ğıraqnıñ traditsion räweştä irlärdän genä torğan möhim partiäläre sonğı atnalarda namzät isemleklärenä aşığıp xatın qız isemnären quya başladı.

Humanitar häm sotsial eşlärdä aktiv xatın qızlar, xatın qız yäki ir at profesionellär belän bäysez isemleklär oyıştıra başladı. Samarai ğıraqlı xatın qızlar üzgäreşlär öçen ömedlären bäysez xatın qızlarğa bäyle di (audio)

Ägär dä isemlek bilgele ber säyäsi partiäneñ bulsa, andağı keşelär nindi genä bulmasın säyäsi partiä astında tora. Qaybar isemleklär bäysez bu isemleklärdä cämğiätneñ törle din häm törle öleşlärennän keşelär kertelde . Minemçä parlamentta bik az deputat xatın qız xoquqların yaqlayaçaq.

İr at häm xatın qız zialılar, säyäsmen häm aktivistalardan oyışqan Watani isemle bäysez,keçkenä isemlektä torğan Hanaa Edward Al Amal isemle Ğıraq keşe xoquqları törkemen oyıştıruçılardan berse. Edward radiobızğa xatın qızlar tawış birü belän nıq qızıqsına dide (audio)

Ğıraq ğailäsendä xatın qızlar bu turıda söyli, alar televidiniä qarıy, saylawlar ,ildäge wazığiät turında söyläşä

Edward bez suğış, sanksiälär ,intervensiä häm älege okupatsiägä ber partiäle sistema häm ir at hegemoniäseneñ näticäse dip qarıyıbz. Bez äle xatın qıznıñ tawışın işetterü, tırışlıqların berläşterü waqıtı dip uylıyıbz.İldä tınıçılq urnaştıru, balalar öçen iminlek tämin itü irekle bäysez il oyıştıruğa taba baru öçen wazğiät, säyäsät üzgärergä tieş dip söyli H.Edward:

Ämma namzät Edward ta xatın qızlarnıñ üzgäreş teläklären bu saylawlar ni däräcädä qänäğätländerer ber dä äytä almi.

Ber säbäp, namzätlärneñ üz kündermälären saylawçılarğa işetterü häm alarnı mobilizatsiäläw qıyınlığı. Saylaw aldı kampaniäse dä yış qına bik çiklängän keçkenä cıyılışlarda ğına alıp barıla, Çönki zur cıyınnar ğıysyançılarnıñ iqtibarın cälep itär digän qurqu bar.Platform, programmanı mätbuğat, basmalarda ğına iğlan itü , kalendar, plakatlarda ğına üzläre turında işetterüne citärlek dip uylamıy Hanaa Edward .Ul ayruça saylaw kampaniäse alıp barmıy awıl cirlärendäge xatın qızğa ireşü bik qıyın di.

Awıl cirlärendä xatın qıznıñ kemgä tawış biräçägen ğailäneñ ir atı yäki qabilä başlıqları äytäçäk. Andıy urınnarda eşçänlek alıp barğan xatın qız aktivistlar yış qına din kultura bilgelägän çiklärne ütep xatın qıznı irekländerüdä ğäyeplänälär. Saylawlar turında awıl cirlärendäge xatın qız küpme häm närsä belä bilgele tügel. Ğıysyançılarnıñ aktivlığı säbäple irlär alarnı urnalarğa cibärerme anısı da bilgesez. Küp kenä analitiklar mondıy kampaniä şartlarında Ğıraqnıñ yaxşı belengän säyäsi citäkçeläreneñ oyıştırğan zur koalitsiälär fayda küräçäk di. Çönki bu citäkçelärneñ zur öleşeneñ yaxşı oyışqan dini yäki sekular partiäläre bar häm alar yaqlawçıların saylawlarğa qatnaşırğa öndi ala.Bu köçle citäkçelär unyıllarça Saddamğa opozitsiädä tordı häm rejim cimerelgännän soñ xäzer säyäsi säxnädä östenlek itä. Xatınnarnıñ parlamentqa saylanuı bik möhim Çönki bu Parlament Saddamnan sonğı konstitutsiäneñ äzerlänüen qarap baraçaq häm yaña xökümätne saylayaçaq. Ğıraqnıñ dini partiäläre belän xatın qız xoquqların yaqlawçılar misal öçen ayrılışu miras, aliment häm başqa ğailäwi bäxäslärdä şäriğät qanunnarı ni däräcädä rol uynarğa tieş digän mäsälädä bäxäsläşläşte inde. Ğıraqnıñ çağıştırmaça progresiv ğailä qanunnarına dini üzgäreşlär kertergä teläwçelärne üz waqıtında okupatsion administratsiäneñ citäkçese Paul Bremer veto salaçaqmım dip tuqtatqan ide. Ämma bu mäsälälär konstitutsiä yazıla başlanğaç yañadan kütäreläçäk.Ğıraq feministları da üzaralarında bülengän. Şığıy xatın qız namzätlär başlıça şäriğätkä nigezlängän konstitutsiäne yaqlıy.Bu älbättä xatın qıznıñ cämğiätäge rolen çiklär ide Sekular xatın qız namzätlär isä konservativ citäkçelek xatın qıznıñ iä bulğan xoquqların çiklär häm alarnı çitkä qağar dip qurqa. Zur şähärlärdä xatın qızlarnı saylawlarğa qatnaşırğa çaqırğan plakatlar da törle. Bagdad Universitetı diwarlarında yalanbaş, cinsez külmäkle matur student qız foto räseme yanında sineñ tawışın sineñ kiläçägen dip yazılğan şiğar bulsa könyaqnıñ izge şähärlärendä qapqara kiemle äbilär äytä bu şiğarnı ä konservativ könbatış şähärlärendäge plakatlarda şuluq şiğar bulsa da anda yäş ana ber qulında bala ikençesendä saylaw isemlegen totqan. Xatın qızlar Ğıraq xalqınıñ 55%ın täşkil itä häm alarğa parlamenttağı 275 urınnın 4tän ber öleşe garantiälängän. Afişlardan añlaşılğanıça alar ber tawıştan söylämi. Ğıraqta saylawlar waqtında çiklärneñ 3 kön yabıq totıluı terrornı kimeter, xalıq küpläp tawış birergä barır dip ömed itäse kilä.

Färidä Xämit
XS
SM
MD
LG